Түркиянын административдик-аймактык түзүлүшү

Административдик-аймактык жагынан Түркия 81 илге (түрк. il - облусу) бөлүнөт.

Түркиянын административдик бөлүнүшү

Илди мамлекеттик башкарууну өкмөт тарабынан дайындалган губернатор – вали (түрк. vali) ишке ашырат. Губернатордун резиденциясы вилаят (түрк. vilayet) деп аталат.

Ар бир ил илчеге (түрк. ilçe), же райондорго бөлүнөт. Илдин административдик борбору анын борбордук аймагында - меркез илче (түрк. merkez ilçe) жайгашкан.

Эреже катары, же алардын административдик борборлору менен бирдей аталышка ээ. Бирок өзгөчөлүктөр бар: Хатай (административдик борбору Антакья шаары), Кожаэли (административдик борбору Измит шаары) жана Сакария (административдик борбору Адапазары шаары).

1926-жылы Түркия 57 илге бөлүнүп, 1939-жылы Хатай кошулуп, 1947-жылы Артвин, Тунжели, Каракүз (азыркы Бингөл), Битлис жана Хакари, 1953-жылы Усак, 1954-жылы Сакария жана Адыяман, 1957-жылы - Невшехир. 1957-1989-жылдары илдердин саны туруктуу болгон – 67. 1989-жылы Кырыккале, Караман, Байбурт жана Аксарай, 1990-жылы – Батман жана Ширнак, 1991-жылы – Бартын, 1994-жылы – Ыгдыр жана Ардахан, жылы – Ялова түзүлгөн. , Карабүк жана Килис, 1997-жылы - Османие, 1999-жылы - Дүзже.

Учурда Түркиянын аймагы төмөнкү же (областтарга) бөлүнөт:

Түркиянын илдер
Ил ысымы

(кырг. )

Ил ысымы

(түрк. )

Илдин аянты

км²

Илдин калкы,

адам (2009)[1]

Калктын жыштыгы

адам/км²

Админ.

борбору

Админ.

борбордун калкы, перс.

