Филиппин песосу

Филиппин песосу (кырг.)
	Philippine Peso (аңгл.) ; Peso philippin (фр.)
	Коддор жана белгилер
ISO 4217 коддору	PHP (608)
Символдор	₱ • P. • PhP
	Жүгүртүү чегарасы
Эмитент	Филиппин
	Туунду жана параллелдүү бирдиктер
Бөлчөктүү	сентимо (1⁄100)
	Жүгүртүүдөгү банкноттор жана монеталар
Монеталар	1, 5, 10, 25 сентимо жана 1, 2, 5, 10 песо
Банкноттор	20, 50, 100, 200, 500, 1000 песо
	Тарыхы
Киргизилди	1852-жыл 1-май
	Банкноттор жана монеталар өңдүрүшү
Эмиссиялык борбор	Филиппиндин Борбордук банкы
	https://www.bsp.gov.ph/
Банкнота өңдүрүүчү	Bangko Sentral ng Pilipinas
	Курстар 10 Апрель 2015-жылга көрсөтүлгөн
1 KGS	= 0,6952 PHP
1 USD	= 44,56 PHP
1 EUR	= 47,1 PHP
1 GBP	= 65,17 PHP
1 JPY	= 0,3698 PHP
	Курстар ЭВФ, ЕББ жана КРУБ маалыматтары боюнча автоматтык түрдө жаңыртылып турат.
	2024-жылдык инфляция
Инфляция	3,8

Филиппин песосу (тагал. piso, ₱) — Филиппиндин улуттук акча бирдиги. 1852-жылдын 1-майында жүгүртүүгө чыгарылган.

Учурда 100 сентимодон турат, 1903-1966 жж. 100 сентаво турган.

Песону белгилөө үчүн «PHP», «PhP», «Php» же «P» альтернативдүү белгилери колдонулат, ал эми расмий белгиси катары «₱» белгиси колдонулат^[1].

Тарыхы

Пилонцито

1726-1770 жж. Испан Америкасынан алынып келинген күмүш песолор

Колониялык доорго чейин Филиппиндин жергиликтүү калкы өз ара жана коңшу аралдар менен соодалашууда товарлар менен алмашуу ыкмаларын колдонушкан. Мындай соодалашуу ыңгайсыз болгондуктан кийинчерээк пилонцито деген аталыштагы алтындан жасалган каражаттар колдонула башталган^[2]^[3].

Филиппин песосу Испаниянын колониялык доорунан бери келе жаткан узак жана бай тарыхы бар валюталардын бири. Алгач 1852-жылы испан колониялык песосу катары киргизилген, ал 1898-жылы Филиппин-Америка согушуна чейин Филиппиндин расмий валютасы катары колдонууда болгон. Филиппин-Америка согушунан кийин кыска мөөнөткө АКШ доллары өлкөнүн расмий валютасы катары колдонууда болгон^[4]^[5]. Бирок Филиппин 1946-жылы эгемендүүлүк алгандан кийин песо улуттук валюта катары кайрадан кабыл алынган.

Монеталар

2017-жылы чыгарылган үлгүдөгү монеталар жүгүртүүдөгү монеталар болуп саналат, бирок 1993-жылы чыгарылган үлгүдөгү монеталар учурда төлөө үчүн мыйзамдуу каражат бойдон калууда.

1958-жылы чыгарылган үлгүдөгү монеталар

Сүрөт	Номинал	Диаметр (мм)	Калыңдыгы (мм)	Салмагы (г)	Материал	Кыры (гурт)	Чыгарылган жылдары
	1 сентаво	19	1,45	3,08	коло	жылмакай	1958, 1690, 1962, 1963
	5 сентаво	21	1,7	4,8	латунь	жылмакай	1958—1690, 1962—1964, 1966
	10 сентаво	17,8	0,9	2	Cu+Ni+Zn	кесикче	1958, 1960, 1962—1964, 1966
	25 сентаво	24	1,6	5			1958, 1960, 1962, 1964, 1966
	50 сентаво	30,3	н/д	10			1958, 1964
Сүрөттөрдүн масштабы: 1 миллиметрге 3,0 пиксел.

1967-жылы чыгарылган үлгүдөгү монеталар

Сүрөт	Номинал	Диаметр (мм)	Калыңдыгы (мм)	Салмагы (г)	Материал	Кыры (гурт)	Годы выпуска
	1 сентимо	15,25	1,37	0,5	алюминий	жылмакай	1967—1970, 1974
	5 сентимо	18,6	1,4	2,5	латунь	жылмакай	1967, 1968, 1970, 1972, 1974
	10 сентимо	17,85	1,15	2	Cu+Ni+Zn	кесикче	1967—1972, 1974
	25 сентимо	21	1,72	4			1967—1972, 1974
	50 сентимо	27,5	1,95	8			1967, 1971, 1972, 1974, 1975
	1 песо	33	2,17	14,28			1972, 1974
Сүрөттөрдүн масштабы: 1 миллиметрге 3,0 пиксел.

