Ивано-Франковск облусу
Ивано-Франковск облусу (укр. Івано-Франківська область) — Украинанын батышындагы административдик-аймактык бирдик. Бул Галичина тарыхый жана маданий аймактын үч аймактын бири болуп саналат.
| Ивано-Франковск облусу укр. Івано-Франківська область | |||
| |||
|
| |||
|
| |||
| Өлкө: |
Украина | ||
|---|---|---|---|
| Абалы: |
Облус | ||
| Курамында: |
6 район | ||
| Акимий борбору: | |||
| Түзүлгөн убакыты: | |||
| Расмий тили: | |||
| Калкы (2023): |
↘ 1 337 920 [1] | ||
| Жыштыгы: |
96,97 адам/км² | ||
| Жер аянты: |
13 927 км² | ||
| Деңиз деңгээлинен бийиктиги: • Эң бийик чекити |
| ||
| ISO 3166-2 коду: |
UA-26 | ||
| Телефон коду: |
+380 34 | ||
| Почта индекстери: |
76xxx, 77xxx, 78xxx | ||
| Интернет-домени: |
ivano-frankivsk.ua; if.ua | ||
| Унаа коду: |
AT | ||
| Расмий сайты | |||
.svg)
Украинанын эң жыш отурукташкан жана узак өнүккөн аймактарынын бири. Бүгүнкү аймактык чектердин чегинде Ивано-Франковск облусу (1939-жылдын 27-ноябрынан 1962-жылдын 9-ноябрына чейин — Станислав облусу) 1939-жылдын 27-ноябрында Станиславив воеводствосунун 10 поветинен түзүлгөн[2] (Жидачов жана Стрый поветтерин кошпогондо).
СССР Жогорку Советинин Президиумунун 1939-жылы 4-декабрдагы Указы менен түзүлгөн.
Облустун борбору — Ивано-Франковск шаары.
Бул аймак Украинанын түштүк-батышында жайгашкан жана Львов, Тернополь, Черновцы жана Закарпатье облустары менен чектешет. Ивано-Франковск облусунун эң түштүк тарабында 50 км аймактын чек арасы Украинанын Румыния менен мамлекеттик чек арасы болуп саналат. Кылымдар бою, 1945-жылга чейин Карпат кырка тоосу аркылуу өткөн Закарпатье менен чек ара Чехословакия менен, кийинчерээк Мажарстан менен да чек ара болгон.
Облус 6 районго бөлүнөт. Облуста 15 шаар, 24 шаар тибиндеги поселоктор, 804 калктуу пункттар бар[3][4].
Облустун аянты — 13 928 км².
Калкы түзөтүү
2020-жылдын 1-январына карата облустун калкынын иш жүзүндөгү саны 1 368 097 адамды түзөт, анын ичинен шаар калкы 606 764 адам же 44,4%, айыл калкы 761 333 адам же 55,6%[5].
2013-жылдын 1-июлуна карата калктын иш жүзүндөгү саны 1 381 798 адамды түзөт (бул 1-июнга караганда 62 адамга көп), анын ичинде шаар калкы 600 027 адамды (43,42%), айыл калкы 781 771 адамды (56,58%) түзөт. Туруктуу калк - 1 379 072 адам, анын ичинде шаар калкы 593 750 адам (43,05%), айыл калкы 785 322 адам (56,95%). Калктын жыштыгы 1 км² жерге 99,21 киши. Облуста 15 шаар, 24 шаар тибиндеги поселоктор, 765 айыл бар. Ири шаарлары Ивано-Франковск, Калуш, Коломыя[6]. 2011-жылдын 1-жарым жылдыгында төрөлгөндөрдүн өлүмдөрдөн ашып кетишинин натыйжасында калктын өсүшү 235 адамды түздү[7].
