Википедия

Амбазония

африкадагы Камерундун аянтында жайгашкан таанылбаган мамлекет.

Федерал Амбазония Республикасы (ФАР, Амбазония же Амба жерлери, кээде Түштүк Камерун аты колдонулат) — Камерундун англис тилдүү бөлүгүн талап кылган Борбордук Африкадагы таанылбаган мамлекеттик ишканасы болуп саналат. Амбазония Түштүк Камерундун мурдагы Британдык мандаттык аймагынын мураскер мамлекети. Мамлекет чыгышта Камерун Республикасы, түндүк жана батышта Нигерия, түштүгүндө Атлантика океаны менен Бонни булуңу менен чектешет.

Амбазония Федералдык Республикасы
англ. Federal Republic of Ambazonia
фр. République Fédérale d'Ambazonie

Герб
Туу Герб
Мамлекеттик Гимни
Эгемендүүлүк күнү 1 октябрь 2017

( Камерун Камерун)

Расмий тилдери англис тили
Борбор шаары Буэа
Ири шаарлар Баменда
Президент Марианта Нжомия
Аянты
• Жалпы
42 710 км²
Калкы
• Бааланган (2015)
• Жыштыгы
3 521 898 чел. адам
белгисиз ад./км²
Этнохороним амбазониялык
Акча бирдиги AmbaCoin крипто-акчабирдиги
Домени .cm
Телефон коду +237 Камерун
Убакыт аралыгы UTC +1:00

Анын аймагы 42 710 км 2 деп бааланып, беш миллионго жакын адам жашайт [1] . ФАР 2017-жылдын 1-октябрында Камерунду борборлоштурууга жана өлкөнүн англис тилдүү калкына карата дискриминацияга каршы нааразылык акцияларынын [2] жүрүшүндө көз карандысыз деп жарыяланган, бул Түштүк Камерун Амбазония Консорциумунун Бириккен фронтунун (ТКАКБФ) жана Түштүк Камерун Улуттук Кеңеши (ТКУК) көз карандысыздык же кеңири автономия үчүн көпчүлүк кыймылдарды бириктирүү менен түзүлүшүнө алып келген [3]. 31-октябрда Амбазониянын Убактылуу өкмөтү түзүлдү, ал иш жүзүндө ТКАКБФ менен ТКУКтун коалициясы болуп мамлекеттик түзүлүштүн көз каранды эместиги үчүн күрөштө болуп саналат. Камерундун өкмөтү көз карандысыздык декларациясынын юридикалык салмагы жок деген жана ФАРга согуш жарыялаган, муну де-факто мамлекеттин көз карандысыздыгын таануу катары кароого болот [4]. 2018-жылы Амбазония Өкүлү жок улуттар жана элдер уюмуна кабыл алынган [5].

Этимология түзөтүү

"Амбазония" аталышы "Ambozes" деген сөздөн келип чыккан. Бул сөз Вури "Амбас жана Амбазеса" дарыясынын куймасынын жергиликтүү аталышы, 1984-жылы Фон Гожи Динка ойлоп тапкан.[6] . Аты символикалуу: 1858-жылы дарыянын оозунун аймагында Түштүк Камерундан бошотулган кулдарынын биринчи конушу негизделген. Терминдин мыйзамдуу колдонулушу ошол эле жылы Амбазониялык укук коргоочу топтун лидери тарабынан башталган, Камерундун парламенти жана өкмөтү өлкөнүн атын "Бириккен Камерун Республикасынан" "Камерун Республикасына" өзгөртүп, узакка созулган өлкөнү борборлоштуруу жана Француз Камерун менен Түштүк Камерун (Амбазония) бирикмеси укуктук бузууга алып жараян.

Тарыхы түзөтүү

Германиянын колониялык доору (1887-1914) түзөтүү

Амбас булуңунун аймагын алган Германия империясы илимий жана аскердик экспедициялар, ошондой эле падыша Буэага каршы төрт жылдык согуш менен башталган жергиликтүү уруулук түзүлүштөр менен согуштар аркылуу өзүнүн коргоочусун кеңейте баштаган . 1891-жылы Буэа жерлерин басып алган немистер ассимиляция процессин баштаган, анын ичинде калктуу конуштардын атын өзгөртүү жолу менен, алардын көбү биздин заманга чейин өз атын сактап калган [7] . 1902-жылы, Буэа Германиянын Протектораты Камерун, жана 1910-жылы Германиянын экспедиция Мүки үчүн уруу-уруусу менен басып терең Камерун салып, көчүп борбор калаасы деп жарыяланган Нкамбе өздөштүрүү жана анын саясатын уланткан

