Малай тили
Малай тили (өз аталышы: Bahasa Melayu) — австронезиялык тилдердин бири (малайо-полинезиялык бутагы, батыш "суб-бутак"). 1970-жылдан 1990-жылга чейин Малайзияда малайзиялык тил деген аталыш да колдонулган.
| Расмий аталышы: |
Bahasa Melayu |
|---|---|
| Өлкөлөр: |
|
| Расмий статусу: | |
| Колдонгондордун жалпы саны: |
250 млн; 45 млн эне тил деп санашат[1] |
| Классификациясы | |
| Түрмөгү: | |
| |
| Жазылышы: | |
| Тилдер коду | |
| ISO 639-1: |
ms |
| ISO 639-2: |
may |
| ISO 639-3: |
msa |
Келип чыгышы
түзөтүүМалай тилин изилдеген тарыхчы лингвисттер малайлардын мекени Батыш Борнеодо жайгашкан жана Бруней жээгине чейин созулат дегенге кошулат[2]. Бардык ибан-малай тилдеринин түпкү атасы болгон прото-малай Борнеого биздин заманга чейинки 1000-жылдары алынып келинген. Биздин заманга чейинки жана анын түпкү атасы, прото-австронезиялык тилдин тукуму болгон прото-малайо-полинезиялык тил, бери дегенде, биздин заманга чейинки 2000-жылга чейин чирий баштаган. Австронезия элдеринин Тайвань аралынан түштүккө жылышынын натыйжасында биздин заманга чейин[3].
Тарыхы
түзөтүүЭрте орто кылымдардан бери малай тили улуттар аралык катнаштын жана мамлекеттер аралык мамилелердин тили катары малай «жээк цивилизациясынын» бүткүл аймагында (Малайя архипелагы, Малай жарым аралы, Индокытайдын жээги жана Жаңы Гвинея); Малай тили ислам жана машаякчылык дининин тараган тили болгон [4]. Малай тилинин ар кандай жанрдагы бай адабияты бар, жергиликтүү жана котормо.
Малай тилинин алгачкы эстеликтери Суматра жана Бангка аралдарында таш бетиндеги жазуулар (7-кылым); түштүк Индия тибиндеги муун жазуу (к. Инди жазуусу). Суматранын айрым аймактарында "Каганга" жана "Ренчонг" деп аталган индия жазуусунун өтө өзгөртүлгөн түрлөрү сакталып калган.
14-кылымдан баштап ислам дини менен кошо өзгөртүлгөн араб жазуусу «Жави» да тараган. 19-кылымдан баштап латын алфавити кеңири жайыла баштаган – Индонезияда 20-кылымдын башында, Малайзия менен Сингапурда 1957-жылдан кийин кодификацияланган.
Малайзияда «Малайзия тили» (Bahasa Malaysia) аталышы 1969-жылы киргизилген, бирок 1990-жылдардан баштап эски аталышка — «Малай тили» (Bahasa Melayu) кайтып келген [5].
Статусу
түзөтүүМалай тили Малайзияда, Брунейде (расмий түрдө Бруней-Малай), Сингапурда (Сингапурда англис, кытай жана тамил тилдери менен бирге), ошондой эле Индонезияда (Bahasa Indonesia) деп аталган жана колдонулган тилден айрым айырмачылыктары бар расмий тил болуп саналат. Малайзияда. 1972-жылы латын алфавитинин негизинде бирдиктүү жазуу системасы киргизилип, орфографиялык эрежелер жакындашты[6].
Дагы карагыла
түзөтүүБулактар
түзөтүү- ↑ Victor Pogadaev, Eugenia Kukushkina. Bahasa-Bahasa Utama Dunia: Suatu Pengenalan. Kuala Lumpur: DBP, 2018, p. 151.
- ↑ Малай тили кайдан келген? Мекен, миграция жана классификация тууралуу жыйырма жылдык талкуулар
- ↑ Малай тилинин келип чыгышын издөө
- ↑ Dorofeeva, Tatiana V. (2011) Bahasa Melayu Seumpama Bahasa Latin di Rantau Nusantara (Малайский — латынь Нусантары). Jurnal Terjemahan Alam & Tamadun Melayu, 2 (2). Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia, p. 163—171.
- ↑ Sneddon, James N. (2003). The Indonesian Language: Its History and Role in Modern Society. UNSW Press. p. 62. ISBN 978-0-86840-598-8.
- ↑ Bahasa Melayu // Погадаев, В. Малайский мир (Бруней, Индонезия, Малайзия, Сингапур). Лингвострановедческий словарь. М.: Восточная книга, 2012, с. 78.
Адабияттар
түзөтүү- Дорофеева Т. В., История письменного малайского языка (VII — начала XX вв. М.: Гуманитарий, 2001.
- Дорофеева Т. В., Кукушкина Е. С. Учебник малайского (малайзийского) языка. М. Академия гуманитарных исследований, 2006.