Судан
Суда́н (араб. السودان, англ. Sudan), толук аталышы — Судан Республикасы (араб. جمهورية السودان (Джумхурийат ас-Судан), англ. Republic of Sudan) — Африка континентиндеги мамлекет, борбор шаары - Хартум. Түндүктө Египет, түндүк-батышта Ливия, батышта Чад, түштүк-батышта Борбордук Африка Республикасы, түштүктө Түштүк Судан, түштүк-чыгышта Эритрея жана Эфиопия менен чектешет. Түндүк-чыгышында Кызыл деңиздин суулары менен жуулат. Борбору – Хартум шаары. Суданга жана Түштүк Суданга бөлүнгөнгө чейин территориясы боюнча эң чоң африкалык өлкө болгон (аянты 2530397 км2), азыр Конго Демократиялык Республикасы менен Алжирден кийин үчүнчү орунда турат.
Судан Республикасы | |||||
| |||||
Мамлекеттик Гимни | |||||
![]() | |||||
Эгемендүүлүк күнү | 1 январь 1956
( Уулубританиа, Мисир) | ||||
Расмий тили | арабча | ||||
Борбор шаары | Хартум | ||||
Ири шаарлар | Хартум, Омдурман | ||||
Башкаруу формасы | Президенттик республика | ||||
' | Абдель-Фаттах аль-Бурхан | ||||
Мам. дини | Динден тышкары | ||||
Аянты • Жалпы • Суу бетинин %. |
15чи - дүйнөдө 1 886 068 км2 км² 0 | ||||
Калкы • Бааланган ([[|]]) • Жыштыгы |
39 578 828 адам (33чү) ад./км² | ||||
Этнохороним | судандык | ||||
Акча бирдиги | Судан фунту, SDG | ||||
Домени | .sd | ||||
ISO коду | SD | ||||
ЭОК коду | SUD | ||||
Телефон коду | +249 | ||||
Убакыт аралыгы | UTC +2:00 |
ТарыхОңдоо
Судандын аймагынан неолит дооруна таандык Хартум маданиятынын табылгалары табылган. Биздин заманга чейинки 4-3-миң жылдыктарда. д. Судандын түндүгүндө ошол кездеги Египеттин маданиятына жакын болгон маданият пайда болгон. Байыркы убакта азыркы Судандын (Нубия деп аталган) аймагынын олуттуу бөлүгүн байыркы египеттиктерге окшош семит-хамит жана кушит уруулары мекендеген. Биздин заманга чейинки 2-миң жылдыктан. д. Бул жерге түштүктөн келген негроиддер да көчүп келишкен. Азыркы нилоттордун ата-бабалары азыркы аймактын түштүгүндө жашашкан. Жергиликтүү тургундар Байыркы Египет менен соода кылып, ал тараптан жырткычтык чабуулдарга дуушар болушкан. 2-миң жылдыктын башында. д. бул жерден Керма мамлекети пайда болуп, кийин анын ордуна Куш падышалыгы келет. 4-кылымдын башында А. д. аймагынын көбү Аксумит падышачылыгынын бир бөлүгү болуп калды. Кийинки кылымдарда аймакта бир нече көз карандысыз падышалыктар пайда болгон. Борбору Пахорас болгон Нобатия штаты болжол менен 400-жылы түзүлгөн. Соба 4-кылымдан 16-кылымга чейин Алва (Алодия) штатынын борбору болгон. Эгемендүү падышалыктардын эң күчтүүсү биздин эранын 6-кылымында негизделген Мукурра христиан мамлекети. д., дээрлик 900 жылга созулган, XIV кылымга чейин аны Египет мамлюктары басып алган эмес. Дагы бир Алоа штатын (Алва) 1500-жылдары фунж эли басып алган. 16-18-кылымда азыркы Судандын аймагында айыл чарбасы, кол өнөрчүлүгү жана соодасы өнүккөн өз алдынча мамлекеттер болгон. Алардын эң негизгилери Сеннар султандыгы жана Дарфур султандыгы. Бирок 18-кылымдын орто ченинде алар өзүнчө феодалдык княздыктарга жана өз алдынча көчмөн урууларга бөлүнүп кетишкен.