Корольков шалфейи, Корольков көк башы

Корольков шалфейи, Корольков көк башы (лат. Salvia korolkowii, Regel et Schmalh) - Тамыр сабагы узун жана жетилген каудекстүү жарым бадал. Жалбырактары негизинен жан тамырлуу, сабактагылары 2-3 жуптан, узунча, үстү жагы жашыл, асты ак кийиздей түктүү. Гүлдөгөн өсүмдүктөрүндө гүл жан жалбырактары эрте күбүлөт, уруктангандарында жан жалбырак жок. Гүл тобу начар бутактанган, негизинен бир кылка түгөй төмөнкү бутактан турат, жалган бир кылка болуп өскөн гүл тобу 1-3 см аралыкта жакын жайгашкан, 2-10 гүлдүү. Гүл сабынын узундугу 10-12 мм, уругу түшүп калса да, сакталып калат, түктүү. Чөйчөкчөсү чел кабыктуу, 13 ачык байкалган тарамыштуу. Жогорку эрини үч тишчелүү, ортоңку тишчеси ири, төмөнкү эрини эки айчыктуу, мөмөлүгүндө ачылган жана чоңойгон. Гүл коргону сары, түтүкчөсү чөйчөкчөсүндө катылган, гүл коргонунун жогорку эрини төмөнкүсүнөн кыска же ага теңдеш, түз, сыртынан түктүү, төмөнкүсү – буралган каптал айчыктуу, ортоңку айчыгы дөмпөк, тескери жумурткадай, салаңдаган. Мөмөсү – жаңгакча.

Биологиялык өзгөчөлүктөрү

Июнң-июлда гүлдөп, июлң-августта уруктайт. Уругунан көбөйөт.

Жалпы жана өлкөдө таралышы

Өзбекстан (Каржантоо, Угам, Пскем жана Көксуу тоо кыркаларынын түштүк-чыгыш чокулары, түндүк-чыгыш Чаткал тоо кыркалары) жана Кыргызстан (Чаткал дарыясынын бассейни).

Өсүү шарттары

Тоолордун төмөнкү майда шагыл-таштуу алкактарынын беттери.

Саны

Популяциясы бир топ чектелген. Кыргызстан жана Өзбекстанда айрым гана аймактардан белгилүү. Кыргыз Республикасынын УИА гербарий топтомунда жок.

Чектөөчү факторлор

Популяциясынын өлчөмүнүн аздыгынан тез эле жок болуп кетиши ыктымал. Айрым бадалчалары жол салуу иштеринин кесепетинен жабыркаган.

Өстүрүү

Ташкент ботаника багында өстүрүлүүдө.

Уюштурулган коргоо аракеттери

СССРдин Кызыл китебине (1984), Өзбек ССРинин Кызыл китебине (1984), Кыргыз ССРинин Кызыл китебине (1985) киргизилген.

Коргоо үчүн зарыл аракеттер

Популяциясы көп учураган жерлерде ботаникалык заказниктерди уюштуруу зарыл.

Статусу

V U . Сейрек кездешкен кууш эндем түр. Жогору декоративдүү өсүмдүк.

Колдонулган адабияттар

• Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2