Сапармурат Ниязов

Ниязов Сапармурат Атаевич (түркм. Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow, Сапармырат Атаевич Ныязов; туулганда берилген фамилиясы — Аннаниязов; 19-февраль 1940-жыл, Кыпчак, Ашхабад облусу, Түркмөн ССР — 21-декабрь 2006-жыл, Ашхабад, Түркмөнстан), Түркмөн башы (түркм. Türkmenbaşy) – түркмөнстандык мамлекеттик жана саясий ишмер, Түркмөнстан Республикасынын президенти (1990– 2006).

Сапармурат Атаевич Ниязов түркм. Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow, Сапармырат Атаевич Ныязов
Желек Түркмөнстандын президенти
27-октябрь 1991-жыл — 21-декабрь 2006-жыл (1999-жылдан тарта — түбөлүкттүү президент)
Түркмөн башы
Андан мурунку:	өзү Түркмөн ССРинин 1-чи Президенти катары
Андан кийинки:	Гурбангулы Бердымухамедов
Желек Түркмөн ССРинин президенти желек
27-октябрь 1990-жыл — 27-октябрь 1991-жыл
Андан мурунку:	кызмат орун түзүлгөн
Андан кийинки:	өзү Түркмөнстандын 1-чи Президенти катары
Желек Түркмөнстан КП БКнын биринчи секретары
21-декабрь 1985-жыл — 16-декабрь 1991-жыл
Андан мурунку:	Мухаммедназар Гапуров
Андан кийинки:	кызмат орун жоюулган
Желек Түркмөн ССРинин министрлер Советинин төрагасы
18-март 1985-жыл — 4-январь 1986-жыл
Андан мурунку:	Чары Каррыев
Андан кийинки:	Аннамурад Ходжамурадов
Желек Түркмөн ССРинин Жогорку Советинин төрагасы
18-январь 1990-жыл — 2-ноябрь 1990-жыл
Андан мурунку:	Оразгельды Овезгельдыев
Андан кийинки:	Сахат Мурадов
Дини:	Ислам
Туулган жылы:	19-февраль 1940-жыл
Туулган жери:	Кыпчак, Ашхабад облусу, Түркмөн ССР, ССРС
Каза болгон жылы:	21-декабрь 2006-жыл
Каза болгон жери:	Ашхабад
Мүрзөсүнүн орду:	Түркмөнбашы күмбөзү, Кыпчак
Туулганда берилген ысымы:	Сапармурат Атаевич Аннаниязов
Атасы:	Атамурат Ниязов
Апасы:	Гурбансолтан Атамурадова
Жубайы:	Муза Ниязова
Балдары:	уулу: Мурад кызы: Ирина
Партиясы:	ССКП жана Түркмөнстан демократиялык партиясы
Билими:	Уулу Петр атындагы Санкт-Петербург полтиехникалык университети
Кесиби:	инженер-энергетик

Өмүр баяны

Сапармурат Ниязов 1940-жылы 19-февральда Кыпчак кыштагында туулган. Расмий өмүр баяны боюнча анын атасы Атамурат Ниязов 1941-жылы өз калоосу менен фронтко кетип, 1942-жылы Кавказды коргоодо каза тапкан. Башка маалыматтарга таянганда атасы Чикола аймагында (Түндүк Осетия) туткунга түшүп, немистер тарабынан аттырылган. Энеси Гурбансолтан-апа жана бир туугандары (он жашар Мухамметмурат менен алты жашар Ниязмурат) 1948-жылы Ашхабаддагы жер титирөөдө каза болушкан.Сапармурат жетим калып, Кызыл-Арбат шаарындагы балдар үйүндө жайгашып калат. Орто мектепти мыкты аяктап, 1959-жылы Түркмөн геологиялык чалгындоо иштеринин жумушчулары жана кызматкерлеринин профсоюзунун аймактык комитетинде инструктор болуп иштейт. 1962-жылдан тарта ССКПнын мүчөсү. Бир нече ай Москва энергетика институтунда билим алган, бирок ден соолугуна байланыштуу окуудан кетүү тууралуу арыз жазган. Окуусун Ленинград политехникалык институтунда улантып, 1967-жылы инженер-энергетик адистиги боюнча диплом алган.

• 1965-жылы —Ленинграддагы Киров заводунда формовщик
• 1967-жылдан тарта — Ленин атындагы Безмей ГРЭСинде мастер, улук мастер
• 1970-жылдан тарта — Түркмөнстан КП БКнын инструктору, бөлүм башчысынын орун басары
• 1976-жылы — КПСС БКнын алдындагы жогорку партиялык мектепти бүтүргөн
• 1980-жылдан тарта — партиянын Ашхабад шаардык комитетинин 1-секретары
• 1984-жылдан тарта — КПСС БКнын инструктору
• 1985–1986-жылы — Түркмөн ССР Министрлер Советинин төрагасы
• 1985-1991-жылы — Түркмөнстан КП БКнын 1-секретары
• 1990-жылы — Түркмөн ССР Жогорку Советинин төрагасы
• 1990–2006-жылы — Түркмөнстандын президенти.

1993-жылы Түркмөнстан межлисинин чечими менен Ниязов дүйнөдөгү бардык түркмөндөрдүн башчысы деп жарыяланып, кийин Ниязовго «Түркмөн башы» титулу ыйгарылган. «Түркмөнстандын ардактуу аксакалы» (1994). Анын бейнеси улуттук акча – манатка басылган, өлкөдө «Түркмөн башы» альманахы чыгарылат.

Колдонулган адабияттар

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 5-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. илл. ISBN 978 9967-14-111 -7