Төлөгөн Касымбек

Төлөгөн Касымбек
	Төлөгөн Касымбек
Туулган датасы:	15 -январь 1931
Туулган жери:	Ак-Жол (Аксы району ), Кыргыз АССР, РСФСР, ССРС
Өлгөн датасы:	16 -июнь 2011 (80 жаш)
Өлгөн жери:	Бишкек, Кыргызстан
Жарандыгы:	ССРС → ; Кыргызстан
Ишмердүүлүгү:	прозаик, редактор
Чыгармачылык жылдары:	1952—2011
Багыты:	социалисттик реализм, тарыхый окуялар
Чыгармаларынын тилдери:	кыргызча, орусча
Дебют:	Кичинекей жылкычы
	Кыргыз Республикасынын Баатыры
1- даражадагы «Манас» орденинин ээси
Кол тамгасы:

Төлөгөн Касымбек^[1]^[2] (1931 — 2011^[2]) — советтик жана кыргызстандык жазуучу^[3]. Кыргыз Республикасынын Баатыры^[4]. Кыргыз Эл жазуучу, Кыргыз Эл Баатыры^[5], Кыргыз Республикасынын Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыгынын лауреаты^[6].

Өмүр баяны

Төлөгөн Ак-Жол айылында (азыркы Аксы району) туулган. Атасы молдо болгон, Төлөгөн он-төрт же он-беш жашка чыкканда ал каза болду^[7].

Анын алгачкы чыгармасы «Кичинекей жылкычы» 1952-жылы Советтик Кыргызстан журналында жарыкка чыккан^[8]. 1956-жылы бул аңгеме ошол эле аталыштагы кичине аңгемелер жыйнагы катары китеп болуп басылып чыккан^[9]^[10]. «Хочу быть человеком» («Адам болгум келет») повести 1965-жылы орус тилинде жарык кɵргɵн^[11].

Касымбектин чыгармачылыгынын негизин түзгөн тарыхый багыттагы алгачкы чыгармасы 1963-жылы жазылган «Алымкан» драмасы болуп эсептелет^[12]^[6]. 1966-жылы анын эң белгилүү чыгармаларынын бири — «Сынган кылыч^[13]» романынын биринчи тому жарык көргөн; экинчи тому 1971-жылы, толукталган нускасы 1998-жылы жарык көргөн^[14]. Жазуучу 2000-жылы толукталган нускасы үчүн Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыктын лауреаты болгон^[6]. Башка чыгармаларынын арасында Кыргызстандын тарыхын ХIХ – кылымдын ортосунан баштап ХХ – кылымдын башына чейин баяндаган «Келкел», «Баскын»^[15], «Кыргын» деген романдарын да атап ɵтсɵк болот.

1990–1994-жылдары Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешине эл депутаты болуп шайланган, тил, маданият жана билим берүү боюнча эл аралык комиссиянын жетекчиси, ошондой эле Кыргызстан жазуучулар союзунун төрагасы болгон. Ак-Жол айылынын айылдык кеңешинде башталгыч класстарга мугалим жана жооптуу катчы болуп иштеген.

Чыгармалар

Романдар

Сынган кылыч (1966) (1971) (1998)
Жетилген Курак (1976)
Келкел (1986)
Баскын (2000)
Кыргын (2008)

«Сынган кылыч» романы казак (1975), украин (1978), түркмөн (1977), орус (1980), өзбек (1980), англис (1980), түрк (2004) жана уйгур (2008) тилдерине которулган.

Повесттер

Коке (Көкө) (1958) (орусча)
Хочу быть человеком (Адам болгум келет) 1965 (орусча)
Жетим

Aңгемелер

Кичинекей жылкычы (1952)

Драмалар

Алымкан (1963)

