Узунтумшуктуу кытай

Узунтумшуктуу кытай (Mergus serrator), (Linnaeus, 1758):

Жалпы жана өлкөдө таралышы

Түндүк Америкада жана Евразиянын түндүгүндө жашайт. Республикабызда Ысыккөл ойдуңунда уялайт. Мурда Ысыккөлдөн башка дагы майда көлдөрдө кездешчү. Азыркы мезгилде көлдүн чыгыш бөлүгүндө гана сакталып калган.

Жашаган аймактары

Көлдөрдө уялайт, уясын бадалдардын арасына салат.

Саны

Белгисиз, 10-15 уялоочу жуптан ашпашы мүмкүн. ==Жашоо тиричилиги (жашоо циклдары)==Май-июнң айларында уялай баштайт. Төшүнөн жулуп алынган тыбыт менен төшөлгөн уясын жээктеги калың өскөн өсүмдүктөрдө жайгаштырат. Уяда 8-10 жумуртка болот. Көпчүлүк учурда бир ургаачы менен жүргөн 20-30 ар түрдүү курактагы балапандардын тобун көрүүгө болот. Мунун себеби түшүнүксүз, ургаачыларынын өлүмү менен байланыштыруу кыйын, анткени мындай кубулуш кеңири тараган. Көпчүлүк узунтумшук кытай алалар Ысыккөлдө кышташы мүмкүн. Майда балыктар жана омурткасыздар менен азыктанат .

Чектөөчү факторлор

Негизинен азык үчүн чумкуганда балык кармоочу торлорго түшүп зыянга учурайт. Жээктеги өсүмдүктөрдү жок кылуу жана тынчсыздандыруучу фактору да таасирин тийгизет.

Көбөйтүү (колдо багуу)

Багылган эмес.

Уюштурулган коргоо аракеттери

Ысыккөл мамлекеттик коругунда коргоого алынган.

Коргоо үчүн зарыл аракеттер

Жай мезгилинде, балапан чыгаруу маалында Түп булуңунда балыкты тор менен кармоону чектөө. Санын изилдөө жана тараган аймактарда мониторинг уюштуруу.

Статусу

VII категория, Least Concern, LC. Монотиптүү түр.

Колдонулган адабияттар

Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2