Маалыматты электрондук алмашуу
Маалыматты электрондук алмашуу (англ. Electronic Data Interchange (EDI) - Электронный обмен данными). Бир мекеменин компьютердик системи менен экинчисинин ортосундагы документтердин түздөн түз электрондук алмашуусун уюштурган колдонмо. Товарларга заказ же эсеп-кысап сыяктуу иш документтерин жиберүү үчүн чоң мекемелер МЭАни дайыма колдонушат. Өнөр жайлардын айрым тармактарында МЭА-продуктун керектөөчүлөрү менен болгон байланыш-катышта кайталануучу иштерди аткаруунун стандарттуу жолу.[1]
МЭА кагаз документтерине караганда төмөнкүдөй артыкчылыктарга ээ:
- кагаз каттамын кыскартат;
- иштетүү чыгымдарын кыскартат;
- документтерди жиберүүнү калыптандырат;
- берилиштерди киргизүүдөгү каталарды азайтат, себеби, кабыл алуучу жакта маалыматтар кайрадан киргизилбейт. Айрым мекемелер татаал МЭА колдонмолорун иштеп чыгышууда, анда сатуунун же запастын деңгелине жараша заказдар автоматтык түрдө түзүлөт жана алар электрониканын жардамы менен сатуучуга жана клиентке жиберилет. Бүтүндөй процесс адамдын катышуусун талап кылбайт.
Стандарттар
түзөтүүEDI эки уюмдун, ички жана тышкы уюмдардын, автоматташтырылган коммерциялык "маектери" үчүн техникалык негизди камсыздайт.[2][3] EDI термини электрондук маалымат алмашуунун бүт процессин камтып, анын ичинде берүүнү, билдирүүлөрдү агымын, документтин форматтын жана документтерди интерпретациялоо үчүн колдонулган программалык камсыздоону камтыйт. Бирок, EDI стандарттары электрондук документтердин так форматын сүрөттөйт жана EDI стандарттары башында автомобилдик өнөр жайда байланыш жана программалык технологиялардан көзкарандысыз болуу үчүн иштелип чыккан. Кыргызча основный EDI стандарттары топтомдору:[4][5]
- БУУнун сунуш кылган UN/EDIFACT керектелет эл аралык стандарт жана Түндүк Америкадан сырт жактарда көп колдонулат.[6]
- Түндүк Америкада американдык стандарт ANSI ASC X12 (X12) үстөмдүк кылат.
- GS1 EDI, GS1 тарабынан иштелип чыккан стандарттар топтому, глобалдык камсыздоо чынжырында үстөмдүк кылат.[7]
- TRADACOMS стандарты, ANA (Артикул номерлер ассоциациясы, учурда "GS1 UK" катары белгилүү) тарабынан иштелип чыккан, Uлуу Британиянын чекене соода тармагында көбүрөөк колдонулат.[8]
- ODETTE стандарты, европалык автомобилдик өнөр жайында колдонулуп келет.
- VDA стандарты, европалык автомобилдик өнөр жайында, көбүнчө Германияда колдонулат.
- HL7, медициналык маалыматтарды иштетүү үчүн колдонулган семантикалык шайкештик стандарты.
- HIPAA, медициналык камсыздандыруунун кээликтерин жана ылайык келүү актысын талап кылат (HIPAA), миллиондогон медициналык мекемелерден электрондук маалыматтарды EDI стандарт форматта жөнөтүүнү талап кылат.[9][10]
- IATA Cargo-IMP, Эл аралык аба транспорту Ассоциациясынын маалымат алмашуу протоколдору дегенди билдирет. Бул авиакомпаниялар менен башка тараптардын ортосундагы маалымат алмашууну автоматташтыруу жана стандартташтыруу үчүн EDIFACT негизинде түзүлгөн EDI стандарты.
- NCPDP Сценарий SCRIPT, улуттук рецепт берүү программаларын колдоо кеңеши (NCPDP) тарабынан иштелип чыккан жана колдоого алынган стандарт.[11]
Колдонулган адабияттар
түзөтүү- Компьютер жана интернет: Энциклопедиялык окуу куралы, У.Н. Бримкулов, А.С. Өмүралиев, В.Ф. Бабак, Бишкек 2004. ISBN 9967-14-014-3
Шилтемелер
түзөтүү- ↑ GSA үчүн EDI колдонуунун өзгөчөлүктөрү
- ↑ What Are EDI Transactions? A Complete Guide with Examples. arc-lic.cdata.com. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2024.
- ↑ EDI and EDI Gateways in the Digital Age. www.informatica.com. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2024.
- ↑ EDI Standards. arc.cdata.com. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2024.
- ↑ Discover the main EDI standards. www.tx2.fr. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2024.
- ↑ What is EDIFACT? UN / EDIFACT Standard Overview. www.edi2xml.com. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2024.
- ↑ Electronic Data Interchange (EDI). unibee.dev. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2024.
- ↑ What Is Tradacoms?. www.seeburger.com. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2024.
- ↑ Things you should know about HIPAA and EDI. www.boldvan.com. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2024.
- ↑ How to Understand the HIPAA EDI Rule. www.remedi.com. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2024.
- ↑ NCPDP SCRIPT Standard In The Health Care Industry. ediacademy.com. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2024.