Болонья процесси: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
м Bot: Migrating 37 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q187073 (translate me) |
м + Bologna-Prozess-Logo.svg |
||
1-сап:
[[Файл:Bologna-Prozess-Logo.svg|thumb]]
'''Баш сөз'''<br /><br />▼
Бул макалада азыркы учурда актуалдуу тема болуп, [[билим берүү]]гө тиешеси болгон ар бир кишинин көңүлүн буруп келе жаткан Болонья процесси тууралуу сөз болмокчу. Болонья процесси деген эмне? Ага өтүүнү шарттаган эмне эле? Эмнеге европалыктар бирдиктүү билим стандарттарына көңүл буруп жатат? Бирдиктүү билим берүү системасында колдонулган критерийлер, баалоо системасы кандай болот? Европа Кредит ташуу системасы деген эмне? Эмне үчүн Болонья процесси бизди кызыктырат? Сократес жана Ерасмус программалары, ЕКТС эмнени түшүндүрөт? Мына ушул сыяктуу суроолорго жооп изделет жана билим берүүдөгү реформалардын маани маңызын кыскача түшүндүрүү көздөлөт. Изилдөөдө Европа Биримдигине мүчө болгон өлкөлөрдүн билим берүү тармагында бирдиктүү система алдында баш кошушу, анын мааниси тууралуу кыскача сөз болот. Биздин өлкөбүздөгү билим берүү системасынын жаңылануу жана билим берүүдө мектептерде, жогорку окуу жайларында билимдин мазмунун өзгөртүү талабы, окуу жайларында окутулуп үйрөтүлүп жаткан билимдин сапаты күнүбүздүн талаптарына ылайык болбой жаткандыгы тууралуу ар бир атуулдун кайгысынан улам ортого чыгып жатат. Өнүгүп келе жаткан өлкөбүздүн атуулдарын келечекте өнүккөн өлкөлөрдүн атуулдары менен билим, технология, жашоо стандарттарын жакшыртуу, өндүрүштү чоңойтуу ж.б. маселелерде жарыша алуусу сыяктуу билимге, билгичтик жана көндүмдөргө ээ кылуу баарыбыздын милдетибиз. Бул маселелердин чечилүүсү үчүн эмнелерге көңүл буруу керек, Европа моделин алсак болобу? Болонья процессине кирүү үчүн эмнелер керек? Бирок биз материалдык- техникалык жактан буга даярбызбы? Мугалимдерибиз, окутуучу кадрларыбыз буга даярбы? Студентттерибиз буга даярбы? Сабактар кандай типте окутулушу керек? д.у.с. деген сыяктуу суроолор туулат. Бул суроолорго жооп издөө үчүн Болонья процессинин кандай түрдө иштей турганын жана биз үчүн ыңгайлуу болгон тараптары тууралуу азын оолак сөз кылдык.
