Запорожье
Запорожье (укр. Запоріжжя; 1921-ж. чейин Александровск) — Украинадагы шаар, Запорожье облусунун акимий борбору. Калкынын саны боюнча өлкөдөгү алтынчы шаар (2022-жылдын 1-январына карата 710 052). Ал Украинанын негизги суу жолунда — Днепр дарыясында, өлкөнүн түштүгүн борбор шаары, батыш жана борбордук аймактары, ошондой эле Донбасс менен Криворожье менен байланыштырган транспорттук жана коммуникация коридорлору менен кесилишкен жерде жайгашкан.
| Запорожье | |||
| укр. Запоріжжя | |||
 | |||
| |||
| Өлкө | |||
|---|---|---|---|
| Облус | |||
| Тарыхы жана Географиясы | |||
| Негизделген күнү |
1770 | ||
| Аянты |
331 | ||
| Калкы | |||
| Калкынын саны |
758 011 (2024) | ||
| Жыштыгы |
2145 адам/км2 | ||
| Сандык идентификаторлор | |||
.svg)
Айланасындагы калктуу пункттар менен бирге Запорожье агломерациясын түзөт. Машина куруу, кара жана түстүү металлургия, химия жана курулуш өнөр жайы, дарыя порту жана маанилүү транзиттик темир жол түйүнү өнүккөн Украинанын түштүгүндөгү эң ири административдик, өнөр жай жана маданий борборлорунун бири.
Украинанын Бирдиктүү райондук пландоо схемасына ылайык, Запорожье аймактык калктуу конуш системасында маанилүү орунду ээлейт жана ар бири өзүнүн айыл аралык тейлөө аймагына ээ болгон облустук, эл аралык жана райондук борборлордун функцияларын аткарат. Алсак, Запорожье областынын борбору катары 2690 миц гектар аянтты ээлеген зонасында 14 шаар, шаар тибиндеги 23 поселка, бир кыйла сандагы кыштактар жана 2 миллиондон ашык адам жашайт. Запорожье жетектеген райондор аралык көчүрүү системасы (шаар четиндеги зона) аймакты өндүрүштүк жана экономикалык жактан өздөштүрүүнүн жогорку деңгээли, айыл чарба жерлеринин жана айыл чөйрөсүнүн баалуулугу менен мүнөздөлөт.
Шаар четиндеги зона Запорожье, Васильевский жана Пологовский райондорун камтыйт (анын ичинде 2020-жылдын 17-июлуна чейин — Запорожье областынын жоюлган Вольнянск, Новониколавевск, Орехов, Каменка-Днепровская административдик райондору), жалпы аянты 00000 чарчы метрди түзөт. 5 шаар, 6 шаар тибиндеги айыл жана 300гө жакын айылдык калктуу пункттар бар. Шаар четиндеги аймактын жалпы калкы болжол менен 315 000 адамды түзөт.
Запорожье шаарынын өзгөчөлүгү, анда аймактын өндүрүштүк кубаттуулугунун болжол менен 65% жана аймактын калкынын 43% жашайт.
2022-жылдын 24-февралынан бери Орусиянын Украинага басып кириши маалында орус оккупанттары Запорожье шаарынын инфраструктурасын жана турак жайларын такай аткылап келишкен.
2023-жылдын 7-августунда Украинанын президентинин сайтында шаарга “Украинанын баатыр шаары” деген ардактуу наам ыйгаруу өтүнүчү катталган[7].
Колдонулган адабияттар түзөтүү
- “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 3-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2011. 784 бет, илл. ISBN 978 9967-14-074 -5