Өз ара начар аракеттениш

Өз ара начар аракеттениш — элементардык бөлүкчөлөрдөгү негиз­ги төрт өз ара аракеттеништин бири.

Өз ара начар аракеттениш күчтүү жана электр-магнит­тик өз ара аракеттеништерден кыйла начар, ал эми гравитациялыктан өтө күчтүү болот. Өз ара аракетте­ништин күчүн ал пайда кылган процесстердпн ылдамдыгы көрсөтөт. Адатта энергиясы 10* — 10* экв болгон процесстердин (мындай энергиялар элементардык бөлүкчөлөр физикасына мүнөздүү) ылдамдыгы салыштырылып бааланат.

Мындай процесстер өз ара күчтүү аракеттениште 10~24 сек, электр-магниттик аракеттениште 10~21 сек, Өз ара начар аракеттениште 10-10 сек да бо­луп өтөт. Өз ара аракеттенишкен болүкчөлөрдүн башка мүнөздөмөсү — алардын заттагы эркин өтүү жолунун узундугу. Өз ара начар аракеттеништин аракет радиусу 10-14 — 10-15 см, ошондуктан 10-5 см аралыктагы коңшу эки атомдун ядросунун Өз ара начар аракеттениши жокко эсе.

Өз ара начар аракеттениште күчтүү жана электр-маг­ниттик аракеттеништер баш ийе тур­ган көп мыйзамдар. мисалы, адитивдүү квант сандарынын сакталуу мыйзамы, жаратылыштын фундаменталдык симметриясы, заряддын жуптуулук жана мейкиндиктин жуптуулук мыйзамы ж. б. бузулат.

Азыркы жанa Өз ара начар аракеттеништердин жалпы теориясын түзүүдө.

Булактар

Кыргыз Совет Энциклопедиясы. Башкы редактор Б. О. Орузбаева. -Бишкек: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын башкы редакциясы, 1979. Том 4. Лактация - Пиррол. -656 б.