 

1958-жылы Түштүк Камерун толук автономия статусуна жетишип, толук өзүн-өзү башкарууну алган жана E. ML Эндели Түштүк Камерундун премьер-министри болуп калды. 1957-жылы Бириккен Улуттардын Уюмунун 1957-жылдын 26-февралындагы No 1064 (XI) жана 1957-жылдын 13-декабрындагы № 1027 (XII) резолюциясына ылайык Улуу Британия жана башка колониялык администрациялар келишимдерди түзүүнү тездетүүгө тийиш деген чечим кабыл алынган. колониялык территориялардын езун-езу башкарууну же кез каранды эместигин кецейтуу. 1958-жылы ПСУК жана Түштүк Камерундун Башкы палатасы Улуу Британияны Түштүк Камерунду Нигериядан толук бөлүп, ага көз карандысыздыкты өткөрүп берүүгө чакырышкан [8] 1959-жылы оппозициялык Камерун Улуттук Демократиялык партиясы (KNDP) парламенттик шайлоодо жеңип чыгып, Африканын тарыхында биринчи жолу оппозициялык өкмөт аймактагы бийликти тынчтык жолу менен колго алган [9] КНДПнын лидери Жон Гу Фонча Түштүк Камерундун экинчи премьер-министри болуп калды. Андан кийин БУУнун 1959-жылдын 13-мартындагы 1350 (XIII) жана 1959-жылдын 16-октябрындагы 1352 (XIV) резолюциялары Улуу Британияны БУУнун көзөмөлү астында Түштүк Камерунда аймактын тагдыры үчүн үч вариант менен плебисцит уюштурууга чакырган: көз карандысыздык; Нигерияны кеңири автономиялуу аймак катары кошуу; же Камерун Федерациясынын составында тец укуктуу федеративдуу республика катары Камерунга кошулуу. 1960-жылы Вестминстер парламенти Түштүк Камерундун Конституциясын (Түштүк Камерундун ордени) кабыл алган. Конституция Түштүк Камерунда Улуу Британиянын системасынан үлгү алган министрлер кабинетинин ыйгарым укуктары жогорулаган парламенттик башкаруу системасына ээ болушун талап кылган. Бул конституция Түштүк Камерундун Нигериядан бөлүнүп чыгуу демилгеси менен бирге кабыл алынган. Ошентип, 1961-жылы Түштүк Камерун Улуу Британиянын жетекчилиги астында толук кандуу өзүн-өзү башкаруучу аймак жана БУУнун мандаты болуп калды [10] .

Плебисцит (1961) түзөтүү

 

БУУ 1960-жылдын акырына карата камкордук мандаттарын токтотуу чечимин кабыл алды, бул БУУнун ишенимдүү аймактарынын шартсыз көз карандысыздыгына алып келди, бирок ошол эле учурда Түштүк Камерундун статусунун белгисиздигинен улам ал алган жок. көз карандысыздык, анткени, 1959-жылдагы британ дипломаты Филлипсондун баяндамасына ылайык, "... Камерун өзүн көз карандысыз мамлекет катары сактап калуу абалынан тышкары ... " . БУУ, эгерде плебисциттин жыйынтыгы алардын пайдасына болсо, Түштүк Камерундун ассоциациясынын шарттары боюнча Француз Камеруну жана Нигерия менен сүйлөшүүлөрдү баштады. Плебисцит өзү өтө начар уюштурулган, бирок дагы эле 1961-жылы башаламандык, нааразычылык жана баш аламандыктарды жараткан: Түштүк Камерундун калкы мамлекет французча сүйлөп, жарандык абалда болгондуктан француз Камерунуна кошулууга катуу каршы болушкан. согуш жана демократиялык саясий маданиятка ээ болгон эмес. Нигерия да калк тарабынан алгылыктуу вариант катары каралган эмес [11] [12] [13] [14] . Түштүк Камерундун элдери эгемендүүлүктү четке кагып, кыжырданган жана кордогон [15] Ошол эле учурда, Улуу Британия жана Франция көз карандысыздык үчүн улутчул кыймылдарга ар тараптан каршы чыгышкан, ошондуктан Түштүк Камерун альтернатива тандоо мүмкүнчүлүгү жок эки өтө жагымсыз варианттын бирин тандап алууга аргасыз болгон. Эч кандай автономия жок болгондуктан, Түштүк Камерун Нигерия үчүн эмес, бирдей статустагы эки мамлекеттин федерациясы катары Француз Камерун менен ассоциация үчүн добуш берди [16] [17] .