Орток баалуулуктары болгон жана бириккиси келген Европа Биримдиги ичинде атуулдардын «тил үйрөнүү, мүчө болгон өлкөлөрдүн күнүмдүк жашоо жана маданияттарынын бири биринен үйрөнүүсү, башка бир жерде, башка өлкөлөрдүн атуулдары менен бирге иштей алуу жөндөмүнүн, көндүмдөрүнүн калыптануусу» сыяктуу темалар өсүп келе жаткан жаштардын аймактын татыктуу атуулдары болуусу үчүн өтө маанилүү болуп саналат.<br />▼
Европанын биригүү процессинде, билим жана маалымат информатика) дооруна ылайык коом жана иш тармактары, сапаттуу иш күчү, жогорку жашоо стандарттары жана демократия үчүн күрөшө алган, жарыша ала турган жаштарды тарбиялоо билим берүүгө түздөн- түз тиешелүү темалар болуп, ар дайым көңүл борборунда орун алып келген. Европа өлкөлөрү да дүйнөдөгү башка өлкөлөрдөй эле чечилүүсү татаал болгон социалдык жана экономикалык проблемаларды башынан өткөрүп жатат. Бул маселелерди чечүүдө, дайыма өзгөрүп турган абалга ыңгайлаша алган, түрдүү көндүмдөргө ээ (ар тараптуу өнүккөн), интеллектуалдык негизи болгон, керектүү билим булактарына жетише алган, ар дайым үйрөнүүнү каалаган атуулдардын даярдалышы жана аларга билим берүү өзгөчө маанилүү орунда турат. Ушул себептерден улам, билим берүү иши - Европа Биримдигинин маани берген, көп көңүл бурган темаларынан болуп саналат. Албетте, мунун жыйынтыгы болуп, билим берүү 7- февраль 1992 -жылы Маастрик келишиминин 126- жана 127- статьяларында (бап) жазылган жана Европа Бирлигинин эң башкы, тез арада чечилүүсү керек болгон актуалдуу темасы абалына келген.<br /><br />▼
▲Орток баалуулуктары болгон жана бириккиси келген Европа Биримдиги ичинде атуулдардын «тил үйрөнүү, мүчө болгон өлкөлөрдүн күнүмдүк жашоо жана маданияттарынын бири биринен үйрөнүүсү, башка бир жерде, башка өлкөлөрдүн атуулдары менен бирге иштей алуу жөндөмүнүн, көндүмдөрүнүн калыптануусу» сыяктуу темалар өсүп келе жаткан жаштардын аймактын татыктуу атуулдары болуусу үчүн өтө маанилүү болуп саналат.
'''ЕВРОПА БИРИМДИГИНИН БИЛИМ БЕРҮҮ ПРОГРАММАЛАРЫ'''<br /><br /> СОКРАТЕС▼
[[Европа Биримдиги]] бул эң маанилүү актуалдуу теманы турмушка ашыруу үчүн көптөгөн программаларды иштеп чыккан. Алардын бири СОКРАТЕС программасы болуп эсептелет. Европанын билим берүү программасы катары практикаланып баштаган бул программанын негизги максаты: окуучуда жана атуулда бирдиктүү Европа түшүнүгүн өнүктүрүү. Атуулдарды жаңы кылымдын көп түрдүү кыйынчылыктарын туура кабыл алган, окуяны дагы жакшыраак анализдеп, өз мамилесин билдире ала тургандай, түрдүү маселелерге жооп берүүгө даярдоо жана алардын өмүр бою үйрөнүүсүнө мүмкүнчүлүк түзүү. Билим алууга бардыгын тартуу жана бардык атуулдарда болушу керек болгон көндүм жана сапаттардын үйрөнүлүшүнө жардам берүү сыяктуу максаттар белгиленген. Билим берүүнүн бардык тармагында Европада биргелешип иштөөнү негиз кылып алган СОКРАТЕС программасында бул чогуу иштөө студенттерди жана мугалимдерди, курсанттарды алмашуу, биргелешип проектерди түзүү, пикирлерди бөлүшүү, ийгиликтүү жана жаңы практикаларды пайдалануу үчүн Европа билим торчосун/ интернет сайт куруп, чогуу иштөө жана салыштырып анализдөө сыяктуу формада турмушка ашыруу пландалган. СОКРАТЕС программасынын 1- баскычында (Сократес 1) (1995-2000) турмушка ашкандар төмөндөгүлөр:<br />▼
▲Европанын биригүү процессинде, билим жана маалымат информатика) дооруна ылайык коом жана иш тармактары, сапаттуу иш күчү, жогорку жашоо стандарттары жана демократия үчүн күрөшө алган, жарыша ала турган жаштарды тарбиялоо билим берүүгө түздөн- түз тиешелүү темалар болуп, ар дайым көңүл борборунда орун алып келген. Европа өлкөлөрү да дүйнөдөгү башка өлкөлөрдөй эле чечилүүсү татаал болгон социалдык жана экономикалык проблемаларды башынан өткөрүп жатат. Бул маселелерди чечүүдө, дайыма өзгөрүп турган абалга ыңгайлаша алган, түрдүү көндүмдөргө ээ (ар тараптуу өнүккөн), интеллектуалдык негизи болгон, керектүү билим булактарына жетише алган, ар дайым үйрөнүүнү каалаган атуулдардын даярдалышы жана аларга билим берүү өзгөчө маанилүү орунда турат. Ушул себептерден улам, билим берүү иши - Европа Биримдигинин маани берген, көп көңүл бурган темаларынан болуп саналат. Албетте, мунун жыйынтыгы болуп, билим берүү 7- февраль 1992 -жылы Маастрик келишиминин 126- жана 127- статьяларында (бап) жазылган жана Европа Бирлигинин эң башкы, тез арада чечилүүсү керек болгон актуалдуу темасы абалына келген.
