Википедия

Стефания Туркевич-Лукиянович

Стефания Туркевич-Лукиянович (25 август 1898-жылы, Львов, Австрия-Венгрия падышалыгы ― 8 апрель 1977-жылы Кембридж, Улуу Британия)-украиналык композитор, пианист жана музыка таануучу, Украинанын биринчи аял композитору катары таанылган[1].

Стефания Туркевич-Лукиянович
Стефанія Туркевич-Лукіянович
Негизги маалымат
Туулган датасы

25 -апрель 1898(1898-04-25)

Туулган жери

Львов, Украина

Өлгөн датасы

8 -апрель 1977(1977-04-08) (78 жаш)

Өлгөн жери

Кембридж, Улуу Британия

Кесиптери

композитор, музыкалык педагог, пианист

Балалык

түзөтүү

Стефаниянын чоң атасы (Лев Туркевич) жана анын атасы (Иван Туркевич) дин кызматчылары болушкан. Анын апасы София Кормошив (Кормошів) пианист болгон жана Карол Микули жана Вилем Курц менен бирге окуган, ошондой эле жаш Соломия Крушельницканы коштоп жүргөн.[2] Бүтүндөй үй -бүлө музыкалуу болчу жана бардыгы аспапта ойношчу. Стефания фортепианодо, арфада жана гармонияда ойногон. Кийинчерээк композитор балалыгын жана музыкага болгон сүйүүсүн эстеди:

  Баарынын борборунда энем бар болчу, ал сонун фортепианодо ойногон. Бала кезимде анын оюн угууну абдан жакшы көрчүмүн. Андан кийин, биз үйүбүздө салон оркестрин баштадык. Биз мындай ойнодук: басс боюнча атам…, апам пианинодо, (Льоньо) Виолончельде Лионьо, мен гармонияда, (Марийка и Зенко) Марика менен Зенко… скрипкада. Атам үй -бүлөлүк хорду да баштаган. Бул биздин музыка дүйнөсүнө жасаган алгачкы кадамдарыбыз эле. Атам музыкалык жашообузга келгенде эч качан акчаны аяган эмес жана шылтоо айткан эмес[2].  

Изилдөөлөр

түзөтүү
 
Орто катар (солдон оңго): эже Ирена, бир тууган Лев (ракетка менен), Стефания, болжол менен 1915-жылы

Стефания музыкалык окуусун Василий Барвинскийден баштаган. 1914-191 -жылдары ал Венада Вилем Курц менен пианист болуп окуган. Биринчи дүйнөлүк согуштан кийин, ал Львов университетинде Адольф Чибински менен бирге окуган жана Львов консерваториясында анын музыка теориясы боюнча лекциясына катышкан[2].

1919 -жылы ал өзүнүн биринчи музыкалык чыгармасын жазган - Литургия (Литургию), ал Львовдогу Георгий соборунда бир нече жолу аткарылган[3].

1921 -жылы Гуидо Адлер менен Вена университетинде жана Жозеф Маркс менен Вена музыкалык жана аткаруучулук искусство университетинде билим алып, аны 1923 -жылы мугалим диплому менен аяктаган[3].

1925 -жылы Роберт Лисовскийге үйлөнүп, аны менен бирге Берлинге барып, 1927 -жылдан 1930 -жылга чейин жашап, Арнольд Шоенберг жана Франц Шрекер менен бирге окуган[2]. Бул мезгилде, 1927 -жылы, кызы Зоя (Зоя) төрөлгөн[4].

1930 -жылы Чехословакиянын Прага шаарына барып, Чарльз университетинде Зденек Нежедлы менен, Прага консерваториясында Отакар Кин менен бирге окуган. Ал ошондой эле музыкалык академияда Витзслав Новак менен композицияны окуган. 1933 -жылы күздө ал фортепианодо сабак берип, Прага консерваториясында концертмейстер болуп калган. 1934 -жылы орус операларында украин фольклору темасында докторлук диссертациясын жактаган[2]. Ал 1934 -жылы Прагадагы Украинанын Эркин Университетинен музыка таануу илимдеринин докторлугун алган. Ал Галисиядан (ошол кезде Польшанын бир бөлүгү болгон) илимдин кандидаты болгон биринчи аял болуп калды.

Львовго кайтып келип, 1934 -жылдан Экинчи Дүйнөлүк Согуштун башталышына чейин Львов консерваториясында музыкалык теория жана фортепиано боюнча мугалим болуп иштеп, украин профессионал музыканттар союзунун мүчөсү болгон[3].

Экинчи Дүйнөлүк Согуш

түзөтүү

1939-жылы күзүндө, Батыш Украинаны СССР басып алгандан кийин, Стефания Львов опера театрында тарбиячы жана концертмейстер болуп иштеген, 1940 -жылдан 1941 -жылга чейин Львов консерваториясында доцент болгон. Консерватория жабылгандан кийин, немис баскынчылыгы менен ал Мамлекеттик музыкалык мектепте сабак берүүнү уланткан. 1944 -жылдын жазында ал Львовдон Венага кеткен[3]. Совет бийлигинен качып, 1946 -жылы Австриянын түштүгүнө, ал жактан Италияга көчүп кеткен, ал жерде экинчи күйөөсү Нартсыз Лукьянович британиялык командирликте дарыгер болгон[5].

