Википедия

Рочестер аялдардын укуктары конвенциясы, 1848-жыл

Рочестер аялдардын укуктары конвенциясы 1848-жылы 2-августта Нью-Йорк штатындагы Рочестер шаарында чогулган. Анын уюштуруучуларынын көбү эки жума мурун Сенека Фолс деген кичирээк шаарда өткөн, Сенека Фолс конвенциясы деп аталган аялдардын укуктары боюнча биринчи конвенциясына катышкан. Рочестер конвенциясы анын төрагалыгына Абигейл Буш деген аялды шайлады, бул АКШда эркектерден жана аялдардан турган биринчи коомдук жыйын болду. Бул талаштуу кадамга жолугушуунун айрым алдыңкы катышуучулары да каршы чыгышкан. Сенека Фолс конвенциясы биринчи жолу тартууланган Сезимдер Декларациясын (Declaration of Sentiments), анын ичинде аялдардын добуш берүү укугу боюнча талаштуу чакырыгын бекитти. Анда иштеген аялдардын укуктары да талкууланып, ал укуктарды колдоо боюнча жергиликтүү уюм түзүүгө алып келген кадамдар жасалды.

1848-жылдагы Рочестер аялдардын укуктары конвенциясынын эстелигине коюлган такта

Конвенциянын уюштуруучуларынын көбү конвенция болгон жердеги Рочестердин Биринчи унитарлык чиркөөсү менен байланыша баштаган Квакер диссиденттеринин тобуна кирген. Бул топко Даниел менен Люси Энтонинин үй-бүлөсү кирген, анын кызы Сюзан Б. Энтони кийинчерээк суфражист (аялдардын шайлоо укугу) кыймылынын эң көрүнүктүү улуттук лидери болуп калган.

Тарых

түзөтүү

Негиз

түзөтүү

Алгачкы аял укуктары активисттери коомдук жайларда аялдын күйөөсү же башка эркек тууганы анын атынан сүйлөөгө милдеттүү деген басымдуу ишеним менен күрөшүгө мажбур болушкан. Аялдардын өз ой-пикирин эркектерди да, аялдарды да камтыган «бузуку аудиторияга» айтуу идеясына катуу каршылыктар болгон. 1837-жылы Массачусетс штатынын негизги күчү болгон Конгрегациялык чиркөөсү, бул практиканы кескин сынга алып, ал "кеңири таралган жана калыбына келгис жаракаттар менен аял мүнөзү үчүн коркунучтуу" деп ырастаган ар бир жыйналышта окула турган пастордук катты чыгарган. [1]

Терс көз караштарга карабастан, кээ бир аялдар сүйлөөнү, айрыкча, кулчулукка каршы оюн ачык айтууну талап кылышкан. Кээ бир эркек аболиционисттер бул практиканы колдошсо, башкалары аны кабыл алуудан баш тартышкан. Аялдардын ролу тууралуу талаш-тартыштар аболиционисттердин кыймылын бөлө баштады жана 1840-жылы өткөн конвенцияда кыймылдын үзгүлтүккө учурашына салымын кошту. Ушундай эле тирешүү аялдарды жаңыдан жогорку деңгээлде кабыл ала баштаган окуу жайлардын ичинде жана сабырдуулук кыймылынын ичинде да өнүгүп жатты. Нью-Йорктун батышындагы тынчсызданган активисттер аялдардын укуктарын талкуулоо үчүн Сенека шаркыратмасынын биринчи конвенциясын 1848-жылдын 19-20-июлунда Сенека шаркыратмасы айылында уюштурушкан. [2] Алар ушундай жыйындарды өлкө боюнча уюштурууга чакырышты.