▲СОКРАТЕС [[Европа Биримдиги]] бул эң маанилүү актуалдуу теманы турмушка ашыруу үчүн көптөгөн программаларды иштеп чыккан. Алардын бири СОКРАТЕС программасы болуп эсептелет. Европанын билим берүү программасы катары практикаланып баштаган бул программанын негизги максаты: окуучуда жана атуулда бирдиктүү Европа түшүнүгүн өнүктүрүү. Атуулдарды жаңы кылымдын көп түрдүү кыйынчылыктарын туура кабыл алган, окуяны дагы жакшыраак анализдеп, өз мамилесин билдире ала тургандай, түрдүү маселелерге жооп берүүгө даярдоо жана алардын өмүр бою үйрөнүүсүнө мүмкүнчүлүк түзүү. Билим алууга бардыгын тартуу жана бардык атуулдарда болушу керек болгон көндүм жана сапаттардын үйрөнүлүшүнө жардам берүү сыяктуу максаттар белгиленген. Билим берүүнүн бардык тармагында Европада биргелешип иштөөнү негиз кылып алган СОКРАТЕС программасында бул чогуу иштөө студенттерди жана мугалимдерди, курсанттарды алмашуу, биргелешип проектерди түзүү, пикирлерди бөлүшүү, ийгиликтүү жана жаңы практикаларды пайдалануу үчүн Европа билим торчосун/ интернет сайт куруп, чогуу иштөө жана салыштырып анализдөө сыяктуу формада турмушка ашыруу пландалган. СОКРАТЕС программасынын 1- баскычында (Сократес 1) (1995-2000) турмушка ашкандар төмөндөгүлөр:<br />
- 316000 ЖОЖ студенти, (өндүрүштөн чыкпай туруп), (күндүзгү) билимдеринин белгилүү бир бөлүмүн башка СОКРАТЕСке катышкан өлкөдөгү университеттерде улантышкан.<br />
- 26000 ЖОЖ мугалими жана ассистент бул системага кирип, башка өлкөгө барып иштеп келишкен.<br />
- 80000 жаш Европада сүйлөнгөн башка бир тил аркылуу байланыш куруу үчүн атайын түзүлгөн проекттерге, программаларга катышып тил үйрөнүшкөн.<br />
- 5000 мектеп, лицей арасында 1620 кызматташтык келишим түзүлгөн.<br />
- 1800дөн ашуун ЖОЖдун катышуусу менен университеттер арасында 2673 кызматташтык программасы түзүлгөн.
