Абдыкадыр Токторов (1916[2]-2002[3]) — кыргыз алим ишмери, ардагер агартуучу, жазуучусу[4], драматург[5], академик, тилчи, сынарыячы.

Абдыкадыр Токторов
ابدىقادىىر توقتور (توقتوروۉ)
Туулган датасы:

1916 жыл(1916)

Туулган жери:

Улуу-Чат ооданы, Көөнө Улуу-Чат айылы.[1]

Өлгөн датасы:

2002 жыл(2002)

Ал чагатай жазуусунун негизиндеги жазуудан арап тамгадиндеги кыргыз жазуусун түзгөн окумуштуу болгон. 1938-жылы алгач ирет “Кыргыз алипбеси” китебин, 1955-жылы жазуу системасын жана жазуу эрежесин түзгөн[6][7][8].

Абдыкадырдын 30-жылдары «Кыздын тагдыры» аттуу дырамасы Кашкар сахналарында коюлган. «Качкын», «Турмушка ашкан ой-тилек», «Бейжинге кайра келгенде» чыгармалары менен белгилүү болгон. Анын 80-жылдары жазылган «Акылай» кино сынарыйы 1984-жылы Теңир-Тоо кино студиясы тарабынан тасмага түшүрүлүп, Кытайдагы кыргыздарда биринчи жолу тартылган фильми «Муз тоонун этегинде» болуп калган[9].

Жарык көргөн китептери

түзөтүү
  • Кыргыз жазуу эрежеси. Түзгөн Абдыкадыр Токторов. – Артыш, 1980.
  • Муз-тоо этегинде, Артыш: Кызыл-Суу кыргыз басмасы: 1988 (ISBN 7537400229)
  • Улуу тоонун уланы: Абдыкадыр Токторовдун чыгармалары., Артыш: Кызыл-Суу кыргыз басмасы, 2012.[5]

Булактар

түзөтүү
  1. Турдубаева, Н. Ш. (10.2020). "Жуңго Кыргыздарынын «Кыргыз Калемгерлери» Антологиясы Тууралуу". КМКТАУнун Жарчысы 69 (3). https://www.researchgate.net/publication/351507431_ON_THE_ANTHOLOGY_KYRGYZ_WRITERS_OF_THE_XINJIANG_KYRGYZ. 
  2. 追思柯尔克孜语专业的奠基人阿布德卡德尔老师, 中央民族大学周报 (30.03.2021). Текшерилген күнү 10 -сентябрь (аяк оона) 2024.
  3. 柯尔克孜族文学. 中文百科 (7.7.2021). Текшерилген күнү 6 -октябрь (тогуздун айы) 2023.(жеткиликсиз шилтеме)
  4. ШУАР кыргыз адабияты, Кыргыз Республикасынын улуттук китепканасы (28.5.2014).
  5. 5.0 5.1 Турдубаева, Назгуль Шаршеналиевна (2019). "Кытайдагы кыргыздар адабиятынын кыскача өнүгүү тарыхы". Кыргыз Республикасындагы илимий изилдөөлөр (3): 28-33. http://journal.vak.kg/wp-content/uploads/2020/08/28-33.pdf. 
  6. Токторов, А. (1991). "Жазуубуздун тамгаларынын жасалыш жайытынан кеп салганда". Тил жана котормо журналы (Үрүмчү) (3): 45. 
  7. Идирисов, С. (2015). "Кызыл-суу кыргыздарынын тилин изилдениши". Известия ОшТУ (1): 171-177. ISSN 1694-660Х. http://vestnik.oshtu.kg/images/Journal/2015-1/prob_soc_i_gum_nauk/3_s_idirisov.pdf. 
  8. Абдалиева, Г. К. (2008). "Кытайлык кыргыздардагы кыргыз тилинин изилдениши жана Кыргыз басма сөзүнүн калыптанышы". Известия ВУЗов ((1-2)): 116-118. Archived from the original on 2023-10-03. https://web.archive.org/web/20231003163131/http://www.science-journal.kg/media/Papers/ivk/2008/1/116-118.pdf. Retrieved 2023-09-23. 
  9. https://arch.kyrlibnet.kg/uploads/ALYMJAN%20ABDYKERIM..pdf