Херд аралы жана Макдональд аралдары
Херд аралы жана Макдональд аралдары (англ. Heard Island and McDonald Islands, HIMI) — Инди океанынын түштүк бөлүгүндө жайгашкан чакан ээн (турукту эл турбаган) архипелаг[1]. Эки чоң жана көптөгөн майда аралдардан турат. Австралиянын көз каранды аймагы болуп эсептелет.
География
түзөтүү
Херд аралы жана Макдональд аралдары архипелагы дүйнөдөгү эң алыскы кургактыктардын бири болуп саналат:
- Перт, Батыш Австралиядан түштүк-батышты карай 4099 км алыстыкта жайгашкан[2].
- Австралиянын эң түштүк-батыш чекити болгон Кейп Лувинден 3845 км алыстыкта жайгашкан[2].
- Түштүк Африкадан 4200 км алыстыкта жайгашкан[2].
- Мадагаскардан 3830 км алыстыкта жайгашкан[2].
- Антарктиданын түндүгүнөн 1630 км алыстыкта жайгашкан[2].
- Кергелен аралынан 450 км алыстыкта жайгашкан[2].
Херд аралы Кергелен платосунун суу астындагы жайгашкан жанар тоосунун чокусу болуп саналат. Аралдын узундугу 43 км, туурасы 21 км. Аралдын (жана архипелагдын) эң бийик чокусу 2745 м бийиктиктеги Моусон чокусу. Ал ошондой эле Австралиянын эң бийик чекити да болуп эсептелет. Херд аралынын 80% кар жана муз менен капталган. Аралдын жалпы аянты 368 км².
Макдональд аралы Херд аралынын батыш тарабында, 44 км алыстыкта жайгашкан. Бул арал да жанар тоодон пайда болгон арал. Эң бийик чокусу 230 м, жалпы аянты 2,5 км².
Шаг-Айленд аралы, Морган аралы, Саил жана Блэк зоолору Херд аралынын түндүгүнөн 10 км алыстыкта жайгашышкан. Майда аралдарынын жалпы аянты 1,1 км². Архипелагдын аянты 372 км².
Климат
түзөтүүБул аралдардын аймактарынын климаты субантарктикалык: кышы жылуу (+0,1°С) жана жайы суук (+4,2°С) деп мүнөздөлөт. Жыл бою согуп турган шамалдын ылдамдыгы 26-33,5 км/саат. Шамалдын ылдамдыгы 180 км/саатка чейин жетиши мүмкүн. Херд аралында жылдык жаан-чачын 1300-1900 мм чейин жетет. Төрт күндүн үчөөсүндө аралдарда жамгыр (кар аралаш же кар) жаап турат[3].
| Янв | Фев | Март | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Жыл | |
| Рекорддук жогорку °C | 20.1 | 18.0 | 19.9 | 20.4 | 19.3 | 14.0 | 15.0 | 15.4 | 16.8 | 16.4 | 14.6 | 19.2 | 20.4 |
| Максималдуу орточо күнүмдүк °C | 6.4 | 6.5 | 6.3 | 5.3 | 3.7 | 2.3 | 2.2 | 2.2 | 2.2 | 3.3 | 4.1 | 5.4 | 4.2 |
| Орточко күнүмдүк °C | 4.7 | 4.8 | 4.6 | 3.6 | 2.2 | 0.9 | 0.5 | 0.4 | 0.5 | 1.5 | 2.4 | 3.8 | 2.5 |
| Минималдуу орточо күнүмдүк °C | 3.0 | 3.1 | 2.8 | 1.9 | 0.7 | −0.6 | −1.1 | −1.4 | −1.1 | −0.2 | 0.7 | 2.1 | 0.8 |
| Рекорддук төмөнкү °C | −0.5 | 0.2 | −1.7 | −2.9 | −4.8 | −7.2 | −6.2 | −11.5 | −8.6 | −7.1 | −6.2 | −0.7 | −11.5 |
Булактар
түзөтүү- ↑ Австралиянын айлана-чөйрөнү коргоо департаментинин он чакты кызматкерлери экологиялык абалды вахталык ыкма менен үзгүлтүксүз көзөмөлдөп турушат.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Картадагы шаарлардын ортосундагы аралыктар(анлисче)
- ↑ Климат жана аба ырайы (англисче)
- ↑ Moyennes 1961–1990 Australie (Ile Heard) (французча)
- ↑ Météo Climat stats for Ile Heard (англисче)