Булактар

↑ Чоротегин, Тынчтыкбек. Тарыхта көөнөргүс изи калды, Азаттык үналгысы (15.1.2021).
↑ ^2.0 ^2.1 Чоротегин, Тынчтыкбек. Төлөгөн Касымбек: Тарыхый баян устасы, Азаттык үналгысы (16.4.2011).
↑ Azap, Samet (2017). Tölögön Kasımbekov İnsan ve Eser (in түркчө). Bengü Yayınları. ISBN 978-605-9148-52-8.
↑ https://who.ca-news.org/people/6681
↑ Адабият күнү. Кыргыз Эл Баатыры наамын алган акын-жазуучулар, GOVORI.TV (12.12.2017).
↑ ^6.0 ^6.1 ^6.2 Акматалиев, Абдылдажан (2014). Токтогул энциклопедиясы (PDF). Бишкек: Турар.
↑ Төлөгөн Касымбековдун өмүрү жана чыгармачылыгы: элге белгисиз он факты, BBC Кыргыз Кызматы (28.9.2021).
↑ Aşlar, Halit (2012). "Tölögön Kasimbek ve Kırgız Tarihi Romanındaki Yeri". Вестник Бишкекского гуманитарного университета 2: 282–283.
↑ ТӨЛӨГӨН КАСЫМБЕКОВ (1931-2011). Централизованной библиотечной системы г. Бишкек.
↑ Касымбек, Төлөгөн (1956). Кичинекей жылкычы: Аңгемелер. Фрунзе: Кыргызокуупедмамбас.
↑ Хочу быть человеком: Повесть. Маскөө: Советский писатель. 1965.
↑ Касымбек, Төлөгөн (1963). "Алымкан: Тарыхий драма". Ала-Too (3): 43-85.
↑ OLPAK KOÇ, Canan (2012). "Destan Geleneğinden Tarihi Romana: Tölögön Kasımbek ve Kırılan Kılıç I,II". Journal of Turkish Studies. https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=makale_tr_ozet&makale_id=15791#.
↑ "Сынган кылыч" туурасында 12 кызыктуу факт, Sputnik KG (21.11.2015).
↑ Koç, S. (2002). "Kırgız Edebiyatında Nesrin Gelişimi ve Tölögön Kasımbek". Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi (13). https://dergipark.org.tr/en/pub/tdded/issue/12709/154671.

Тышкы шилтемелери

«Келкел» тарыхый романы Archived 2016-04-01 at the Wayback Machine
«Сынган кылыч» тарыхый романы Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine
«Баскын» тарыхый романы Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine
«Кыргын» тарыхый романы

[1] Чоротегин, Тынчтыкбек. Тарыхта көөнөргүс изи калды, Азаттык үналгысы (15.1.2021).

[obituary-2] 2.0 ^2.1 Чоротегин, Тынчтыкбек. Төлөгөн Касымбек: Тарыхый баян устасы, Азаттык үналгысы (16.4.2011).

[3] Azap, Samet (2017). Tölögön Kasımbekov İnsan ve Eser (in түркчө). Bengü Yayınları. ISBN 978-605-9148-52-8.

[4] ttps://who.ca-news.org/people/6681

[5] Адабият күнү. Кыргыз Эл Баатыры наамын алган акын-жазуучулар, GOVORI.TV (12.12.2017).

[toktogul-6] 6.0 ^6.1 ^6.2 Акматалиев, Абдылдажан (2014). Токтогул энциклопедиясы (PDF). Бишкек: Турар.

[7] Төлөгөн Касымбековдун өмүрү жана чыгармачылыгы: элге белгисиз он факты, BBC Кыргыз Кызматы (28.9.2021).

[8] Aşlar, Halit (2012). "Tölögön Kasimbek ve Kırgız Tarihi Romanındaki Yeri". Вестник Бишкекского гуманитарного университета 2: 282–283.

[9] ТӨЛӨГӨН КАСЫМБЕКОВ (1931-2011). Централизованной библиотечной системы г. Бишкек.

[10] Касымбек, Төлөгөн (1956). Кичинекей жылкычы: Аңгемелер. Фрунзе: Кыргызокуупедмамбас.

[11] Хочу быть человеком: Повесть. Маскөө: Советский писатель. 1965.

[12] Касымбек, Төлөгөн (1963). "Алымкан: Тарыхий драма". Ала-Too (3): 43-85.

[13] OLPAK KOÇ, Canan (2012). "Destan Geleneğinden Tarihi Romana: Tölögön Kasımbek ve Kırılan Kılıç I,II". Journal of Turkish Studies. https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=makale_tr_ozet&makale_id=15791#.

[14] "Сынган кылыч" туурасында 12 кызыктуу факт, Sputnik KG (21.11.2015).

[15] Koç, S. (2002). "Kırgız Edebiyatında Nesrin Gelişimi ve Tölögön Kasımbek". Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi (13). https://dergipark.org.tr/en/pub/tdded/issue/12709/154671.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]