СОКРАТЕС 1 программасынан алынган бул ийгиликтүү натыйжалардан улам, Европа Парламенти жана Европа Биримдиги Министрлер кабинетинин биргелешип чыгарган чечими менен 2000- жылы январь айында СОКРАТЕС программасынын 2000-2006 - жж. арасында 2. баскычы (Сократес 2) пландалган жана ушул учурда ишке ашырылууда. СОКРАТЕС 2нин чогулушунун токтомунда программанын биринчи баскычынан
өзгөчөлүнүп, колдоого алына турган иш чараларга орун берилген. Бул программага катыша ала тургандар (ким экени белгиленген, комиссия менен буга мүчө болгон өлкөлөрдүн арасында милдет жана жоопкерчиликтер бөлүштүрүлгөн, иш чаралар менен башка программалар) арасында төп келүүчүлүк, толуктоочулук, улантуучулук, баалоочулук иштерине айрыкча маани берилген. Сократес 2 нин максаты төмөндөгүдөй:
- Билим берүүнүн ар бир баскычынын бүт Европа аймагында колдоого алынуусу;<br />
- Европанын бардык жеринде тең укуктуулуктун колдоого алынуусу;<br />
- Эл аралык Билим булактарын пайдаланууда же¾илдик берүү;
- Е.Б. ичинде тил үйрөтүүнүн сапаттык жана сандык өнүгүүсүнүн колдоого алынуусу аркылуу билим берүүнүн маданияттар арасында, б.а. бүтүндөй Европа аймагында жашаган эл арасында түшүндүрүлүшү.
- Билим берүү тармагында окуу жайлары жана мекемелер арасында тажрыйба алмашууга шыктандыруу. Мындан башка да:<br />
- Сыртан окуу мүмкүнчүлүгү;<br />
Line 45 ⟶ 52:
8. Көз салуу, көңүл буруу иш чаралары - СОКРАТЕС программасынын бөлүктөрү болуп саналат.<br />
Сократес программасын негизинен Европа Комиссиясы жетектейт. Программанын ишке ашуусу үчүн комиссия үч бөлүктөн турат. Алар:
== Ерасмус ==
▲'''СОКРАТЕС''' программасынын экинчи бөлүгү ЕРАСМУС болсо, СОКРАТЕС программасынын Жогорку билим берүү бөлүмүнө берилген ат. 2000- жылы 24- январда кабыл алынган жана ал 2006- жылынын аягына чейинки бир убакытты камтыйт. «Студенттерди Европага алып келүү, Европаны бүт студенттерге алып баруу» ЕРАСМУСтун негизги девизи. Ошондуктан программага катышкан студенттердеги кыймылдуулук өтө маанилүү. Бирок Европадагы студенттер арасында кыймылдуулуктун бара- бара артышынан улам, студенттердин өз өлкөсүнөн сырткары университеттерден алган билимдеринин өз өлкөсүндөгү ЖОЖ тарабынан кабыл алынуусу же алынбоосу орчундуу маселеге айланган.
Ерасмуска 28 өлкө кирет. Булардан 15и Европа Бирлигине мүчө өлкөлөр, 3 ЕЭЗ (Европа Экономикалык Зонасына/ Аймагы) мүчө өлкөлөр (Исландия, Лейхтеншайин, Норвегия) жана Венгрия, Румыния, Чех Республикасы, Словак Республикасы, Польша, Болгария, Эстония, Латвия, Литва, Словения. Мальта, Кипр жана Түркиянын Ерасмус программасына катышуусуна уруксат берилген.<br />
Ерасмус төмөнкү иш чараларды колдойт:<br />
Line 69 ⟶ 77:
- Ерасмус 1.- Европа Университеттер арасында кызматташтык;<br />
-Ерасмус 2.- Университеттердин студенттеринин жана мугалимдеринин алмашуусу;<br />
- Ерасмус 3.- Тематикалык, тармактык байланыштар. Ерасмус программасындагы үч иш аракеттин ичинде болуш, ага катышыш үчүн Жогорку окуу жайынын Сократес программасын колдонгон өлкөлөрдөгү университеттер менен келишим түзүүсү керек. Сократес программасындагы иш чаралар борбордук инсан ресурстарына байланыштуу.
Ерасмус программасына катышуу жана проект тандоо иштери кандай болот?<br />
Line 94 ⟶ 101:
- Жаңы перспективалардын кабыл алынышы;<br />
-Окутуучу кадрлардын тажрыйбаларын жана окутуу методдорун (эл аралык) көп улуттуу аудиторияларда көрсөтүү максаты коюлган.