1993-жылы чыгарылган үлгүдөгү монеталар

Сүрөт	Номинал	Диаметр (мм)	Калыңдыгы (мм)	Салмагы (г)	Материал	Кыры (гурт)	Чыгарылган жылдары
	1 сентимо	15,5	н/д	2,0	жез жалатылган болот	жылмакай	1995—2002, 2004—2016
	5 сентимо	15,5	1,52	1,9		жылмакай	1995—2017
	10 сентимо	17,0	1,67	2,5		кесикче	1995—1999, 2001, 2002, 2004—2017
	25 сентимо	20,0	1,5	3,8	латунь	жылмакай	1995—2003
	25 сентимо	20,0	1,78	3,6	латунь жалатылган болот	жылмакай	2004—2017
	1 песо	24,0	1,75	6,1	жез + никель	кесикче	1995—2003
	1 песо	24,0	1,9	5,35	никель жалатылган болот	кесикче	2003—2017
	5 песо	27,0	1,87	7,7	латунь	жылмакай	1995—2017
	10 песо	26,5	2,14	8,7	чети: жез + никель ортосу: жез	кесикче	2000—2017
Сүрөттөрдүн масштабы: 1 миллиметрге 3,0 пиксел.

2017-жылы чыгарылган үлгүдөгү монеталар

Сүрөт	Номинал	Диаметр (мм)	Калыңдыгы (мм)	Салмагы (г)	Материал	Кыры (гурт)	Алдыңкы бети (аверс)	Арткы бети (реверс)	Чыгарылган жылдары
	1 сентимо	15	1,54	1,9	никель жалатылган болот	жылмакай		Xanthostemon verdugonianus	2017-жылдан баштап
	5 сентимо	16	1,6	2,2		кесикче		Calotropis gigantea	2017-жылдан баштап
	25 сентимо	20	1,6	3,6		жылмакай		Dillenia philippinensis	2017-жылдан баштап
	1 песо	23	2,05	6		кесикче	Хосе Рисаль	Vanda sanderiana	2017-жылдан баштап
	2 песо	24	1,9	5,35		кесикче	Эмилио Агинальдо	Pterocarpus indicus	2017-жылдан баштап
	5 песо	25		7,4		жылмакай	Андрес Бонифасио	Strongylodon macrobotrys	2017-жылдан баштап
	10 песо	27	2,05	8		кесикче (жазуулар менен)	Аполинарио Мабини	Medinilla magnifica	2017-жылдан баштап
Сүрөттөрдүн масштабы: 1 миллиметрге 3,0 пиксел.

Банкноттор

1949-жылы чыгарылган үлгүдөгү банкноталар

1949-жылы чыгарылган үлгүдөгү банкноталар
Сүрөт		Номинал	Өлчөмү (мм)	Түсү	Сүрөттөөмөсү
Алдыңкы бети	Арткы бети	Номинал	Өлчөмү (мм)	Түсү	Алдыңкы бети	Арткы бети
		5 сентаво	108×55	кызыл	номинал	номинал
		10 сентаво		күрөң
		20 сентаво		жашыл
		50 сентаво		көк
		1/2 песо	130×60	жашыл	Майон жанар тоосунун фонунда араба чегилген өгүздөр
		1 песо	162×67	кара сары	Аполинарио Мабини	Малолостогу Барасоайн чиркөөсү
		2 песо		кара көгүлтүр	Хосе Рисаль	Магелландын Филиппинге келиши
		5 песо		кара алтын түстүү	Марсело Дель Пилар, Грасиано Лопес Хаэна	«La Solidaridad» гезити
		10 песо		кара күрөң	Гомбурса	Маниладагы Мигель Лопес де Легаспи жана Андрес Урданетанын эстеликтеринин фонундагы Филиппиндин желеги
		20 песо		кара сары кызгыл сары	Андрес Бонифасио, Эмилио Хасинто	Катипунан туусу, кылыч, «KARTILYA ng KATIPUTAN» китеби, калем, сыя челек, Андрес Бонифасионун эстелиги
		50 песо		кара сары кызыл		Дату Сикатуно жана Легаспинин ортосундагы кан келишими
		100 песо		кара алтын түстүү	Мельхора Акино	туу көтөргөн аскерлер
		200 песо		жашыл	Мануэль Кесон	Улуттук көркөм өнөр музейинин имараты
		500 песо		кара кызгылт көк	Мануэль Рохас	Борбордук банктын имараты
Сүрөттөрдүн масштабы: 1 миллиметрге 1 пиксел.

