Чортонбаев Тыргоот Жумадиевич

Чортонбаев Тыргоот Джумадиевич (1953) — зооинженер, селекционер, окумуштуу - педагог. Айыл чарба илимдеринин доктору, профессор, К.И.Скрябин атындагы Кыргыз улуттук агрардык университетинин илимий иштери боюнча проректору.

Кыскача өмүр таржымакалы

Чортонбаев Тыргоот Джумадиевич 1953-жылы Ысык-Көл облусунун Тоң районуна караштуу Тогуз-Булак айылында туулган. Улуту – кыргыз

1970-жылы Тогуз-Булак орто мектебин аяктаган.
1970-1972жж. Тогуз-Булак колхозунда колхозчу болуп эмгектенген.
1972-1974 - жж. Советтик Армиянын катарында кызмат өтөгөн.
1974-1975 - жж. К.И. Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтунун даярдоо бөлүмүнүн угуучусу.
1975-1980 – жж К.И. Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтунун зооинженердик факультетин бүтүргөн.
1980-1982 – жж К.И. Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтунда ага лабарант, кенже илимий кызматкер болуп иштеген.
1982-1985 – жж. Днепропетровск айыл чарба институтунун аспиранты.
1986-1992- жж. К.И. Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтунун генетика жана мал өстүрүү кафедрасынын ассистенти, ага окутуучу, доцент болуп иштеген.
1988-ж. айыл чарба илимдеринин кандидаты. Темасы: “Тяньшань жарым уяң жүндүү жана кыргыз уяң жүндүү койлор менен австралиялык корридель менен аргындашуудан алынган аргын койлордун кунардуулук сапаты.
1992-ж. доцент наамын алган.
1993-1996 –жж. К.И. Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтунун зооинженердик факультетинин деканы.
1996-2001-жж. Кыргыз агрардык академиясынын биология жана экология кафедрасынын доценти.
2000-ж. айыл чарба илимдеринин доктору болгон. Темасы: Тяньшань тукумундагы койлордун селекциясынын генетикалык негиздери”
2002-2005 – жж. К.И.Скрябин атындагы Кыргыз агрардык университетинин илимий иштер боюнча проректору.
2007-ж. профессор наамын алган.
2005-2009-жж. К.И.Скрябин атындагы Кыргыз агрардык университетинин айыл чарба продукцияларын өндүрүү жана кайра иштетүү технология институтунун директору.
2009- жылдан бери К.И.Скрябин атындагы Кыргыз улуттук агрардык университетинин илимий иштери боюнча проректору.
2012-жылдан бери докторлук (кандидат) диссертацияларды жактоо боюнча кеңештин төрагасы.

Үй-блөсү тууралуу маалмат.

Үй-бүлөлүү, эки балалуу (бир уулу,бир кызы бар)

Жубайы Султаналиева Турсунбүбү- техника илимдеринин кандидаты, доцент.

Уулу – Чортонбаев Улан – экономика илимдеринин кандидаты, доцент, Кызы Чортонбаева Асель- экономика илимдеринин кандидаты.

Өзү төрт бир тууган.

Илимий ишмердиги

Айыл чарба малдарын өстүрүү,генетика жана селекциясы.

Негизги илимий – методикалык эмгектери

Мал чарбачылыгынын негиздери: айыл чарба боюнча жогорку окуу жайлары үчүн окуу китеби. –Б.:Кут Бер, 2012. – 248б.
Животноводство и проблемы окружающей среды: Учебное пособие. Б.: 2012.-150с.
Мал чарбасындагы айрым терминдер боюнча такталган орусча-кыргызча түшүндүрмө сөздүгү –Б.:2013.-31б.
Экологический мониторинг горных пастбищ Восточного Прииссыкуля. Б.: “ Прима”. – 2014.-152с.
“Иссык-Кульский внутрипородный зональный тип овец кыргызского горного мериноса”. Свидетельство селекционного достижения. Патент №50.30 сентябрь 2015.
“Таласский внутрипородный зональный тип овец кыргызского горного мериноса. Свидетельство селекционного достижения. Патент №50. 30 сентябрь 2015.

Сыйлыктары. Наамдары

1992-ж. Кыргыз Республикасынын билим берүү жана илим министирлигинин Ардак Грамотасы.
2003-ж. Кыргыз Республикасынын билим берүүсүнүн мыктысы “Төш белгиси”.
2009-ж. Кыргыз Республикасынын айыл чарбасынын мыктысы “Төш белгиси”.

Проф. Т.Д.Чортонбаевдин илимий жетекчилиги менен корголгон диссертациялар

Деркенбаев Советбек Мусаевич, а.ч.и.д. «Селекционно-генетическая стратегия улучшения продуктивности крупного рогатого скота в Кыргызстане- 2007.
Черткиев Шарапидин Черткиевич, а.ч.и.д., «Научные основы формирования мясной продуктивности яков в онтогенезе»-2007.
Турдубаев Таалайбек Жээнбекович, а.ч.и.д., “Породные ресурсы овец Кыргызстана и их рациональное использование»,- 2012.
Кадырова Чинара Тойчубековна, а.ч.и.к., «Генетические факторы, влияющие на биологические и хозяйственно -полезные признаки коз молочного направления юга Кыргызстана» - 2013.
Ибраимова Айнура Танкеевна, а.ч.и.к., «Биохимические и селекционно-генетические особенности гиссаро-кыргызских овец в условиях Чуйской долины»,-2014.

Колдонулган адабияттар

«Кыргызстан». Улуттук энциклопедия: 7-том / Башкы ред. Ү. А. Асанов. К 97. Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2015. - 832 б., илл. ISBN 978-9967-14-125-4