Англиянын Орто Азияга интервенциясы

АНГЛИЯНЫН ОРТО АЗИЯГА ИНТЕРВЕНЦИЯСЫ (1918–1920) – Советтик Россиянын курамынан Түркстан аймагын бөлүп, Англияга колониялык мамлекетти түзүү үчүн куралдуу күрөш. Англичандар мындай мүдөөнү 17-кылымдан башташкан. Россияда жаңы бийликтин келиши менен өз мүдөөсүн конкреттүү түрдө ишке ашырууга киришкен.

Түркстан АССРнин 1918-жылы 30-апрелде түзүлгөн куралдуу күчтөрүнүн аракеттери англиялык империалисттерге жана алардын жардамчыларына 4 фронтто: Жетисууда – ак гвардиячыл казак-орустарга жана «алаш ордочуларга», Оренбургда – Дутов менен Толстовдун ак казак-орустардан турган бандаларына, Ферганада – «Кокон автономиясына», Закаспийде – Англия интервенттерине, орус ак гвардиячыларынын жана контрреволюциячыл түркмөн улутчулдарынын кошмо күчүнө каршы жүргүзүлгөн. Интервенттердин күчтөрү четинен жеңилип турган.

М.В.Фрунзенин командачылыгы менен Түркстан фронтунун түзүлүшү (1919-жыл, август) абалды жакшырткан. 1920-жылы 6-апрелде Красноводск бошотулуп, 2-февралда Кызыл Армиянын жардамы менен Хивада хандын бийлигин кулатышып, 26-апрелде Хорезм Совет Эл Республикасына жарыяланды, апрелде Жетисуу фронтунда актардын аскерлери талкаланды. Бухара эмиратында революция жеңип, 1920-жылы 8-октябрда Бухара Совет Эл Республикасына жарыяланган.

Адабият

Кыргыз тарыхы.Энциклопедия. Бишкек, 2003
“Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. И. Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик педагогикалык университети”
“Башкы ред. Ү.А. Асанов, жооптуу ред. А. А Асанканов”
Ред. кеңеш: Ө.Ж Осмонов (төрага), Т.Н Өмүрбеков (жооптуу катчысы), А.Жуманалиев ж.б.”