Мартин Иден
"Мартин Иден" –– америкалык жазуучу Жек Лондондун 1909-жылы жарык көргөн романы. Чыгарма өзү окуп үйрөнгөн жаш эмгекчинин жазуучу болуш үчүн баштан өткөргөн кыйынчылыктары жөнүндө баяндайт. Ал биринчи жолу The Pacific Monthly журналында 1908-жылдан 1909-жылдын сентябрына чейин сериал катары чыгып, ал эми китеп болуп 1909-жылы сентябрда Macmillan тарабынан жарык көргөн.
| Мартин Иден | |
|---|---|
 | |
| Нукура аталышы | Martin Eden |
| Которгон | Жоробек Султаналиев |
| Өлкөсү | АКШ |
| Тили | англис |
| Жанры | Роман |
| Медианын түрү | Китеп |
| Беттери | 468 |
Идендин окуясы жазуучулардын басмаканаларга болгон көңүл калуусун чагылдырат. Ал кол жазмасын почта аркылуу жөнөтүп, конвертке "амалкөй чечим" салынып, анан дароо эле баш тартуу тууралуу таңгак менен кайтып келет деген ойлорду божомолдойт. Чыгарманын башкы темасы –– Идендин чыгармачылык сезгичтигинин өнүгүшү. Бул романды көркөм өнөр инсанынын калыптанышы жана өнүгүшү тууралуу баяндоочу Künstlerroman салтына тиешелүү экенин билдирет.
Идендин Лондондон айырмасы –– Иден социализмди "кулчулук адеби" деп сындап, четке кагат жана Ницшенин индивидуализмине таянат. Эптон Синклерге жазган бир катында Лондон "Бул китептеги идеяларымдын бири индивидуализмге (башкы каармандагы) кол салуу болгон. Мен анын көзүн билбей койдум окшойт, анткени бир да сынчы аны байкаган жок" деп жазган.
Корутунду
түзөтүүКалемгердин бул чыгармасы социалдык-психологиялык мүнөздөгү роман. Жазуучу мында капиталисттик коомдогу карама-каршылыктарды жана адамдын кайгы-муңун чагылдырат.
Сюжети
түзөтүүРомандын окуясы Оклендде (Калифорния, АКШ) алгачкы XX кылымда болот. Башкы каарман карапайым калктан чыккан,ичинде кири жок моряк,төмөнкү класстардын тургуну 21 жаштагы- Мартин Иден.Окуянын башталышы Мартин Идендин кокустан буржуазиялык,бай уй-булоодон чыккан Руфь Морзго ("Ruth Morse"дагы башка басылмаларда Рут Морз) жолугушуусунда. Мартин, Руфьту биринчи коргондо эле суйуу толкунуна чогуп,жактырып калат да болушунча жогорку коомдун адамдарына кошулгусу келет. Руфь Мартинди көрүп, «жырткычты»,окууга уйротуп,анын аракетине жардам бергиси келет. Мартин,атактуу гезит-журналдар жазуучуларга жана акындарга алардын жазган иштерине гонорар төлөөрун билгенде,Руфьтун каршылыгына карабай,оз оюна бекем туруп, кыскача дениз жонундо окуяларын жаза баштайт. Мындан тышкары, ал, озун адабий- журналдарды жарыяланган чыгармаларга караганда жакшыраак жазам деп ишенет.Бирок, Мартиндин конулуно тук жакпас кутуусуз окуя кутуп турат...
Тасма адаптациялары
түзөтүү- 1914 - Мартин Иден
- 1918 - Акча учун жаралган эмес ("Не для денег родившийся"тарткан Никита Туркин,сценарийдин автору Владимир Маяковский,)-башкы ролду В.Маяковский жараткан
- 1942 - "Мартин Идендин окуялары" (The Adventures of Martin Eden)-башкы ролдо Гленн Форд
- 1976- "Мартин Иден".Сыналгылык спектакль.СССР.
Кызыктуу маалыматтар
түзөтүүЖек Лондондун "Мартин Иден " чыгармасы советтик басмаларда кээ бирде "Мартин Идэн" деп чыкчу.
Шилтемелер
түзөтүү- "Мартин Иден" чыгармасынын электрондук китеби Archived 2017-10-22 at the Wayback Machine