Экология: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
рооллдодл |
|||
7-сап:
«Экология» терминин 1-жолу немец биологу Э. Геккел 1866-жылы колдонгон. Тирүү организмге чөйрөнүн түздөн-түз же кыйыр тийгизген таасири экологиялык фактор деп аталат. Ал биотик жана абиотик факторлоруна бөлүнөт. Биотик түрүнө тамак-аш факторлору, айрым особдордун же бир түрдөгү особдор тобунун жана ар башка түрдүн ортосундагы өз ара мамиле (аймак, тамак-аш, суу жана башкалар үчүн күрөшүү) кирет. Абиотик факторлор биологиялык объектиге сырттан таасир этет, мисалы, температура, жарык, нымдуулук, жаан-чачын, атмосфералык басым, шамал, атмосферанын иондошуусу жана башкалар.Белгилүү түрдүн жашаган шартынын жыйындысы (жашаган, көбөйгөн жери, тамагы, башка түр менен өз ара мамилеси жана башкалар) ошол түрдүн экологиялык очогун түзөт. Тирүү организмдин жашоо чөйрөсү менен өз ара мамилесин үйрөнүүдө биологиялык ыкмалар менен маалыматтар гана колдонулбастан [[Физика|физика]], [[Химия|химия]], [[Геология|геология]], [[География|география]], [[Экономика|экономика]] жана башкалар илимдер да пайдаланылат.
[[Файл:Экология.png|left|thumb|Экология]]
Адамдын өндүрүштүк активдүүлүгүнөн [[Атмосфера|атмосфера]], [[Океания|океан]], [[Көл|көл]], дарыя-суулардын булганышы, өсүмдүктөрдүн жок кылынышы, жаныбарлардын көп түрүнүн тукум курут болушу айлана-чөйрөнү коргоо маселесине чоң көңүл бурууга жана Экологиялык изилдөөлөрдүн кеңейишине түрткү берди. Экологиянын алдында биологиялык ресурстарды үнөмдүү пайдалануунун илимий негизин түзүү, адамдын иш-аракетинин таасиринен табияттын өзгөрүшүн изилдөө, мындай өзгөрүүлөрдүн масштабын, мүмкүндүгүн алдын ала прогноздоо, ошондой эле биосферада өтүүчү процесстерди башкаруу методдорун иштеп чыгуу милдети турат. Экологиянын көйгөйлөрү [[Медицина|медицина]] менен тыгыз байланышта болуп, социалдык-гигиеналык мүнөзгө ээ. Өндүрүштүк чарбанын улам тез темп менен тийгизген таасиринен чөйрөнүн ылдам өзгөрүшү адам жана ал жашаган чөйрөнүн ортосундагы Экологиялык тең салмактын бузулушуна алып келиши ыктымал, кээде анын бузулган учурлары да болуп жатат. Ошондуктан калктын ден соолугун жана айлана-чөйрөнүн абалын жакшыртуу
[[Файл:Экология 1.png|thumb|Экологиянын багыттары]]
Заманбап экология татаал жана бутактанган структурага ээ. 90 жакын багыттар акыркы жылдарда калыптанып, экологизация процесстери жүрүп жаткан адамзаттын ишкердүүлүгүнүн тармактары болуп эсептелет.
25-сап:
Экологиянын өнүгүүсүнүн 3-этабы ХХк. 50ж. – азыркы убакытка чейин. Экология өзүнө жаратылышты жана айлана чөйрөнү коргоону камтыган комплекстүү илимге айланды. Экологиянын заманбап өнүгүү мезгили Ю.Одум, Б.Коммонер, Р.Дажо, Н.Реймерс, И.Шилов, Ю.Израэл ж.б. окумуштуулар менен байланыштуу.
==
Заманбап экологиянын максаты цивилизациянын туруктуу өнүгүүсүн экологиянын мыйзамдарына ылайык келтирүү менен жаратылыш жана антропогендик системаларды, адамзаттын коомун жана бүтүн биосфераны башкаруу ыкмаларын иштеп чыгуу.
39-сап:
* Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы. «Ден соолук» Медициналык энциклопедия. - Ф.:1991, ISBN 5-89750-008-8
* Болот Кулназаров "Жалпы экология" 1999-ж.
* EKOLOJİ ÇEV-150. 1. Hafta: Kırgızistan-Turkiye Manas Universitesi / Dr. Nurzat
[[Категория:Экология| ]]
| |||