Кырым Муктар Республикасы

Украина автономиялуу республикасы, Кырым жарым аралынын көпчүлүк бөлүгүндө жайгашкан. доомат коюлган аймакты иш жүзүндө көзөмөлдөбөйт
(Кырым Республикасы барагынан багытталды)

Кырым Муктар Республикасы, КМР (укр. Автономна Республіка Крим, АРК, крым-тат. Qırım Muhtar Cumhuriyeti, QMC) – Украинанын субъектиси. Кырым жарым аралында жайгашкан. Аянты 27 миң км2. Калкы 1 895 915 (2015). Административдик-аймактык жактан 14 районго, 11 шаарга, 56 шаарчага бөлүнөт. Борбору – Симферополь шаары. Калкынын негизин орустар (58,32%), украиндер (24,32%) түзөт, ошондой эле кырым татарлары (12,03%) ж. б. улут өкүлдөрү да жашайт. Шаар калкы 69,2%. Ири шаарлары: Севастополь, Симферополь, Керчь. Курорт шаарлары – Ялта, Евпатория, Алупка, Алушта.

Кырым Муктар Республикасы
укр. Автономна Республіка Крим
крым-тат. Qırım Muhtar Cumhuriyeti
Белгиси
Белгиси
Желеги
Желеги

Кырым Муктар Республикасы картада

Кырым Муктар Республикасы, карта

Өлкө:

Украина

Абалы:

Автономиялуу республика

Курамында:

14 район, 16 шаар

Акимий борбору:

Симферополь (де-юре)
Херсон (де-факто)

Түзүлгөн убакыты:

12-февраль 1991-ж.

Ырасмый тили:

украинче

Калкы (2014):

1 957 801

Жыштыгы:

75,5 адам/км²

Жер аянты:

26 081 км² (13 орун)

Аббревиатура:

КМР
укр. АРК
крым-тат. QMC

ISO 3166-2 коду:

UA-43

Телефон коду:

+380-65

Мамлекеттик түзүлүшүОңдоо

Кырым Чыгыш Европадагы калк байыртадан эле отурукташкан аймак. Б. з. ч. 2-миң жылдыктын аягында киммерийликтер, б. з. ч. 1миң жылдыкта таврлар, 8–9-кылымдарда скифтер отурукташкан. Б. з. ч. 480-жыл ченде республиканын бир бөлүгү Боспор мамлекетине караган. 13-кылымда моңголдор тарабынан басып алынып, Алтын Ордого кирген. 1443-ж. Кырым хандыгы түзүлүп, ал Осмон империясынын вассалы болгон. 1783-ж. Россия империясына кошулган. Кырым Республикасы 1918–54-жылдары ОСФСРдин 1954-жылдан Украинанын курамына кирген. курамында. 1944-ж. Кырым татарлары күч менен Орто Азияга көчүрүлгөн. 1967-ж. татарлар реабилитацияланып, кайрадан келүүгө мүмкүнчүлүк алышканы менен 1979-ж. күч менен Кырым Республикасынан чыгарылган. 1987-жылдан Кырым татарлары мекенине кайта башташкан. 1988-ж. федерация мыйзамы татарлардын Кырымда жашоо укугун тастыктаган. Кырым Республикасы 1992-ж. көз каранды эместикке ээ болуп, республика статусун алган. Жаңы Конституциясы 1998-ж. 23-декабрда ишке кирип, Кырым Автономдук Республикасы болуп 18-март, 2014-жылдагы референдум деген келишимдин негизинде Россия Федерациясы менен оккупация болуп калды.

Өнөр жайыОңдоо

Өнөр жайынын негизги тармактары: тамак-аш (мөмө-жемиш жана жашылча консервалары, шарап, эфир-май ж. б.), машина куруу (кеме, тамак-аш өнөр-жайы үчүн жабдуу, приборлор, телевизор), химиялык, жеңил. Кен байлыктарынан темир, нефть, газ казылып алынат. ГРЭС курулган. Мөмө-жемиш, жүзүмчүлүк, жашылчачылык, бакчачылык өнүккөн. Жүгөрү, соя, шалы, күн карама, тамеки, эфир-май өсүмдүктөрү өстүрүлөт. Эт-сүт багытындагы мал чарбачылыгы өнүккөн. Чочко, кой асыралат. Негизги порттору: Керчь, Феодосия, Ялта.

Башкы курорттору: Ялта, Мисхор, Алупка, Симеиз, Гурзуф, Алушта (Кырымдын Түштүк жээги), Феодосия, Евпатория.

Колдонулган адабияттарОңдоо


Украинанын акимий бөлүнүшү  
Облустар: Винница облусу · Волынь облусу · Днепропетровск облусу · Донецк облусу · Житомир облусу · Закарпатье облусу · Запорожье облусу · Ивано-Франковск облусу · Киев облусу · Кировоград облусу · Луганск облусу · Львов облусу · Николаев облусу · Одесса облусу · Полтава облусу · Ровно облусу · Сумы облусу · Тернополь облусу · Харьков облусу · Херсон облусу · Хмельницкий облусу · Черкассы облусу · Чернигов облусу · Черновцы облусу
Өзеркин республикасы: Кырым Республикасы
Шаарлар: Киев · Севастополь