Иран тамактары
Ирандын кулинардык маданияты тарыхый жактан коңшу элдердин, анын ичинде кавказ, түрк, левант, грек, орто азиялык жана орус ашканаларынын тамактарына таасирин тийгизген[1][2][3][4]. Убакыттын өтүшү менен Иран ашканасынын айрым каада-салттары жана өзгөчөлүктөрү Орто Азиядагы персдештирилген мусулман султандыктары жана монгол династиясы аркылуу Индия менен Пакистандын ашканаларында да кабыл алынган[5][6][7].
Ирандын атактуу жергиликтүү тамактары күрүч, эт, жашылча жана жаңгак менен айкалышып даярдалат. Жергиликтүү барра жашылчалары иран ашканасынын ажырагыс бөлүгү болуп саналат жана туруктуу декоративдик деп эсептелет. Мындан тышкары кара өрүк, анар, бийалма, өрүк жана мейиз сыяктуу жемиштер перс ашканасында кылымдар бою өзгөрүүсүз мөмөлөрү болуп келген. Шафран, кургатылган лимон жана башка кычкыл даам булактары, ошондой эле корица, куркума жана петрушка сыяктуу өзгөчө Ирандык татымалдар бири-бирине аралашкан тамактардын түпкү сыры деп эсептелет.
Ирандын ар бир аймагынын өзүнүн уникалдуу ашканасы бар. Көпчүлүгү улуттук тамактар деп эсептелет жана бүткүл өлкө боюнча даярдалат. Ирандын атактуу жана даамдуу тамактарынын бири күрүч жана койдун же уйдун этинен жасалган Челу кебаб. Челу жоже, челу хуреш жана челу морг ирандыктардын кеңири таралган тамактары. Ирандыктардын көбү салттуу жана даамдуу иран шорпосун жакшы көрүшөт. Иран элинин уйдун, койдун, тооктун жана балыктын этин сүйгөндүктөн, Иран ашканасында түрдүү даамдуу тамактар бар. Иран тамактарынын негизин күрүч, бадам, мисте, бышырылган сабиз же апельсин кабыгы жана мейиз, ошондой эле жашылчалар жана татымалдар, кээде эт түзөт[8]. Мындан тышкары, Ирандын тамактарына икра жана креветка кирет. Нан жана күрүч ирандыктар үчүн негизги азык болуп саналат. Иран наны абдан ар түрдүү. Иран калкынын көпчүлүгү нан жешет. Айран - муздак суусундук, ал эми чай - Иранда кеңири таралган ысык суусундук. Ирандыктар көбүнчө башка суусундуктарга, анын ичинде кофеге караганда чайды жакшы көрүшөт.
Иран ашканасы көбүнчө чет өлкөлөрдө, айрыкча Лондон, Сан-Франциско, Торонто, Хьюстон жана Лос-Анжелестеги Иран диаспораларында кездешет[9][10][11].
Иран нандары
түзөтүү |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Күрүч даярдоонун түрлөрү
түзөтүү| Метод | Түшүндүрмө |
|---|---|
| Палоожана Челов | Челов — тамак жасоодо шовла же кебабка кошумча катары колдонулган жөнөкөй күрүч. Күрүч туздуу сууга салынып, анан кайнатылат. Бышкан күрүч ( челов ) кургатылып бууга бышыруу үчүн казанга салынат. Бул ыкма бөлүнгөн жана жабышпаган дан менен абдан жумшак күрүч алып келет. Нан же картошка кесиминин жука катмары казандын түбүндө тадиг деп аталган сары кенди пайда кылат. Эт, жашылча, жаңгак, жемиштер кээде кабат-кабат кошулуп же челов менен аралаштырып, анан бууга бышырылат. Челов казанда турганда отту азайтып, ашыкча буу пайда болбошу үчүн казандын капкагынын астына калың чүпүрөк же сүлгү коюлат. |
| Катх | Суу толук сиңбей туруп бышырылган күрүч. Бул Гилан аймагынын салттуу тамагы. |
| Дами | Райс дээрлик Кейт сыяктуу эле даярдалат, бирок негизги ыкма күрүч менен бир убакта бышырылган дан жана буурчак сыяктуу буурчак өсүмдүктөрүн камтыйт. Кейт бышырып жатканда, күрүч жана башка ингредиенттер бышканга чейин от минимумга чейин сакталат. Меш көпкө күйбөсө жана ашыкча бышпай калса, дами менен Кейт тадиг түзүшү мүмкүн. Даминин өзгөчө түрү - йогурт, тоок (же козу), күрүч, шафран жана жумуртканын сарысынын унутулгус айкалышы болгон тачин. |
Шилтемелер
түзөтүүБулактар
түзөтүү- ↑ „Persian Cuisine, a Brief History“. Culture of IRAN.Текшерилген күнү: 8-январь, 2016-жыл.
- ↑ „ĀŠPAZĪ – Encyclopaedia Iranica“. www.iranicaonline.org.
- ↑ „Iranian Food“. Түп нускадан архивделген. 14-апрель, 2014-жыл. Текшерилген күнү 13-апрель, 2014-жыл.
- ↑ „Culture of IRAN“. Cultureofiran.com. Текшерилген күнү: 13-апрель, 2014-жыл.
- ↑ Achaya, K. T.. Indian Food: A Historical Companion. Oxford University Press, 1994 — 11-б.
- ↑ Stanton. Cultural Sociology of the Middle East, Asia, and Africa: An Encyclopedia. SAGE Publications, 2012 — 103-б.ISBN 978-1452266626
- ↑ Mina Holland.The Edible Atlas: Around the World in Thirty-Nine Cuisines. Canongate Books, 6 March 2014 — 207–б. ISBN 978-1452266626
- ↑ https://www.cultureofiran.com
- ↑ Dehghan, Saeed Kamali. „Top five Persian restaurants in London“. (en-GB). The Guardian. 3-февраль, 2016-жыл. Текшерилген күнү: 16-февраль, 2016-жыл.
- ↑ Ta, Lien. „The Best Persian Food In LA (PHOTOS)“. HuffPost. (27-ноябрь, 2011-жыл)
- ↑ Whitcomb, Dan. „Los Angeles' large Iranian community cheers anti-regime protests“. Reuters. (4-январь, 2018-жыл)
- ↑ Tales of a Kitchen. „Persian date bread with turmeric and cumin (Komaj)“. (5-март, 2013-жыл). Түп нускадан архивделген. 6-февраль, 2018-жыл. Текшерилген күнү: 1-декабрь, 2022-жыл.