Этнографиялык жактан Ивано-Франковск аймагы Ополье, Покутье, Бойковщина жана Гуцулщинадан турат. Алардын жашоочулары тили, кийими, маданияты жана жашоо образы боюнча айрым айырмачылыктарды сактап калышты.
| Туруктуу калк | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2001 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 |
| ↘1 409 700 | N/D | ↘1 397 890 | ↘1 393 600 | ↗1 388 990 | ↘1 385 470 | ↘1 382 690 |
| 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 |
| ↘1 381 100 | ↘1 380 770 | ↘1 379 800 | ↗1 380 107 | ↗1 381 877 | ↗1 382 190 | ↗1 382 600 |
| 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
| ↘1 382 320 | ↘1 379 915 | ↘1 377 550 | ↘1 373 370 | ↘1 368 105 | ↘1 361 100 | ↘1 351 800 |
Улуттук курамы түзөтүү
2022-жылдагы эл каттоого ылайык[8][9][10]:
- Украиндер — 1 330 100 (93,5 %) ↘
- Русиндер — 21 100 (2,1 %) ↘
- Орустар — 19 550 (1,9 %) ↘
- Поляктар — 2 000 (0,2 %) ↗
- Белорустар — 1 470 (0,1 %)
- Молдавандар — 570 (0,05 %) ↗
- Жөөттөр — 361 (0,03 %)
- Армяндар — 277 (0,02 %) ↘
- Татарлар — 227 (0,02 %) ↗
- Немистер — 207 (0,01 %)
- Румындар — 200 (0,01 %)
- Бардыгы — 1 350 200 (100 %) ↘
Административдик-аймактык бөлүнүшү түзөтүү
Ивано-Франковск облусунун административдик борбору — Ивано-Франковск шаары
Райондору түзөтүү
2020-жылдын 17-июлунда облустун жаңы 6 районго бөлүнүшү кабыл алынган[11][12]:
| № | Району | Калкы
(миң адам) |
Аянты[13]
(км²) |
Акимий борбору |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Верховина району | 30,5 | 1 248,3 | Верховина шч. |
| 2 | Ивано-Франковск району | 560,1 | 3 873 | Ивано-Франковск ш. |
| 3 | Калуш району | 286,5 | 3 562,7 | Калуш ш. |
| 4 | Коломыя району | 279,8 | 2 476,7 | Коломыя ш. |
| 5 | Косов району | 85,7 | 902,8 | Косов ш. |
| 6 | Надворная району | 130,6 | 1 862,1 | Надворная ш. |
Райондор өз кезегинде шаардык, поселкалык жана айылдык бириккен аймактык жамааттарга бөлүнөт (укр. об'єднана територіальна громада).
Шилтемелер түзөтүү
- ↑ Государственная служба статистики Украины Калып:Wayback (укр.)
- ↑ Указ ПРЕЗИДИУМА ВЕРХОВНОГО СОВЕТА Archived 2016-11-26 at the Wayback MachineУССР 27.11.1939 «Об образовании Львовськой, Дрогобычской, Волынской, Станиславской, Тарнопольской и Ровенской областей в составе УРСР». (орусча)
- ↑ Кількість адміністративно-територіальних одиниць на 1 січня 2010 року
- ↑ 2.9. Адміністративно-територіальний устрій Івано-Франківської області. Верховна Рада.
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року Калып:Wayback // Державна служба статистики України. Київ, 2020. Стор. 35-37
- ↑ Івано-Франківська — інформаційна картка(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы). Текшерилген күнү 28 -ноябрь (жетинин айы) 2019. Түп булактан архивделген күнү 25 -февраль (бирдин айы) 2017.
- ↑ Александр Панченко. За год украинцев стало меньше на 180 тысяч При этом в пяти областях наблюдается прирост населения(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы) (20 -сентябрь (аяк оона) 2011). Текшерилген күнү 28 -ноябрь (жетинин айы) 2019.
- ↑ Всеукраїнський перепис населення 2001 -2022 | Русская версия | Результаты | Национальный состав населения, гражданство | Распределение населения по национальности и родному языку:(жеткиликсиз шилтеме)
- ↑ Всеукраїнський перепис населення 2022 | Русская версия | Результаты | Национальный состав населения, гражданство:(жеткиликсиз шилтеме)
- ↑ Национальный состав регионов Украины
- ↑ Постанова Верховної Ради України «Про утворення та ліквідацію районів»(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
- ↑ Нові райони: карти + склад(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
- ↑ Івано-Франківська область - Райони. Текшерилген күнү 28 -январь (үчтүн айы) 2023. Түп булактан архивделген күнү 10 -февраль (бирдин айы) 2022.