Шинжаң-Уйгур автоном району
кытай эл республикасынын курамындагы өзэркин аймак.
Шинжаң-Уйгур автоном району (ШУАР) , (уйг. شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى, кыт. 新疆维吾尔自治区; кыскача, Шинжаң кыт. «жаңы чек» же «жаңы жерлер») — Кытайдын түндүк-батышындагы аймагы. КЭРдеги аянты боюнча эң чоң аймактык-административдик бирдик. Тарыхый топоними - Чыгыш Түркстан.
| Өлкө | |
|---|---|
| Статусу | |
| Административдик борбор | |
| Губернатор |
Нур Бекри |
| ККП катчысы |
Джан Чуньсянь |
| ИДП |
220 млрд юань |
| Калкы |
21 813 334 |
| Жыштыгы |
12,51 адам/км² |
|
| |
| Расмий сайты | |
Калкы — 21 813 334 адам (2010).
Борбору жана ошондой эле ири шаары — Үрүмчү.
География Түзөтүү
Калкы Түзөтүү
| Шинжаңдын улуттук түзүлүшү, 2000-ж. | ||
|---|---|---|
| Эл | Саны | жалпы санга % |
| уйгурлар | 8 345 622 | 45,21 |
| котокбашт ар ||7 489 919 || 40,58 | ||
| казактар | 1 245 023 | 6,74 |
| дунгандар | 839 837 | 4,55 |
| кыргыздар | 158 775 | 0,86 |
| монголдор жана калмактар, дунсян, даурлар | 194 891 | 1,14 |
| «тажиктер» (сарыколдуктар жана вахандыктар) | 39 493 | 0,21 |
| сибо | 34 566 | 0,19 |
| манжуулар | 19 493 | 0,11 |
| тудзя | 15 787 | 0,086 |
| өзбектер | 12 096 | 0,066 |
| орустар | 8 935 | 0,048 |
| мяо | 7 006 | 0,038 |
| тибеттиктер | 6 153 | 0,033 |
| джуандар | 5 642 | 0,031 |
| татарлар | 4 501 | 0,024 |
| саларлар | 3 762 | 0,020 |
Административдик бөлүнүнүшү Түзөтүү
| Картадагы номуру | Кыргызча аталышы | Уйгурча аталышы | Кытайча аталышы | Пиньинь | Эскертүү |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Алтай округу | ئالتاي ۋىلايىتى | 阿勒泰地区 | Ālètài Dìqū | Или-Казак АОга кирет |
| 2 | Боро-Тала-Монгол АО | بۆرتالا موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى | 博尔塔拉蒙古自治州 | Bó'ěrtǎlā Měnggǔ Zìzhìzhōu | |
| 3 | Чугучак округу | تارباغاتاي ۋىلايىتى | 塔城地区 | Tǎchéng Dìqū | Или-Казак АОга кирет |
| 4 | Карамай шаардык округу | قاراماي شەھرى | 克拉玛依市 | Kèlāmǎyī Shì | |
| 5 | Шихезы субокругдук деңгээлдеги шаары | شىخەنزە شەھرى | 石河子市 | Shíhézǐ Shì | түз автономдук райондун бийлигине баш ийет |
| 6 | Чандзи-Хуэй АО | سانجى خۇيزۇ ئاپتونوم ئوبلاستى | 昌吉回族自治州 | Chāngjí Huízú Zìzhìzhōu | |
| 7 | Удзяцюй субокругдук деңгээлдеги шаары | ئۇجاچۇ شەھرى | 五家渠市 | Wǔjiāqú Shì | түз автономдук райондун бийлигине баш ийет |
| 8 | Үрүмчү шаар округу | ئۈرۈمچى شەھرى | 乌鲁木齐市 | Wūlǔmùqí Shì | |
| 9 | Турфан округу | تۇرپان ۋىلايىتى | 吐鲁番地区 | Tǔlǔfān Dìqū | |
| 10 | Хами округу | قۇمۇل ۋىلايىتى | 哈密地区 | Hāmì Dìqū | |
| 11 | Субпровинциялык маанидеги Или-Казак АО | ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستى | 伊犁哈萨克自治州 | Yīlí Hāsàkè Zìzhìzhōu | башка округдарга караганда чоң полномочиелерге ээ |
