Аба ырайы: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary |
No edit summary |
||
1-сап:
[[Файл:Thunder lightning Garajau Madeira 289985700.jpg|thumb]]
'''Аба ырайы
== Маданият ==
Элдеги эзелтен бери кеңири орун алган [[уламыш]], [[санжыра]] түрүндөгү жана башкалар фольклордук материалдар дал ушуну ырастайт. Кыргыз эли дээрлик мал чарбачылык менен оокат кылгандыктан жакшы жайыт издеп, көбүнчө тоодон тоого көчүп жүрүп, кара нөшөр жамгырга, мөндүргө, кар аралаш бороон-чапкындарга далай дуушар болушкандыгы [[«Манас» эпосу|«Манас» эпосунда]] :
Асмандан булут айланып,
Ачып көздү жумганча,
Line 15 ⟶ 19:
Асмандан алты сай мөндүр шыбыргак,
Борошосу бургулап, Адамдын башын көтөртпөй,
Аркы-терки ургулап ([[Сагымбай Орозбаков|Сагымбай Орозбаков,]] 4. 261), — деп ачык жана кеңири сүрөттөлөт. Айрыкча эрте жазда капысынан боло калчу кара тоңголокто малдын көп кырылышына, ылаң оорулардын таралышына алып келген.
Борошолоп, бургулап,
Караганга өлчөөсүз
Line 25 ⟶ 29:
Арык-торук малдарды
Аяз менен өлтүрдү (Сагымбай Орозбаков, 4. 158).
Ушундай шарттарда кыйын абалда калган эл табияттын мындай көрүнүштөрүнө каршы турууга, башкача айтканда жаратылышта дайыма болуп өтүүчү табышмактуу, каардуу кубулуштарга көңүл буруп, алардын сырын ачууга аракеттенишкен. Эл илгертен эле А. ы-нын бузулушун же тескерисинче, анын оңоло баштаганын айгинелөөчү белгилерге байкоо жүргүзүп, аларды жыйынтыктап, корутунду чыгарышкан. Бул өнөрдү жакшы өздөштүрүп билүү, адамдан өзгөчө бир шыктуулукту, жөндөмдүүлүктү талап кылган. Ушундай сапаттарга ээ болгон зээндүү адамдарды «олуя киши» же көп учурда жөн эле «эсепчи», «жылдыз саноочу», «[[
Алмамбет жайга киргени
Нурку асылы кытайдан,
Line 36 ⟶ 41:
Кытайча дуба нече окуп,
Сурданып Алмаң калганы
Сууга жай таш салганы (Сагымбай Орозбаков, 3. 150), — деп Алмамбеттин жайчылык өнөрү аркылуу А. ы-н өзгөртүп жиберүү кудуретине ээ экени көрсөтүлөт. Эпосто жайчылыктын чагылдырылышы табият кубулуштарынын ички сырларын үйрөнүүгө, аны адамдын эркине баш ийдирүүгө болгон иш-аракеттин көркөм көрүнүшү болуп саналат, к. [[Жайташ
== Колдонулган адабияттар ==
* [["Манас" энциклопедиясы]]/Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору.Бишкек: Кыргыз энциклопедиясынын Башкы редакциясы, - 1995. 1-т. - 440. ISBN -5-89750-013-4
* [http://www.bizdin.kg/books/item/97-kg_geo Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору.] - Б.: 2004. ISBN 9967-14-006-2
* [[Кыргызстандын географиясы: энциклопедиялык окуу китеби]]. -Бишкек, 2004 ISBN 9967-14-006-2
== Интернеттеги шилтемелер ==
* [http://www.google.kg/#hl=ky&source=hp&q=%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7+%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%83&gbv=2&bav=on.2,or.r_gc.r_pw.,cf.osb&fp=127023e1fc592b5d&biw=1024&bih=378|"Кыргыз киносу"]
[[Категория:Метеорология]]
[[Категория:"Манас" эпосу]]
[[Категория:Таажы-2012]]
|