Алчикен уулу Ажыбек: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
+ links
No edit summary
4-сап:
 
Ажыбектин калк арасындагы чоң кадыр-баркынан, беделинен чочулап жана бузукулардын тилине кирген [[Шераалы хан]] аны өлтүрткөн. Ал каза болгондон кийин Талас өрөөнүнүн калкын анын уулу Нурак датка (аны [[Кудаяр хан]] даргага астырган), андан кийин небереси Кыдыралы датка (1826—1889) башкарган. Ал Чоң-Капкадан (Киров суу сактагычы) тоо этектей Кара-Ойго чейин канал каздырып, Талас суусун эгин талаасына пайдаланган. Бул арык азыркыга чейин пайдаланууда. Чөбөрөсү Эшенкул ажы (1868—1933) да элге барктуу, алымдуу адам болуп, дайыма болуш шайланган. Айылга мечит салдырып, молдо алдырып балдарды окуттурган. <br>
Ажыбектин образы Т. Касымбековдун «[[Сынган кылыч]]» тарыхый романында кеңири чагылдырылган. Масалбек Кыдыралы уулунун «Ажыбек датка» деген дастаны бар.
 
==Көркөм адабиятта==
Правитель Таласской долине, датка , выходец из рода Саруу, племени Алакчын . Его отец- '''Алчикен баатыр''' был известной личностью. Ажыбек и его сородичи занимали территории сел Бакайыр , Учкоргон современного Карабууринского района (два укрепления были возведены в 1820 г. Ажыбеком-датка и его сыном Нураком в 18 км от Олуя-Ата иещё одно-Эшенжаном Кожо) Его жена Аксуусар приходилась младшей сестрой легендарному '''Кубат-бию''' из рода Кушчу. Уних было двое сыновей и дочь (Кудаяр, Нурак, Акканыш). Младшая сестра самого Ажыбек была замужем за Хаджы-бием, младшим братом Нарбото- основателя Кокандского ханства . В 1808г. Хаджы-бий погибает от рук Алима, родственника по линии отца. После этого Ажыбек, участвовавший в политической жизни Кокандского двора, приезжает в Талас с младшей сестрой и племянником Шералы. Шералы жил в семье дяди до 35 лет, ухаживал за его скотом. Он женился на кыргызкой девушке Жаркын (от этого брака и родился будущий правитель Коканда Кудаяр). В 1838 г. Ажыбек был удостоен титула "Датка". Чтобы отомстить Ажыбеку за попытки и действия возвести Шералы на трон , Мадали-Хан в 1839 г. Вызывает в крепость Олуя-Ата сына Ажыбека Кудаяра и организует его убийство, ав 1840г.- и самого Ажыбека. Сын Ажыбека Нурак переселился с сородичами в Чуй, а через год возвратился в Талас (позднее был убит ион). По указу Кокондского хана Кудаяр внук Ажыбека и сын Нурака Кыдыраалы (годы жизни 1835-1899гг.) В 1858 г. Был назначен даткой вместо своего отца. Кыдыраалы внёс значительный вклад в мирное присоединение народа Таласа к России. В период колониального господства России он был избран волостным в Алакчыне и Учкоргоне. Правнук Ажыбека Эшенкул Ажы Кыдыраалы уулу (1863-1933 гг.) Также был волостным. В период его правления народ Таласа вел мирную жизнь: не участвовал в восстании 1916 года, не бежал в Китай. Прах Ажыбека погребён на восточной стороне кумбеза Манас, там же ему установлен памятник. Он является главным персонажем дастана "Ажыбек датка" (автор Масалбек Кыдыраалы уулу) и одного произведения Алымкула Оморова. Потомки Эшенкул Ажы (Кенеш сын Сопубека, Сопубек сын Эшенкул)
Ажыбектин образы Т. Касымбековдун «[[Сынган кылыч]]» тарыхый романында кеңири чагылдырылган. Масалбек Кыдыралы уулунун «Ажыбек датка» деген дастаны бар.
 
Масалбек Кыдыралы уулунун - «Ажыбек датка» дастаны.
 
== Колдонулган адабияттар ==