Коду
1 Агры Ağrı 11 315 537 665 47,52 Агры 79 764 04
2 Адана Adana 14 256 2 062 226 144,66 Адана 1 130 710 01
3 Адыяман Adıyaman 7 572 588 475 77,72 Адыяман 178 538 02
4 Айдын Aydın 7 922 950 757 120,01 Айдын 142 267 09
5 Аксарай Aksaray 8 051 396 084 49,20 Аксарай 129 949 68
6 Амасья Amasya 5 731 365 231 63,73 Амасья 74 393 05
7 Анкара Ankara 25 615 5 017 914 195,90 Анкара 3 203 362 06
8 Анталья Antalya 20 599 1 719 751 83,49 Анталья 603 190 07
9 Ардахан Ardahan 5 495 133 756 24,34 Ардахан 17 274 75
10 Артвин Artvin 7 493 191 934 25,62 Артвин 23 157 08
11 Афьонкарахисар Afyonkarahisar 14 532 701 326 48,26 Афьонкарахисар 128 516 03
12 Байбурт Bayburt 4 043 97 358 24,08 Байбурт 32 285 69
13 Балыкесир Balıkesir 14 442 1 076 347 74,53 Балыкесир 215 436 10
14 Бартын Bartın 1 960 184 178 93,97 Бартын 35 992 74
15 Батман Batman 4 671 456 734 97,78 Батман 246 678 72
16 Билежик Bilecik 4 181 194 326 46,48 Билежик 34 105 11
17 Бингөл Bingöl 8 402 253 739 30,20 Бингөл 68 876 12
18 Битлис Bitlis 8 413 388 678 46,20 Битлис 44 923 13
19 Болу Bolu 10 716 270 654 25,26 Болу 84 565 14
20 Бурдур Burdur 7 238 256 803 35,48 Бурдур 63 363 15
21 Бурса Bursa 11 087 2 550 645 230,06 Бурса 1 194 687 16
22 Ван Van 20 927 1 022 330 48,85 Ван 284 464 65
23 Газиантеп Gaziantep 7 194 1 285 249 178,66 Газиантеп 853 513 27
24 Гиресун Giresun 7 151 523 819 73,25 Гиресун 83 636 28
25 Гүмүшхане Gümüşhane 6 125 186 953 30,52 Гүмүшхане 30 270 29
26 Денизли Denizli 11 716 950 029 81,09 Денизли 275 480 20
27 Диярбакыр Diyarbakır 15 162 1 362 708 89,88 Диярбакыр 545 983 21
28 Дүзже Düzce 1 065 314 261 295,08 Дүзже 56 649 81
29 Зонгулдак Zonguldak 3 470 615 599 177,41 Зонгулдак 104 276 67
30 Измир İzmir 11 811 3 370 866 285,40 Измир 2 232 265 35
31 Йозгат Yozgat 14 083 682 919 48,49 Йозгат 73 930 66
32 Кайсери Kayseri 17 116 1 060 432 61,96 Кайсери 536 392 38
33 Карабүк Karabük 2 864 225 102 78,60 Карабүк 100 749 78
34 Караман Karaman 8 816 243 210 27,59 Караман 105 384 70
35 Карс Kars 9 594 325 016 33,88 Карс 78 473 36
36 Кастамону Kastamonu 13 473 375 476 27,87 Кастамону 64 606 37
37 Кахраманмараш Kahramanmaraş 14 213 1 002 384 70,53 Кахраманмараш 326 198 46
38 Килис Kilis 1 239 114 724 92,59 Килис 70 670 79
39 Кожаэли Kocaeli 3 635 1 676 202 331,80 Измит 195 699 41
40 Конья Konya 40 824 2 192 166 53,70 Конья 742 690 42
41 Кыркларели Kırklareli 6 056 340 559 54,24 Кыркларели 53 221 39
42 Кыршехир Kırşehir 6 434 253 239 39,36 Кыршехир 88 105 40
43 Кырыккале Kırıkkale 4 589 383 508 83,57 Кырыккале 205 078 71
44 Күтахья Kütahya 12 119 656 903 54,20 Күтахья 166 665 43
45 Малатья Malatya 12 235 853 658 69,77 Малатья 381 081 44
46 Маниса Manisa 13 120 1 260 169 96,05 Маниса 214 345 45
47 Мардин Mardin 9 097 705 098 77,51 Мардин 65 072 47
48 Мерсин Mersin 15 737 2 271 400 144,34 Мерсин 545 000 33
49 Мугла Muğla 12 716 715 328 56,25 Мугла 43 845 48
50 Муш Muş 8 023 453 654 56,54 Муш 67 927 49
51 Невшехир Nevşehir 5 438 309 914 56,99 Невшехир 67 864 50
52 Нигде Niğde 7 318 348 081 47,57 Нигде 78 088 51
53 Орду Ordu 5 894 887 765 150,62 Орду 112 525 52
54 Османие Osmaniye 3 189 458 782 143,86 Османие 173 977 80
55 Ризе Rize 3 792 365 938 96,50 Ризе 78 144 53
56 Сакарья Sakarya 4 895 917 373 154,48 Адапазары 283 752 54
57 Самсун Samsun 9 474 1 209 137 127,63 Самсун 363 180 55
58 Сивас Sivas 28 129 755 091 26,84 Сивас 251 776 58
59 Сиирт Siirt 5 465 263 676 48,25 Сиирт 98 281 56
60 Синоп Sinop 5858 225 574 38,51 Синоп 30 502 57
61 Текиртоо Tekirdağ 6 345 874 475 98,28 Текиртоо 107 191 59
62 Токат Tokat 9 912 828 027 83,54 Токат 113 100 60
63 Трабзон Trabzon 4 495 975 137 216,94 Трабзон 214 949 61
64 Тунжели Tunceli 7 406 93 584 12,64 Тунжели 25 041 62
65 Ушак Uşak 5 174 322 313 62,29 Ушак 137 001 64
66 Хаккяри Hakkâri 7 729 236 581 30,61 Хаккяри 58 145 30
67 Хатай Hatay 5 678 1 448 418 255,09 Антакья 144 910 31
68 Чанаккале Çanakkale 9 887 502 328 47,03 Чанаккале 75 810 17
69 Чанкыры Çankırı 8 411 270 355 32,14 Чанкыры 62 508 18
70 Чорум Çorum 12 833 597 065 46,53 Чорум 161 321 19
71 Шанлыурфа Şanlıurfa 19 091 1 443 422 75,61 Шанлыурфа 385 588 63
72 Шырнак Şırnak 7 296 353 197 48,41 Шырнак 52 743 73
73 Ыгдыр Iğdır 3 584 168 634 47,05 Ыгдыр 59 880 76
74 Ыспарта Isparta 8 733 513 681 58,82 Ыспарта 148 496 32
75 Ыстанбул İstanbul 5 170 14 160 467 2 248,02 Ыстанбул 8 803 468 34
76 Эдирне Edirne 6 241 398 582 64,51 Эдирне 119 298 22
77 Элязыг Elâzığ 9 181 569 616 62,04 Элязыг 266 495 23
78 Эрзинжан Erzincan 11 974 316 841 26,46 Эрзинжан 107 175 24
79 Эрзурум Erzurum 24 741 937 389 37,89 Эрзурум 361 235 25
80 Эскишаар Eskişehir 13 904 706 009 50,78 Эскишаар 482 793 26
81 Ялова Yalova 403 220 122 418,34 Ялова 70 118 77
Бардыгы 781 978 71 977 744 92,05

Илчелер

түзөтүү

Илдер ильчен (түрк. ilçe) же райондор. 2013-жылга карата алардын саны 957. Ар бир ильянын административдүү борборунда болгон меркез ильче (түрк. merkez ilçe) жайгашкан же борбордук району. Көптөгөн, бирок баары эмес, аймактар чач (бужук) бөлүнөт.

Муниципалдык түзүлүш

түзөтүү

2013-жылы жергиликтүү өз алдынча башкаруу ыслаттын натыйжасында түрк муниципалдык түзүлүш төрт деңгээлдүү структурага ээ болгон.

Статистикалык бөлгөлөр

түзөтүү
 
Түркиянын статистикалык бөлгөлөр

Бейрасмий түрдө, статистикалык максаттар үчүн илдер 7 өрөөнгө бириктирилген[2]:

  1. Мармара бөлгөсү (түрк. Marmara Bölgesi)
  2. Ич Анадолу бөлгөсү (түрк. İç Anadolu Bölgesi)
  3. Карадеңиз бөлгөсү (түрк. Karadeniz Bölgesi)
  4. Чыгыш Анадолу бөлгөсү (түрк. Doğu Anadolu Bölgesi)
  5. Эге бөлгөсү (түрк. Ege Bölgesi)
  6. Акдеңиз бөлгөсү (түрк. Akdeniz Bölgesi)
  7. Түштүк-Чыгыш Анадолу бөлгөсү (түрк. Güneydoğu Anadolu Bölgesi)

Булактар

түзөтүү
  1. Turkish Statistical Institute. 2009 Census Population living in cities. Turkish Statistical Institute (2010). Текшерилген күнү 25 -январь (үчтүн айы) 2010. Түп булактан архивделген күнү 6 -август (баш оона) 2012.
  2. Административное устройство Турции Archived 2009-01-20 at the Wayback Machine