Конвенция

түзөтүү

Сенека шаркыратмасынын конвенциясынан эки жума өткөндөн кийин, анын бир нече катышуучулары бир катар реформачыл активисттердин мекени болгон Рочестер шаарында (Нью-Йорк ) кийинки жыйынды уюштурушту. Мурунку конгресс сыяктуу эле, Рочестер конгресси кызыккандардын баарына ачык болчу. Лукретия Мотт, Квакер реформасынын көрүнүктүү активисти жана Филадельфиядан аймакка келген тажрыйбалуу спикер Сенека шаркыратмасында өзгөчөлөнгөн спикер болгон. Уюштуруучулар конгресс алдында Рочестердеги Механикаларды коргоо залында кандидаттардын тизмесин сунуштоо үчүн алдын ала жолугушууга чогулушту. Талаш туудургандай, бул тизмеге президент катары Абигейл Буш аттуу аял кирген. [3] [4]

 
Абигейл Буш

Рочестер конвенциясы 1848-жылдын 2-августунда Рочестердин Биринчи унитарлык чиркөөсүндө чогулуп, бош орун калбагандай толгон. [5] Эми Пост (Amy Post) конвенцияны тартипке чакырып, кандидаттардын тизмесин окуп берди. Конгресстин үч катчысынын бири болууга сунушталган Элизабет МакКлинток аялдын президенттикке көрсөтүлүшүнө макул болбогонунан бул кызматтан баш тартты, анткени. [3] Буштун төрагалык кызматка көрсөтүлүшүнө Лукретия Мотт менен Элизабет Кэди Стэнтон да каршы чыгышты, алар "аял президент болушун эң коркунучтуу эксперимент деп ойлошкон". [5] (Мотт менен Стэнтон Сенека шаркыратмасынын негизги уюштуруучулары болушкан, алар салтка баш ийип эркек адамды төрагалык кызматка шайлашкан.) Кээ бир көрүнүктүү мүчөлөрүнүн шектенүүсүнө карабастан, Рочестер конвенциясы Абигейл Бушту президент кылып шайлады, бул АКШдагы аялдардан да, эркектерден да турган жана аял төрагалык кылган биринчи коомдук жыйын болду .[6] Ал жыйынды компетенттүү түрдө өткөрүп, конвенциянын иш-аракетинин акылмандыгына шектенүүнү бат эле жок кылды.[7]

Буш кийинчерээк мындай деди: «Биринчи сессиянын жабылышында Лукретия Мотт алдыга чыгып, мени боорукердик менен кучактап, төрагалык кылганым үчүн ыраазычылык билдирди... Ишим бүткөндө күч-кубатым кетип калгандай болуп, жаш баладай ыйладым. Бирок ушуну менен аялдардын жыйналыштарда эркектер төрагалык кылыш керек деген ишеним бүттү." [8] Төрт жылдан кийин Мотт өзү Сиракузада Аялдардын укуктары боюнча үчүнчү улуттук конвенцияга төрагалык кылды. [9]

Конвенциянын катчылары эл алдына чыгып сүйлөөгө көнгөн эмес. Алар алдын ала отурумдун протоколун окууга аракет кылганда, алар бүтүндөй залда угулгудай катуу сүйлөй алышчу эмес. Буш угуучулардан кыймылдын али башталышында экенин эстеп, "алкактары титиреп, тилдери солкулдаган" спикерлерди боорукердик менен угууну суранды.[7] Саара Энтони Бертис, катуу сүйлөөдө тажрыйбасы бар мектеп мугалими, чыгып протоколдорду окуп берип жатты.

Конвенция Сенека-Фолс конвенциясында киргизилген Сезимдер Декларациясын, анын ичинде аялдардын добуш берүү укугу боюнча талаштуу талабын жактырды. Эки афроамерикалык эркек, Фредерик Дуглас жана Уильям Купер Нелл, экөө тең жалындуу аболиционисттер, Рочестер конвенциясында аялдардын укуктарын жактап чыгышкан.[10] Бир нече эркектер активист аялдарды дебатка тартышты. Алардын айтымында, мисалы, пикир келишпестиктер болгондо акыркы чечимди кабыл ала турган бирөө болбогону үчүн тең укуктуу өнөктөштөрдүн никеси ишке ашпайт болчу. Лукретия Мотт Квакер коомчулугунда мындай никелерди билгендигин жана алар жакшы иштеп жатканын айтты. [11]