Түрдүү катышуучу өлкөлөрдүн университеттеринин студенттерин жана мугалимдерин бириктирген интенсивдүү программалар 10 күндөн 3 айга чейин узартылган мөөнөттө ишке ашырылат. Белгилүү бир темада перспективанын өнүктүрүлүүсү жана окутуу техникаларынын салыштырылуусуна мүмкүнчүлүк берген интенсивдүү программалар эч болбосо 3 катышуучу өлкөнүн университеттеринин өкүлдөрүн бир жерге чогулган болот. Изилдөө иштери жана конференциялар мындан тышкары калат.
Европа жогорку билим берүү тармагында структурасын өзгөртүү Европа Биримдиги үчүн өзгөчө маанилүү. «Европа Биримдиги» деген ойдун турмушка ашуусу үчүн ага мүчө өлкөлөрдүн Жогорку билим берүү системалары арасында өзгөчөлүктөрдөн улам, келип чыга турган кыйынчылыктарды жеңүү үчүн алдын алуу жана анын аркасынан жогорку окуу жайлары арасында окшоштуктар менен кызматташтыктын көбөйтүлүүсү керек. Ушундан улам, Европа Биримдигинде эң биринчи Жогорку Билим Берүү системасында турмушка ашыра турган 4 маанилүү тема белгиленген. Булар:<br />
- Жалпылаштырылган бирдиктүү Европа кредит системасы;<br />
Line 112 ⟶ 119:
Жогорку билим берүү системасында структуралык жактан керектүү өзгөртүү киргизилүүсү үчүн 1998- жылы 25- майда Сорбонн Университетинин 800 жылдык юбилейинде Франция, Германия, Италия жана Англия билим берүү министрлери Европа Биримдиги жактан, өткөн 40 жылдык мезгил ичинде калыптанган экономикалык, соода жана финансы жактан бирдикке барышат же бири-бирине жакындашат. Бул структураны колдой турган бир ЖОЖ моделин түзүү максаты менен Сорбонн Декларациясына кол коюлган. Сорбон Декларациясы аркылуу университеттердин, Европаны маданият жагынан өнүктүрүүдөгү маанилүү ролу баса белгиленген. Декларацияда белгиленген башка маанилүү нерсе – Европалык атуулдардын бүт аймакта эч тоскоолсуз эркинче кыдырып, иштей алуусу жана Европанын өнүгүүсүнүн бирден бир жолу катары, бир бүтүн Европа Жогорку билим берүү тармагын түзүү деп белгиленген.<br />
== Болонья Декларациясы ==
▲'''Болонья Декларациясы'''<br />
1999-жылы-19-Июнда Европадагы 29 өлкөнүн Билим берүү министрлери Болонья Декларациясына кол коюшкан. Тартиптүү, чечкиндүү, адилет жана демократ коомдун структурасын кубаттандыруу, бекемдөө үчүн билим берүүдө кызматташтыктын мааниси сыяктуу ойдо баардыгы бирдей макул болуп, кол коюлган Болонья Декларациясында төмөндөгү темаларга көңүл бурулган:<br />
- Дипломдун кошумча барагынын (титульный лист) кошо берилип башталышы менен бирге, университеттер арасында бирдиктүү бир структура түзүү.<br />
Line 234 ⟶ 240:
Европа Модулдары эч болбосо үч өлкө арасында түзүлгөн келишим менен иштейт. Ошону менен бирге программанын алмашуу процессине катыша албай калган студенттерди да тартып, алардын кругозорун өстүрүүнү да көздөйт. Окуу программасын даярдоо проектеринин практикалануусу жана жайылтылуусуна арналган проектер менен бирдиктүү проектердин ичинде түзүлгөн окуу программалары университеттерде практикалана баштайт.
Kısakürek, M. Ali., “AB Eğitim Progamları ve ECTS Uygulamaları”: http://www.ankara.edu.tr/ son Ects/ abegitimects.html. 07.07.2003.
* “Avrupa Birliği Genel Eğitim Programları”, son Abegitimects.html. 07.07.2003.
| |||