Бозо (эл)
Бозо́ (өз аты: босо, сорко, сорого) — Малидеги эл.
Нигер дарыясынын жана анын куймаларынын боюнда топ-топ болуп жашайт. Кээ бир топтор башка улуттардын конуштарында жашашса, башкалары этникалык өзгөчөлүктөр менен убактылуу конуштарда жашашат.
Хаин (келинга), тие, сорко (сорогама) топторго бөлүнөт.
Саны 25 миң адам.
бозо элинин кызы
Тил
Бозо тилдери (хаиньяхо, тиеяхо, тиема чеве, сорогама) Нигер-конго макроүй-бүлөсүнүн курамындагы манде уясына кирет. Бозо тилдери сонинке тилине жакын.
Кээ бир топтор бамана, фульбе жана сонгай тилдерине өткөн.
Дин
Көпчүлүк жергиликтүү салттуу ишенимдерди карманышат (дарыя кудайларына сыйынуу).
Бозо арасында бир аз мусулмандар бар.
Чарбалык иштер
Бозо элдин негизги кесиби — балык уулоо. Балык уулоодо торлорду, балык капкпандарды, кайырмактарды, гарпундарды, найзаларды, мас кылуучу өсүмдүктөрдү колдонушат. Балыкты башка тамак-ашка алмаштырышат (эт жана сүт фульбелерден, дан жана жашылча — бамбара, сонинке, сонгай).
Кээде дарыя жаныбарларына (крокодил, ламантин) аңчылык кылышат.
Жыйноочулук (суу өсүмдүктөрдү чогултуу).
Кол өнөрчүлүк
Узундугу 10 метр болгон кайыктарды куруу. Балык уулоо куралдарын жасоо.
Турак жай
Бозо элинин салттуу турак жайы көчмө тегерек саман кепе (кээде кайыкка жайгаштырылган).
Коом
Бозо эли дарыяны пайдалануу боюнча кошуна элдер арасында артыкчылыкка ээ, адатта Нигер дарыясынын навигациясын көзөмөлдөйт.
Көп балалуу үй-бүлөлөр балык уулоо жерлерин бөлүшүп турган топторду түзүшөт.
Белгилүү болгондой, эркек жана аял инициациялары, балык уулоо менен байланышкан ырым-жырымдар, маскалар жана куурчактардын катышуусу менен До жана Коно жашыруун бирикмелеринин календардык циклинин аземдери.
Бозо элинин мүнөздүү өзгөчөлүгү — эркектердин ишмердүүлүгүн жетектеп, кошуналар менен соода жана алмашуу мамилелерин түзө алган аялдардын жогорку коомдук ролу. Учурда бул улуттун аялдары көбүнчө ишкердиктин уюштуруучусу катары чыгышат.
Тарых
Бозо уруулары Нигердин жээгине 10-кылымда отурукташкан. Алар Малинин Дженне жана Мопти шаарларынын негиздөөчүлөрү болушкан. Бозо эли Нигер жээгинде отурукташкан жашоо образын жүргүзө баштаган жана бара-бара балык уулоо үчүн аңчылыкты алмаштырган байыркы мергенчилик топторунан пайда болгон деген божомол бар.