Улуу Британия

түзөтүү

1946 -жылдын күзүндө Стефания Улуу Британияга көчүп келип, Брайтон (1947–1951), Лондон (1951–1952), Барроу Гурни (Бристолго жакын) (1952–1962), Белфастта (Түндүк Ирландия) (1962–1973) жашаган жана Кембридж (1973 -жылдан).

1940-жылдардын аягында ал композиторлукка кайтып келген. Мезгил -мезгили менен ал кайрадан пианист болуп ойноду, тактап айтканда 1957 -жылы Англиянын украин коомчулугунда бир катар концерттерде, 1959 -жылы Бристолдогу фортепиано музыкасынын концертинде. Ал Британия композиторлор жана музыканттар коомунун мүчөсү болгон (1972-жылга чейин болгон).

Анын "Оксана жүрөгү" операсы 1970-жылы Виннипегде (Канада) эжеси Ирена Түркевиц-Мартинчинин көркөм жетекчилиги астында Centennial концерт залында коюлган[6].

  Жүз жылдык концерт залы-Жекшемби күнү саат 19: 30да: Украинанын балдар театры Оксана жүрөгү, Стефания Туркевич-Лукяновичтин операсын тартуулайт, ал кыз жоголгон бир туугандарын издеп жүрүп, сыйкырдуу токойдо мифологиялык фигуралар менен жолугушат[7].  

Стефания 1970-жылдарга чейин жазууну уланткан. Стефания Туркевич 1977 -жылы 8 -апрелде Англиянын Кембридж шаарында каза болгон.

Композициялар

түзөтүү

Симфониялык чыгармалар

түзөтүү
  • Симфония № 1 ― 1937-жылы
  • Симфония № 2 (а) ―1952-жылы
  • Симфония № 2 (б) ― 1952-жылы
  • Симфониетта ― 1956-жылы
  • Үч симфониялык эскиз ― 1975-жылы
  • «Ла Вита» симфониялык поэмасы
  • Мейкиндик симфониясы ― 1972-жылы
  • Кош кылдуу оркестр үчүн сюита
  • Кош кылдуу оркестр үчүн фантастика

Балеттер

түзөтүү
  • Колдору соолуп калган кыз – Bristol, 1957
  • Шуру
  • Жаз - (Балдар балети)1934-жылы
  • Мавка (a) – "Токой нимфасы" – 1964-жылы
  • Мавка (b) – "Токой нимфасы" – 1964-жылы
  • Scarecrow – 1976-жылы

Опера

түзөтүү
  • Мавка (бүтө элек)

Балдардын опералары

түзөтүү
  • Падыша Ох же Оксана жүрөгү – 1960
  • Жаш шайтан
  • Жашылча аянты (1969)

Хор чыгармалары

түзөтүү
  • Литургия ― 1919-жылы
  • Забур Шептицкийге (Псалом Шептицькому)
  • Согуштун алдында
  • Триптих
  • Бешик ыры (Аа, мышык жок) ― 1946-жылы

Камералык-аспаптык чыгармалар

түзөтүү
  • Скрипка жана фортепиано үчүн соната1935
  • (a) Кыл квартети
  • (b) Кыл квартети
  • Скрипка, виола жана виолончель үчүн трио
  • Фортепиано квинтети
  • Флейта, кларнет, фагот үчүн трио

Фортепиано чыгармалары

түзөтүү
  • Украинанын темасындагы вариациялар 1932
  • Фантазия: украин темаларындагы фортепиано үчүн сюита 1940
  • Импромпту 1962
  • Гротеск 1964
  • Тоо сюитасы 1966 – 1968
  • Балдар үчүн даана цикли 1936 – 1946
  • Украиналык ырлар жана шедривка
  • Жакшы кабарлар
  • Арлекин менен бирге Иса пайгамбардын туулган күнү 1971

Ар кандай

түзөтүү
  • Жүрөк - Оркестр менен жеке үн
  • Лорелей - Баяндоочу, Гармония жана Фортепиано 1919 - Лесия Украинканын сөзү
  • Май – 1912
  • Элдик ырлардын темалары
  • Эгемендүүлүк аянты - фортепианонун чыгармасы
  • Үн жана кылдар үчүн Лемки ыры

Булактарга шилтемелер

түзөтүү
  1. ↑ Ukrainian Art Song Project – Stefania Turkewich. Текшерилген күнү 26 -сентябрь (аяк оона) 2021. Түп булактан архивделген күнү 22 -март (жалган куран) 2016.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Павлишин, Степанія Стефанівна. Перша українська композиторка: Стефанія Туркевич-Лісовська-Лукіянович, БаК, Lviv 2004.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 Роман Кравець. Українці в Сполученому Королівстві. Інтернет-енциклопедія. Текшерилген күнү 28 -август (баш оона) 2018. Түп булактан архивделген күнү 27 Апрель 2017.
  4. ↑ Зоя Робертівна Лісовська-Нижанківська, the Encyclopedia of Modern Ukraine (ukrainian).
  5. ↑ Narcyz Lukianowicz (Нарциз Лукіянович).
  6. ↑ Svoboda. Текшерилген күнү 26 -сентябрь (аяк оона) 2021. Түп булактан архивделген күнү 9 -июль (теке) 2016.
  7. ↑ Winnipeg Free Press, June 6, 1970
"https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=Стефания_Туркевич-Лукиянович&oldid=457509" булагынан алынды