Түркстан жаяны, Жаян балык, Лакка

Түркстан жаяны, Жаян балык, Лакка (Glyptosternum reticulatum), (McClelland):

Түрдүн жетилген стадиясынын сырткы түзүлүшүнүн кыскача баяны

Тоо жана тоо этектериндеги өзгөчө ыңгайлашкан форма . Өзүнүн көлөмү боюнча өтө чоң эмес, ургаачылары 15 см ге чейин жетет, эркектери 24-25 см. Кабырчыктары жок, күрөң-жашыл денесинде жана сүзгүчтөрүндө каралжын темгилдери бар. Жалпак башы 4 мурутчалуу. Жонундагы сүзгүчүнөн бир аз аралыкта узун кеткен өзүнчө май сүзгүчү жайгашкан. Көкүрөк сүзгүчтөрү жабышчаак тегерек формада.

Жалпы жана өлкөдө таралышы

Нарын, Чаткал, Карасуу дарыяларынын бассейндеринде жана Суусамыр, Атбашы, Өзгөн, Акбуура сууларында кездешет. Өзбекстандын, Казакстандын, Тажикстандын сууларынан жолуктурууга болот.

Жашаган аймактары

Борбордук Азиянын тоо жана тоо этектериндеги түбү таштуу агын сууларда жашайт.

Саны

Кыргызстанда кеңири таралган, саны бир погондук метрге бирден төрт даанага чейин туура келет. ==Жашоо тиричилиги (жашоо циклдары)==Түркстан жаяны таштардын алдына жабышып алып курт-кумурскалардын личинкалары кээде майда ит чабактар менен тамактанат. Урук чачуу мезгили июнң айында, уругу кесек – 2,7 мм. Чоң топтуу үйүрлөрдү пайда кылышпайт. Жаш өспүрүмдөрү хирономиддин жана курт-кумурскалардын личинкалары менен азыктанышат .

Чектөөчү факторлор

Дарыянын түбүндөгү таштардын суунун агымы менен болгон кыймылдуулугу, суулардын булгануусу, балык уулоо, личинкаларын коңуздардын жеп кетиши.

Асыроо (колдо багуу)

Асыроо болгон эмес.

Уюштурулган коргоо аракеттери

Түр Кыргызстандын Кызыл китебине 1985-жылы киргизилген .

Коргоо үчүн зарыл аракеттер

Кармоого тыюу салуу, чогулган жана урук чача турган жерлерин коргоо. Статусун аныктоо үчүн санын тактоо жана кичи коруктарды уюштуруу зарыл.

Статусу

2 [VU: E]. Бул түр Кыргыз Республикасынын Кызыл китебине 1985 - жылы киргизилген. Кыргызстандагы ушул түрдүн жалгыз өкүлү .

Колдонулган адабияттар

• Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2