Малайзияда айыл чарбасы
Малайзияда айыл чарбасы өлкөнүн ИДПсынын 12 пайызын түзөт жана калктын 16 пайызы айыл чарбасы аркылуу жумуш менен камсыз болгон. Британдыктар тарабынан ири плантациялар түзүлгөн. Бул плантациялар каучук (1876), пальма майы (1917) жана какао (1950) сыяктуу жаңы продукцияларды чыгарууга мүмкүнчүлүктөрдү түзгөн. Малайзиянын жеринде банан, кокос, дуриан, ананас, күрүч жана рамбутан сыяктуу бир катар өсүмдүктөр да өстүрүлөт.
Климат
түзөтүүТүштүк-Чыгыш Азиядагы жарым аралда жайгашкан Малайзиянын климаты экзотикалык продукцияларды өндүрүү үчүн ыңгайлуу шарттарды түзөт. Бул аймак бороон-чапкындан же кургакчылыктан өтө сейрек жабыркайт[2]. Экваторго жакын жайгашкандыктан, Малайзияда нымдуулук 90 пайыздын тегерегинде жана жыл бою аба ырайы ысык жана нымдуу.
Климаттын өзгөрүшүнүн таасирлери
түзөтүү
Кургакчылыктан жана суу ташкынынан улам айыл чарбасы коркунучта. Күрүчтүн түшүмдүүлүгү 60 пайызга төмөндөшү мүмкүн. Жабыркашы мүмкүн болгон башка өсүмдүктөрдүн арасында каучук, пальма майы жана какао кирет[4]. Жылдык кургакчылык ыктымалдыгы, учурдагы 4 пайыздан 9 пайызга чейин көтөрүлүшү мүмкүн. Бул мүмкүнчүлүк аймакка жараша өзгөрүп турат, эң ыктымалдуу таасири Сабахта болот[4]. Жалпысынан алганда, жаан-чачындын өзгөрүшү температуранын өзгөрүшүнө караганда айыл чарбасына көбүрөөк таасирин тийгизет[4].
Деңиз суусунун жылышы жана аба ырайынын өзгөрүшү өлкөдөгү балык запастарына таасирин тийгизип, балык кармоону кооптуу кылат[5]. Климаттын өзгөрүшүнүн таасирине эң көп дуушар болгон жамааттар кедей адамдар, анын ичинде кол эмгеги, айыл чарбасы жана балык уулоо менен алектенгендер. Климаттын өзгөрүшүнүн кесепеттери таасиринде да, ийкемдүүлүктө да болгон теңсиздикти күчөтөт деп күтүлүүдө[4].
Күрүч өндүрүү жана керектөө
түзөтүү
Күрүч Малайзияда күнүмдүк рациондун маанилүү бөлүгү болуп саналат. Малайзия 1998-жылы 1,94 миллион метрикалык тонна күрүч өндүргөн[2]. Өндүрүштүн мындай көрсөткүчүнө карабастан, Малайзия дагы эле өзүн багуу үчүн керек болгондун 80 пайызын гана өндүрөт, калганын импорттойт[6].
| Жыл | Калк (x1000) | Керектөө (тонна) | Өндүрүү (гектар) |
|---|---|---|---|
| 2008 | 27958.95 | 2305391.38 | 674548 |
| 2009 | 28614.30 | 2358864.89 | 674548 |
| 2010 | 29281.54 | 2413398.24 | 674548 |
| 2011 | 29961.00 | 2469006.04 | 674548 |
| 2012 | 30653.04 | 2527705.82 | 674548 |
| 2013 | 31358.01 | 2583517.73 | 674548 |
| 2014 | 32076.27 | 2642464.27 | 674548 |
| 2015 | 32808.21 | 2702570.04 | 674548 |
| 2016 | 33554.21 | 2763861.61 | 674548 |
| 2017 | 34314.67 | 2826367.32 | 674548 |
| 2018 | 35090.01 | 2890117.22 | 674548 |
| 2019 | 35880.64 | 2955142.90 | 674548 |
| 2020 | 36687.01 | 3021477.51 | 674548 |
| 2021 | 37509.55 | 3089155.60 | 674548 |
| 2022 | 38348.73 | 3158213.17 | 674548 |
| 2023 | 39205.02 | 3228687.59 | 674548 |
| 2024 | 40078.90 | 3300617.58 | 674548 |
| 2025 | 40970.88 | 3374043.22 | 674548 |
| 2026 | 41881.47 | 3449005.93 | 674548 |
| 2027 | 42811.20 | 3525548.50 | 674548 |
| 2028 | 43760.61 | 3603715.06 | 674548 |
| 2029 | 44730.26 | 3683551.13 | 674548 |
| 2030 | 45720.72 | 3765103.62 | 674548 |
Булактар
түзөтүү- ↑ Markets for Biodiversity. www.perc.org (2008 декабрь). Текшерилген күнү 5 -сентябрь (аяк оона) 2024. Түп булактан архивделген күнү 12 -декабрь (бештин айы) 2009.
- ↑ 2.0 2.1 Malaysia Agriculture, Information about Agriculture in Malaysia. www.nationsencyclopedia.com. Текшерилген күнү 3 -сентябрь (аяк оона) 2024. Түп булактан архивделген күнү 3 -сентябрь (аяк оона) 2024.
- ↑ Malaysia’s ‘once in 100 years’ flood exposes reality of climate change, better disaster planning needed: Experts (eng). CNA. Текшерилген күнү 4 -сентябрь (аяк оона) 2024. Түп булактан архивделген күнү 22 -декабрь (бештин айы) 2021.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Climate Risk Country Profile: Malaysia (eng). Дүйнөлүк банк тобу; Азия өнүктүрүү банкы. Текшерилген күнү 3 -сентябрь (аяк оона) 2024. Түп булактан архивделген күнү 27 Апрель 2023.
- ↑ PatrickLee (eng). Al Jazeera. Текшерилген күнү 3 -сентябрь (аяк оона) 2024. Түп булактан архивделген күнү 30 -июнь (кулжа) 2024.
- ↑ Agriculture - Malaysia - export, crops, farming, sector. www.nationsencyclopedia.com. Текшерилген күнү 3 -сентябрь (аяк оона) 2024. Түп булактан архивделген күнү 3 -сентябрь (аяк оона) 2024.