| 12 | Кызылсуу-Кыргыз АО | قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى | 克孜勒苏柯尔克孜自治州 | Kèzīlèsū Kē'ěrkèzī Zìzhìzhōu | |
| 13 | Кашкар округу | قەشقەر ۋىلايىتى | 喀什地区 | Kāshí Dìqū | |
| 14 | Тумшук субокругдук деңгээлдеги шаары | تۇمشۇق شەھرى | 图木舒克市 | Túmùshūkè Shì | түз автономдук райондун бийлигине баш ийет |
| 15 | Аксу округу | ئاقسۇ ۋىلايىتى | 阿克苏地区 | Ākèsū Dìqū | |
| 16 | субокругдук деңгээлдеги Арал шаары | ئارال شەھرى | 阿拉尔市 | Ālā'ěr Shì | түз автономдук райондун бийлигине баш ийет |
| 17 | Хотан округу | خوتەن ۋىلايىتى | 和田地区 | Hétián Dìqū | |
| 18 | Баянгол-Монгол АО | بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى | 巴音郭楞蒙古自治州 | Bāyīnguōlèng Měnggǔ Zìzhìzhōu | |
| 19 | субокругдук деңгээлдеги Бэйтунь шаары | 北屯市 | Běitún Shì | түз автономдук райондун бийлигине баш ийет |
Шинжаңдын тарыхы Түзөтүү
Шинжаң XX кылымда Түзөтүү
Шинжаңдын экономикасы Түзөтүү
Диндери Түзөтүү
Колдонулган булактар Түзөтүү
- Кыргыз Тарыхы. Энциклопедия. Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Бишкек, 2003. И. Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик педагогикалык университети.
Эскертүү Түзөтүү
Шилтемелер Түзөтүү
- Синьцзянский информационный Интернет-центр Archived 2005-07-06 at the Wayback Machine
- Д. В. Дубровская. Судьба Синьцзяна
- И. Плескачевская. Китайский Туркестан Archived 2007-10-14 at the Wayback Machine
- Александр Собянин. Уйгурский сепаратизм становится общей проблемой России и Китая Archived 2008-06-26 at the Wayback Machine
- Искандер Аманжол Шинжаң или Восточный Туркестан: корни мусульманского сепаратизма Archived 2010-03-09 at the Wayback Machine
- В. Хлюпин ТРЕУГОЛЬНИК ГЕОПОЛИТИЧЕСКОГО ВЗРЫВА. Казахстан — Китай — Россия. Прошлое и настоящее пограничной проблемы Archived 2009-07-17 at the Wayback Machine
- «Караван Азия», полная информация о городе Урумчи и по провинции Синьцзян на форуме соотечественников
- П.Аптекарь ОТ ЖЕЛТОРОСИИ ДО ВОСТОЧНО-ТУРКЕСТАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ
- Постановление Политбюро ЦК ВКП(б) № 5 от 15 апреля 1934 года «О Шинжаң»
- Танковый бросок на Памир. Из Подмосковья в Китай через Кант в Киргизии
- Роль белогвардейских военных подразделений в подавлении мусульманского восстания в Синьцзяне впервой половине 30х гг. ХХ в.
- Англосоветское соперничествов Синьцзяне в 1918—1928 гг. Archived 2011-10-26 at the Wayback Machine
- Специальная операция НКВД в Синьцзяне Archived 2010-02-28 at the Wayback Machine
- Список 15 КПП, через которые иностранец может попасть в Синьцзян Archived 2009-03-07 at the Wayback Machine