Бакен Кыдыкеева
Бакен Кыдыкеева (1923 — 1993) — советтик жана кыргыз театр жана кино актрисасы. СССР эл артисти (1970).
| Бакен Кыдыкеева | |||
 | |||
| Туулган жылы: | |||
|---|---|---|---|
| Туулган жери: |
Төкөлдөш айылы, | ||
| Каза болгон жылы: |
30 -декабрь 1993 (70 жаш) | ||
| Каза болгон жери: | |||
| Жарандыгы: | |||
| Театр: |
Кыргызстан жаш көрүүчүлөр театры | ||
| Сыйлыктары: |
| ||
Кыскача өмүрбаяны
түзөтүү1923-жылы 20-октыбрьда Төкөлдөш [1] айылында (учурда Бишкек шаары) туулган.
Орто мектепти 7-класска чейин окуп, окуусун 1936-жылы Фрунзе шаарындагы Кыргызстан жаш көрүүчүлөр театрында (учурда Б.Кыдыкеева атындагы жаштар жана жаш көрүүчүлөр мимлекеттик театры) уланткан
Бакен Кыдыкееванын атасы, анын театралдык окуусуна каршы болгондугуна байланыштуу, ал 14 жашында театрды таштоого мажбур болот. Театрга келип, кетүүгө арыз жазаар күнү, театрдын режиссеру А. Самарин-Волжский Бакен Кыдыкееванын эмне жумуш келгенин ойго албай, Лопе де Веганын «Овечий источник» спектаклына башкы каарман Лауренсиянын ролун берет. Бакен Кыдыкеева, арыз жазуу үчүн келгенин айта албай рольдон баш тартпай аны алат. Атасынын каарынан коркуп, бир нече күн үйүнө келген эмес. Спектакльдын үчүнчү күнүндө Бакен Кыдыкеева үйүнө келгенде, эшик алдында гезит окуп жаткан атасын көрөт. Атасы Бакен Кыдыкееванын жанына басып келип - "Бакен, бул жерде жазылып жүрөт: Бакен Кыдыкеева «Овечий источник» спектаклында башкы каармандын ролун мыкты аткарды" - деп, бул сенсинби?" Бакен Кыдыкеева корккондугунан башын ийкегенде, атасы чекесинен сүйүп, анын эң биринчи күйөрманы болуп калат.
1941-1944-жылдары Пржевальск жана Нарын шаарынын областтык театрларынын актрисасы, 1944-жылдан баштап Кыргыз академиялык драма театрынын актрисасы болуп эмгектенет.
Бакен Кыдыкеева өз таланты менен кыргыз сахнасын багынтып, кино жаатында да ролдорду аткарган. Анын чыгармачылык биографиясында жүздөн ашык театр жана кино ролдору бар. Аны "алгачкы" деп аташкан, анткени Бакен Кыдыкеева алгачкылардан болуп х шекспирдеги айымдардын ролдорун жана башка дүйнөлүк пьесалардын авторлорунун чыгармаларын биринчилерден болуп кыргыз сахнасына алып чыккан. Ал биринчилерден болуп, алгачкы улуттук толук метраждуу "Салтанат" деп аталган кинотасмасында баш каармандын ролун аткарган. Чыңгыз Төрөкуловичтин алгачкы «Бетме-бет» спекталинде биринчилерден болуп Сейденин ролун аткарган.
Бакен Кыдыкеева бир гана Кыргызстанда эмес, аны кошуна өзбек, казак киностудиялары байма-бай чакырып турушкан. Кыргыз ССР кинематографистер Бирикмесинин мүчөсү. Үч жолу турмушка чыккан. 33 жашында кызы кырсыктан каза болгон, эки уулу бар. Алардын бири апасынын жолуна түшүп музыка жаатында эмгектенет. Расмий документтер боюнча, Бакен Кыдзыкеева 1994-жылдын 15-январында көз жумган.
