Өзгөчө Закавказье Комитети
Өзгөчө Түштүк Кавказ Комитети (орус. Особый Закавказский Комитет) — Түштүк Кавказда болгон мамлекеттик мекеме.[1]
| Өзгөчө Закавказье Комитети орус. Особый Закавказский Комитет комитет | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Борбор калаа | Баку, Ереван, Батуми, Тбилиси | |||
| Тил | Орус тили | |||
| Өтүүчүлүк | ||||
| ← Кавказ жергиликтиги Закавказье комиссарлыгы → | ||||
Тарыхы түзөтүү
Орусиядагы февраль революциясынан кийин (1917) 3-мартта Түштүк Кавказда түзүлгөн жараандык бийлик. Ал илимий адабиятта ОЗАКОМ (Особый Закавказский комитет) деп да аталат. 3-мартта Орусияда февраль революциясынан кийин түзүлгөн Убактылуу өкмөт Түштүк Кавказдагы жарандык бийликти жаңы органга — Өзгөчө Закавказье комитетине (ӨТК) өткөрүп берген. Комитеттин курамына 4-Мамлекеттик Думадагы аймактагы негизги улуттардын өкүлдөрү кирген депутаттар кирди. [1]
Комитеттин мүчөлөрү түзөтүү
Кадет партиясынын мүчөсү В.А.Харламов ӨЗКнын төрагасы болгон, анын мүчөлөрү азербайжандык кадет, кийин мусаватист Маммед Жусуп Жафаров, Грузиянын федералдык-социалисти К.Абашидзе, орус кадет П.Переверзев жана башкалар болгон. Эки күндөн кийин Львовдун Министрлер Советинин Председателинин буйругу менен П.Переверзевдин ордуна грузин меньшевиги А.Ченкели дайындалды. Ошол комитетте өнөр жай жана соода иштерин башкаруу М.Ю.Жафаровго тапшырылган. Бул комитет 1917-жылдын 6-мартында Убактылуу өкмөт жарыялаган принциптердин негизинде Түштүк Кавказда бекем бийлик орнотуп, аймактагы бийликти уюштурууга тийиш эле. Туштук Кавказ элдеринин тец укуктуу екулчулугунун жоктугунан жана анын агрардык маселеде позициясы анык болбогондуктан эл массасы ӨЗК-ге ишенбей, биринчи кунден тартып эле сындын бутасына айланды. Жаңы өкмөттү уюштуруу боюнча саясий партиялар жана алардын башчылары ар кандай позицияда болушту. Меньшевиктер жаны бийликтер борбордогудай эле революциячыл демократиянын органдарынын (жумушчулар, солдаттар жана дыйкандар кеңештери) буржуазиянын өкүлдөрү менен кызматташтыгынын негизинде тузулушу керек деп эсептешкен. Эсердин пикири боюнча, Убактылуу Өкмөттүн жаңы пайда болгон жер-жерлердеги органдарына жумушчу жана солдат депутаттарынын Советтери көзөмөл кылууга тийиш. Большевиктер азырынча иштер тарапта турушкан, бирок кийинчерээк алар бийликке ездерунун келиши учун гана ачык курештун позициясын ээлешкен. Революциянын алгачкы айларында ӨЗК-нын ишмердиги ар турдуу саясий агымдардын, партиялардын, коомдук таптардын иш-аракети менен коштолгон. Жалпысынан коомдун көптөгөн саясий институттары Убактылуу өкмөткө жана анын жергиликтүү органы ӨЗКга ишенишкен. Бул мезгилде коомдогу салыштырмалуу туруктуулукту сактоого жардам берген факторлордун бири большевиктер Советтердин партиялык составын өзгөртүү тактикасына али өтө электиги болгон. Бардык жергиликтуу бийлик органдары «демократиянын толук биримдиги» деген ураандын астында тузулуп, кеңештер менен жергиликтүү органдардын ортосунда конкреттуу мамилелер тузулген, бирок чындыгында ӨЗК уламдан-улам курчуп бараткан окуялардын фонунда калып, аны кабыл алуу кыйын болгон. Түштүк Кавказ сыяктуу татаал аймакта стабилдүүлүктү камсыз кылуу үчүн негизги кадамдар. Советтик Орусияга баш ийүүнү каалабаган, аймакты анархиядан коргоого аракет кылган грузин меньшевиктери, «Мүсават», « Дашнаксүтюн » жана оңчул жумушчулардын өкүлдөрү 1917-жылдын 15-ноябрында Тбилисиде Закавказье комиссариатын түзүшкөн. Муну менен Атайын Закавказье комитетинин иши токтотулду. [1]
Ошондой эле караңыз түзөтүү
- Азербайжан Демократиялык Республикасы
Тышкы шилтемелер түзөтүү
Адабият түзөтүү
- Азербайжан тарыхы, 7 томдо, c.5, Б., 2001