Рочестер конвенциясы иштеген аялдардын укуктарын дагы талкуулаган. Анда бирдей эмгек үчүн бирдей эмгек акы талап кылынган жана Миссис Робертске Рочестердеги жумушчу аялдардын абалын иликтөө боюнча комитет түзүү милдети тапшырылган. Жыйындан кийин Миссис Робертс Рочестерде Аялдарды коргоо биримдигин түзгөн.[12]

Лукретия Мотт Рочестер аялдардын укуктары боюнча конвенцияны алардын чиркөөсүндө жолугушууга уруксат бергени үчүн Унитарлыктарга ыраазычылык билдирди. Бир нече жыл мурун, ал Филадельфиядагы Аялдардын Адеп-ахлактык реформасы коому конференциясын чиркөөдө өткөрө алар-албасын сураганда, аларга аялдарга сүйлөөгө уруксат берилбейт деп макулдашса гана жертөлөдө жолугушууга уруксат берилгенин айткан. Коом конференцияга төрагалык кылуу үчүн бир дин кызматкерин, жана аялдар даярдаган докладдарды окуу үчүн башкасын алып келүүгө милдеттүү болгон.[13]

Башка жамааттардагы гезиттер жалпысынан аялдардын укуктарын коргоо боюнча иш-аракеттерге бир топ эле кастык менен мамиле кылышкан, бирок жергиликтүү гезиттер бул конвенцияны аралаш мүнөздө чагылдырышкан. Демократ Рочестер мындай деди: "Бул укмуштуудай конвенция болду... Жаңы, ишке ашпай турган, абсурддуу жана күлкүлүү сунуштарды чыгаруу үчүн чоң күч-аракет жумшалды жана анын абсурддугу канчалык чоң болсо, ошончолук жакшы." [14] Бирок ал конвенция жумушчу аялдардын абалын жеңилдетүү үчүн кабыл алган кадамдарды жактырды. The Rochester Daily Advertiser ич көйнөк кийген эркектерге жана шым кийген аялдарга карата стереотиптүү шилтемелерди жасаган. [15]

Байланыштуу маалымат

түзөтүү

Рочестер конвенциясы, негизинен, 1840-жылдардын орто ченинде алардын кулчулукка каршы иш-чараларга катышууларын жактырбагандан жергиликтүү жамааттан чыгып кеткен Хикситтер Квакерлеринин тобу тарабынан уюштурулган. [16] Алардын ичинен Энтони үй-бүлөсү өзгөчө маанилүү болгон. Дэниел менен Люси Энтони алардын кыздарынын бири Мэри Стаффорд Энтони менен бирге Рочестер конгрессине катышты. Дагы бир кызы, Сюзан Б. Энтони, ал учурда Нью-Йорктун борборунда мектепте сабак берип жүргөн жана Рочестер конгрессине катышкан эмес. Бирок кийинчерээк ал аялдардын шайлоо укугу кыймылынын эң көрүнүктүү улуттук лидери болду.[17]

1881-жылы Элизабет Кэди Стэнтон, Сюзан Б. Энтони жана Матильда Жослин Гейдж Аялдардын шайлоо укуктарынын тарыхы китебинин биринчи бөлүмүндө, Сенека шаркыратмасынын конвенциясынын катышуучулары талкуулоо үчүн дагы көп нерсе бар экенин, ошондуктан алар "эки жумадан кийин жолугушканча танапис алышканын» жазышты.[5] Парламенттик жол-жоболордо, "тыныгуусу бар жыйын", ошондой эле "уландысы бар жыйын" деп аталат, бул мурунку жыйындын уландысы болгон жыйынга берилген аталыш. Рочестер конвенциясы кээде Рочестердеги кийинкиге калтырылган конвенция деп аталат. [18]

Рочестерден кийинки аялдардын укуктары боюнча конвенция 1850-жылы апрелде Огайо аялдарынын конвенциясы өткөрүлгөн. Ал Сенека шаркыратмалары жана Рочестер конвенциялары сыяктуу аймактык жыйын болгон. Аялдардын укуктары боюнча улуттук конвенциялардын сериясынын биринчиси 1850-жылы октябрда Массачусетс штатынын Вустер шаарында чогулган.[19]

