Байчечекейлер

Байчечекейлер (лат. Ranunculaceае) – өсүмдүктөрдүн эки үлүштүүлөр классындагы тукум. Бир же көп жылдык чөптөр, айрымдары лианалар. Сабактары түз өсөт, кээде түп жагы жантайыңкы, бийикт. 20-150 смге жетет, түктүү же түксүз, бутактуу же бутаксыз. Жалбырактары кезектешип жайгашкан, формалары ар түрдүү, жээги тегиз, көпчүлүгүнүкү манжадай бир, эки ирет тилкелүү, негизинен алар тамыр моюнчасына топтолгон. Топ гүлү калемчедей, жаачадай, шыпыргыдай, көп учурда жалгыздан. Гүлдөрү туура же туура эмес (Уу коргошун, бүтөө) түзүлүштүү, адатта беш желекчелүү, сары, ак, көгүш, кочкул көк, көгүш кызыл, гүлгүн кызыл болот. Аталыгы көп, үстүңкү энеликтүү, бир же көп мөмө жалбыракчадан турат. Мөмөсү – бир же көп уруктуу жапыракча. 1500 ашуун түрү негизинен жердин мелүүн алкагында таралган.

Aconitum lycoctonum neapolitanum.

Кыргызстанда Б-дин 22 уруусу 110 түрү өрөөндөн тартып мөңгүнүн этегине чейинки өсүмдүктүүлүктүн бардык тибинде таралган. Көпчүлүк түрүндө алколоиддер, гликозиддер бар, айрымдары уулуу чөптөр (Уу коргошун, Уу байчечекей). Медицинада (Уу коргошун, Тармал чөп, адонис), элдик медицинада (ак кодол, уу коргошун) колдонулат. Кээ бир түрлөрү кооз (бүргүн, троллиус, байчечекей, чымылдык), гүлзарларда өстүрсө болот.

Колдонулган адабияттар

• Биология: Энциклопедиялык окуу куралы/Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. -Б.:2004, ISBN 9967-14-002-4