Хакасия
Хакасия, Хакас Автономдуу Республикасы — Орусиянын курамындагы aвтономдуу республика. Сибирдин түштүк тарабында орун алган. Борбору - Абакан шаары. Чыгыш Сибирдин түштүк-батыш бөлүгүндө, Абакан жана Енисей дарыянын өрөөнүндө жайгашкан.
Аянты 61,9 мин км2. Калкы 572,4 миң (2010); негизинен орустар менен хакастар. Ошондой эле украин, немистер ж. б. улут өкүлдөрү жашайт. Калкынын орточо жыштыгы 1 км2ге 9,2 киши. Динге ишенгендери - православныйлар (23 диний уюму бар) менен протестанттар (24) жана бир аз шамандар да бар. Борбору - Абакан ш. Шаар калкы 70,9%. Башка ири шаарлары: Черногорск, Саяногорск. Адм.-айм. жактан 8 районго, 5 шаарга, 12 шаарчага бөлүнөт. Сибирь федерация округуна кирет. Мамлекеттик аткаруу бийлик системасы Хакасиянын 1995-ж. кабыл алынган конституция тарабынан аныкталат. Табигый шарты адамдардын жашоосуна жагымдуу. Токойлор деградацияга учурап, жарларды пайда кылууда. Темир кени (Тейск жана Абакан кендери иштетилүүдө), молибдендин, алтындын, күмүштүн, жездин, химиялык таза акиташтын запастары бар. Ошондой эле барит, отун-энергетика сырьёлору (мунай, көмүр, газ), курулуш материалдары (гранит менен мрамордун ири запасы), жарым баалуу асыл таштар (нефрит, жадеит), минералдуу суулар иштетилет. Хакасиянын аймагынын 48% ин токой ээлейт. РФте X. түстүү металлургия (Россияда өндүрүлгөн алюминийдин 11% и, молибден кондентратынын 70% и, темир кенташынын 3%и, алтындын 1,5% и алынат) жана мрамордон каптоочу, кооздоочу материалдарды даярдоо боюнча алдынкы орунду ээлесе, таш көмүрдү казып алуу боюнча 9-орунда. Региондук дүң продукциясы 19872,1 млн рублди түзөт. Андагы өнөр жайдын үлүшү 43,5%. Өнөр жайынын башкы тармактары; түстүү металлургия (ири ишканалары - «Саяногорск алюминий заводу», «Коммунарлар рудниги» (алтын казылып алынат), «Саянал» ААКтары; «Сорский тоокен байытуу комбинаты», «Абакан кенташ башкармалыгы» ЖЧКлары; «Алтын Жылдыз алтын казуучу компаниясы» ЖАКтары), электрэнергетика («Саян-Шуша ГЭСи П. С. Непорожнего» ААКы, Абакан ЖЭБи), отун («Черногорье көмүр компаниясы» ААКы, «Чыгыш-Беск разрези», «Талаа разрези»), тамак-аш («Аян» Саян-Шуша ГЭСи. ААКы, «Мавр» «Агроөнөр жай компаниясы ЖЧКлары)), айыл чарбасында негизинен тоют өсүмдүктөрү өстүрүлөт. Эт-сүт багытындагы уй, кой асыралат. Автомобиль жолунун уз. 2,5 миң км (анын 64% и асфальтталган), т. ж-нуку 600 кмрен ашык. Енисей, Абакан д-нда кеме жүрөт. Негизги дарыя порту - Абакан. Абакан менен Саяногорск шаарында аэропорт бар. Жалпы билим берүүчү 285, башталгыч жана атайын 26 орто окуу жайы, 7 ЖОЖ (филиалдары менен) бар. Төрт театр (а. и. куурчак), филармония, 9 музей (а. и. край таануу, улуттук музей-корук), 3 китепкана (а. и. азиздер үчүн) иштейт.
Булактар
түзөтүү- «Кыргызстан». Улуттук энциклопедия: 7-том / Башкы ред. Ү. А. Асанов. К 97. Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2015. - 832 б., илл. ISBN 978-9967-14-125-4