1985-2002 жж. чыгарылган үлгүдөгү банкноталар

1985-2002 жж. чыгарылган үлгүдөгү банкноталар
Сүрөт		Номинал (песо)	Өлчөмү (мм)	Түсү	Сүрөттөөмөсү		Чыгарылган жылдары
Алдыңкы бети	Арткы бети	Номинал (песо)	Өлчөмү (мм)	Түсү	Алдыңкы бети	Арткы бети	Чыгарылган жылдары
		5	160×66	жашыл	Эмилио Агинальдо	Филиппин Республикасынын көз карандысыздыгын жарыялоо	1985, 1990, 1995
		10		күрөң	Аполинарио Мабини	Малолостогу Барасоайн чиркөөсү	1985, 1995
		10		күрөң	Аполинарио Мабини жана Андрес Бонифасио, калем, сыя челек	Малолостогу Барасоайн чиркөөсү, байыркы филиппин ырымдары	1997—2001
		20		кызгыл сары	Мануэль Кесона, Филиппиндин 1935-жылдагы Конституциясы	Маниладагы Малаканьян сарайы	1985, 1997, 1998—2012
		50		кызыл	Серхио Осменья, Фуэнте Осменья оргумасы	Филиппиндин Улуттук музейинин имараты	1985, 1995, 1998—2013
		100		кызгылт көк	Мануэль Рохаса, үчүнчү республиканы жарыялоо аземи	Маниладагы Филиппин Борбордук банкынын эски имараты	1987, 1991, 1995, 1997, 1998—2013
		200		кызгылт көк, жашыл	Диосдадо Макапагал, Кавитедеги Агинальдо Шрайн музейи	Глория Макапагал-Арройо Президентинин инаугурациясы	2002—2013
		500		сары	Филиппин желегинин фонундагы Бенигно Акино, басма машинкасы	«Rolleiflex» камерасын кармаган Бенигно Акино, Тарлактагы имарат	1987, 1995, 1998—2013
		1000		көгүлтүр	Хосе Абад Сантос, Висенте Лим жана Хосефа Эскода	Банауэ күрүч террасалары	1991, 1995, 1998—2012
Сүрөттөрдүн масштабы: 1 миллиметрге 1 пиксел. Жантык текст менен жазылган даталар банкноталарда көрсөтүлгөн эмес.

2010-жылы чыгарылган үлгүдөгү банкноталар

2010-жылы чыгарылган үлгүдөгү банкноталар
Сүрөт		Номинал (песо)	Өлчөмү (мм)	Основные цвета	Сүрөттөөмөсү		Чыгарылган жылдары
Алдыңкы бети	Арткы бети	Номинал (песо)	Өлчөмү (мм)	Основные цвета	Алдыңкы бети	Арткы бети	Чыгарылган жылдары
		20	160×66	кызгыл сары	Мануэль Кезон , Филиппиндин расмий тилин жарыялоо учуру, Маниладагы Малаканьян сарайы	Банауэ күрүч террасалары, мусанг	2010 2012—2022
		50		кызгылт	Серхио Осменья, Филиппин Сенатынын биринчи жыйыны, Лейте үчүн согуш	Тааль көлү, каранкс	2010, 2012—2023
		100		кызгылт көк	Мануэль Рохас, Маниладагы Филиппиндин Борбордук банкынын эски имараты, үчүнчү республиканы жарыялоо учуру	Майон жанар тоосу, кит акуласы	2010, 2012—2023
		200		жашыл	Диосдадо Макапагал, Испаниядан көз карандысыздыгы жарыяланган үй, Малолостогу Барасоайн чиркөөсү	Бохол, филиппин узун согончогу	2010, 2013—2020
		500		сары	Корасон Акино жана анын жолдошу Бенигно, Сары революция учурундагы элдин тобу, Бенигно Акинонун эстелиги	Пуэрто-Принсеса жер астындагы дарыясы, чоң тумшукту көк топулу тоту кушу	2010, 2012—2023
		1000		көгүлтүр	Хосе Абад Сантос, Висенте Лим жана Хосефа Эскода, эгемендүүлүктүн 100 жылдыгын майрамдоо, «Ардак легиону» ордени	Туббатаха рифи, бермет	2010, 2012—2020
Сүрөттөрдүн масштабы: 1 миллиметрге 1 пиксел.

Булактар

Тышкы шилтемелер

[1] Филиппинская валюта. Филиппинское песо сегодня

[2] William Henry Scott. Barangay: Sixteenth-century Philippine Culture and Society

[3] Classical Gold and Pottery from the Pre-Colonial Period

[4] Edwin Walter Kemmerer. Modern Currency Reforms; A History and Discussion of Recent Currency Reforms in India, Porto Rico, Philippine Islands, Straits Settlements and Mexico

[5] Report of the Philippine Commission to the President

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]