Театралдык ролдору
түзөтүү- Лауренсия (Лопе де Вега, “Овечий источник”)
- Бермет (К. Эшмамбетов, “Саранжы-Бөкөй”)
- Гулаим (О. Сарбагишев, “Көөкүль”)
- Оксана (К. Эшмамбетов, “Черный туман”)
- Айганыш (К. Жантөшев, “Курманбек”)
- Жаркын (А.Куттубаев, К. Маликов, “Жаңыл-Мырза”)
- Варя (К. Симонов, “Русские люди”)
- Айдай (Р.Шүкүрбеков, “Месть”)
- Бермет (Р.Шүкүрбеков, “Друзья”)
- Мария Антоновна (Н.В. Гоголь, “Ревизор”)
- Жесси (К. Симонов, “Русский вопрос”)
- Ульяна Громова (А.Фадеев, «Молодая гвардия»)
- Какей (М. Токобаев, «Горемычный Какей»)
- Дездемона (В.Шекспир, «Отелло»)
- Лариса Огудалова (А.Н.Островский, «Бесприданница»)
- Айша (Т.Абдумомунов, «Курман»)
- Варвара (Максим Горький, «Егор Булычев и другие»)
- Анаргүль (Т.Абдумомунов, «Узкое ущелье»)
- Си Эр (Хе Цзинь, Чжин Дин Нин, «Седоволосая дева»)
- Ведьма (А. Көбөгөнов, «Болот и Тынар»)
- Майсалбүбү (Т.Абдумомунов, «Узкое ущелье»)
- Катерина (А.Н. Островский, «Гроза»)
- Фань И (Цао Юй, «Тайфун»)
- Комола (Рабиндранат Тагор, «Дочь Ганга»)
- Елена Андреева (А.П. Чехов, «Дядя Ваня»)
- Анна Каренина (Л.Н. Толстой, «Анна Каренина»)
- Фань И (Цао Юй, «Тайфун»)
- Cейде (Ч. Айтматов, «Лицом к лицу»)
- Ксения Ивановна (С.Алешин, «Палата»)
- Гонерилья (В.Шекспир, «Король Лир»)
- Софья (А. Грибоедов, «Горе от ума»)
- Любовь Яровая (К. Тренев, «Любовь Яровая»)
- Мария Александровна (И. Попов, «Семья»)
- Жамал (А. Дыйканбаев, «Живая вода»)
- Эркеайым (Ш. Садыбакасов, «Сивый скакун»)
- Мать Долорес (Карел Чапек, «Мать»)
- Королева (Тамара Габбе, «Волшебные кольца Альманзора»)
- Комиссар ( Вс. Вишневский, «Оптимистическая трагедия»)
- Каныкей (Ж. Садыков, «Семетей – сын Манаса») и др.
Фильмографиясы
түзөтүү- Салтанат («Салтанат» тасмасы), 1955
- Бурма («Токтогул» тасмасы), 1959
- Райхан («Перевал» тасмасы), 1961
- Чернуха («Первый учитель» тасмасы), 1965
- Слепая («Белые горы» тасмасы), 1964
- Толгонай («Материнское поле» тасмасы), 1967
- Комиссар («Всадники революции» тасмасы), 1968
- Жена Жарасбая («Выстрел на перевале Караш» тасмасы), 1968
- Джайдар («Бег иноходца» тасмасы), 1968
- Мекке («Тайна предков» тасмасы), 1972
- Сеиль («Улица» тасмасы), 1972
- Хадича-хон («Встречи и расставания» тасмасы), 1973
- Санем (киноальманах «Ласточки прилетают весной»), 1974
- Мать Алпамыса («Алпамыс идет в школу» тасмасы), 1976
- Ибрагимова («Поле Айсулуу» тасмасы), 1976
- Асылкан («Зеница ока» тасмасы), 1976
- Батма («Как пишется слово Солнце|Аманат» тасмасы), 1978
- Салтанат («Каныбек» тасмасы), 1978
- Мать («На ринг вызывается...» тасмасы), 1979
- «Процесс» тасмасы, 1979
- Бермет Шакировна («Тринадцатый внук» тасмасы), 1982
- Кумриапа («Наш внук работает в милиции» тасмасы), 1984
- «Через две весны» тасмасы, 1985
- «Зять из провинции» тасмасы, 1985
- Мать Саргалдая («Гибель во имя рождения» тасмасы), 1988
Сыйлыктары жана наамдары
түзөтүү- Кыргыз ССРнин эмгек сиңирген артисти (1947)
- Кыргыз ССРнин эл артисти (1956)
- СССР эл артисти (1970)
- Токтогул Сатылганов атындагы Кыргыз ССР мамлекеттик сыйлыгы (1970)
- Бүткүлсоюздук кинофестивалынын «Актердук жумушу үчүн байге» номинациясынын лауреаты, 1977-жыл)
- Ленин Ордени
- Медалдар.
Шилтемелер
түзөтүү- "Караш-Караш баяны" киносу Archived 2016-01-22 at the Wayback Machine
- "Саманчынын жолу" киносу Archived 2016-01-22 at the Wayback Machine
- Талант жана тагдыр. «Кыргызстандын жаңы адабияты»
- Бакен Кыдыкеева
- Бакен Кыдыкеева унутулдубу?(жеткиликсиз шилтеме)