Шилтемелер

түзөтүү

Библиография

түзөтүү

Тышкы шилтемелер

түзөтүү
  1. ↑ "Pastoral Letter of the General Association of Massachusetts," 1837. Quoted in McMillen (2008), p. 63. Also see pp. 60–67.
  2. ↑ McMillen (2008), pp. 46–71.
  3. ↑ 3.0 3.1 Proceedings of the Rochester Convention, p. 1. The nominating committee consisted of Amy Post, Sarah D. Fish and Rhoda De Garmo. The other nominees for convention officers were: Laura Murray, vice-president; Elizabeth McClintock, Sarah L. Hallowell and Catherine A. F. Stebbins, secretaries. Mary H. Hallowell was elected as one of the secretaries when McClintock declined her nomination.
  4. ↑ Blake McKelvey (July 1948). "Women's Rights in Rochester: A Century of Progress". Rochester History (Rochester Public Library) X (2&3): 5. https://www.libraryweb.org/~rochhist/v10_1948/v10i2-3.pdf. Retrieved September 8, 2016.  McKelvey provides the full name of the Mechanics Protection Hall, which is simply called Protection Hall in the "Proceedings."
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 Stanton, Anthony, Gage (1881), p. 75.
  6. ↑ Mary Huth. Upstate New York and the Women's Rights Movement: The Seneca Falls and Rochester Conventions. University of Rochester Library (1995).
  7. ↑ 7.0 7.1 Stanton, Anthony, Gage (1881), p. 76.
  8. ↑ Letter from Abigail Bush to Susan B. Anthony, 1898, reproduced by the University of Rochester Library in "Upstate New York and the Women's Rights Movement: The Seneca Falls and Rochester Conventions".
  9. ↑ Gurko (1974), p. 159.
  10. ↑ Wellman (2004), p. 212.
  11. ↑ Proceedings of the Rochester Convention, pp. 13–14.
  12. ↑ Blake McKelvey (July 1948). "Women's Rights in Rochester: A Century of Progress". Rochester History (Rochester Public Library) X (2&3): 6–7. Archived from the original on 2016-03-03. https://web.archive.org/web/20160303231727/http://www.rochester.lib.ny.us/~rochhist/v10_1948/v10i2-3.pdf. Retrieved September 8, 2016. 
  13. ↑ Proceedings of the Rochester Convention, p. 5.
  14. ↑ Quoted in Stanton, Anthony, Gage (1881), p. 804. According to Hewett (2001), p. 134, this quote comes from the August 3, 1848 issue of the newspaper, which she refers to as the Daily Democrat.
  15. ↑ Quoted in Hewett (2001), p. 134. Hewett does not provide the date for this issue of the newspaper.
  16. ↑ Wellman (2004), pp. 119, 207, 211. About 200 Quakers with similar views had split from the main Quaker body in the area earlier in 1848 to form an organization called the Congregational Friends, later called the Progressive Friends. See Judith Wellman, "The Seneca Falls Women's Rights Convention: A Study of Social Networks" in Journal of Women's History 3/1 (Spring 1991), Indiana University Press.
  17. ↑ Blake McKelvey (April 1945). Susan B. Anthony. Rochester Public Library. Archived from the original on 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304032310/http://www.rochester.lib.ny.us/~rochhist/v7_1945/v7i2.pdf. Retrieved September 8, 2016. 
  18. ↑ For an example of a reference to the "Adjourned Convention in Rochester," see Abigail Bush. Western New York Suffragists: Winning the Vote. Rochester Regional Library Council. Текшерилген күнү 17 -март (жалган куран) 2022. Түп булактан архивделген күнү 2 -август (баш оона) 2021.
  19. ↑ Wellman, Judith (2008). The Seneca Falls Women's Rights Convention and the Origin of the Women's Rights Movement, pp. 15, 84. National Park Service, Women's Rights National Historical Park. Wellman is identified as the author of this document here.


"https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=Рочестер_аялдардын_укуктары_конвенциясы,_1848-жыл&oldid=484327" булагынан алынды