Түштүк Камерун жана Француз Камерун Республикасынын ассоциациясы (1961-1972) түзөтүү

1961-жылдын 1-сентябрында Француз Камерунунун парламенти ФКРдин президенти жана анын француздук кеңешчилери тарабынан алдын ала жазылган Фумбана конференциясында сунушталган конституциянын варианты болгон жаңы конституция үчүн добуш берди. Конституция Түштүк Камерунду Федерациянын курамындагы Республика катары бекиткен, бирок өзүн-өзү башкаруу өтө чектелген. Конституцияны мыйзамдаштыруу жана анын күчүнө кириши үчүн бул конституцияны Түштүк Камерундун парламентинде кабыл алуу талап кылынган, бирок бул мамлекеттердин ортосундагы макулдашуунун жоктугунан жана Амбазониянын чектелген өз алдынча башкаруусунан улам болгон жок. Түштүк Камерун) бирдей федерацияга окшош эмес [18] . Ошондой эле, Түштүк Камерун Камерун Француз Республикасы бул фактыны эки көз карандысыз жана тең укуктуу мамлекеттердин биримдиги эмес, өз жерлерин кайтарып берүү жана Улуу Британияга белек катары кабыл алганына нааразы болду. Ошондой эле, Бириккен Улуттар Уюмунун 1960-жылдын 14-декабрындагы № 1514 (XV) резолюциясына каршы, бардык колониялык элдерге жана өлкөлөргө көз карандысыздыкты берген Улуу Британия Түштүк Камерундун ишенимдүү аймагын Франциянын Камерун Республикасынын эгемендүүлүгүнө дароо өткөрүп берген, бирок ага көз карандысыздык берген жок. Эл аралык укукту жана БУУнун резолюциясын бузган Амбазония өкмөтү ... 30-сентябрда Англиянын администрациясы Амбазониядан чыгып кетти. 1-октябрда ФКРдин аскер бөлүктөрү Түштүк Камерундун чек арасынан өтүп, Амбазониянын полиция бөлүмдөрү куралсыздандырылды, бул де-факто Түштүк Камерунду күч менен басып алууну түзгөн Туштук Камерундун (Амбазония) генерал-губернатору дайындалды, ал ФКРдин официалдуу адамы болгон. Расмий түрдө ал Түштүк Камерундун федералдык өкмөтүнүн аудитору болгон жана де-факто Амбазониянын башкаруучусу болгон жана премьер-министрден же парламенттен жогору бийликке ээ болгон. Таарынычтын дагы бир фактору, ал ФКР президентинин алдында гана жооп берет. Амбазония толук баш ийип, анын полиция күчтөрү куралсыздангандан кийин Түштүк Камерундун аткаминерлеринин көбү француз жарандары, анын ичинде полиция күчтөрү менен алмаштырылган [19]

Колдонулган адабияттар түзөтүү

  1. ↑ Roger, Jules, and Sombaye Eyango. «Inside the Virtual Ambazonia: Separatism, Hate Speech, Disinformation and Diaspora in the Cameroonian Anglophone Crisis» (2018).
  2. ↑ World Report 2019: Rights Trends in Cameroon (англисче) (11 December 2018). Текшерилген күнү 11 -ноябрь (жетинин айы) 2020.
  3. ↑ Doho, Gilbert. «From literary concept to self-proclaimed state: three generations of Anglophone-Cameroonians at war.» Journal of the African Literature Association (2020): 1-20.
  4. ↑ Cameroon's English-speakers call for independence.
  5. ↑ UNPO: UNPO Welcomes Its Newest Member: Southern Cameroons. Текшерилген күнү 8 -декабрь (бештин айы) 2020.
  6. ↑ Gorji Dinka Releases Ambazonia Message | CameroonPostline. Текшерилген күнү 11 -ноябрь (жетинин айы) 2020. Түп булактан архивделген күнү 23 -сентябрь (аяк оона) 2020.
  7. ↑ Rudin, H.R. (1938). Germans in the Cameroons 1884—1914: A Case Study in Modern Imperialism. London: Jonathan Cape.
  8. ↑ Lynn (editor), M. (2001). «The future of the Southern Cameroons': co brief for Mr Macleod. British Documents on the End of Empire Project». British Documents on the End of Empire Project Volumes Published and Forthcoming
  9. ↑ Mbile, N.N. (2011). Cameroon Political Story: Memories of an Authentic Eye Witness. Bamenda: Langaa. pp. 85-88.
  10. ↑ Trusteeship Council. United Nations Trusteeship Council. 1961. Report of the United Nations Commissioner for the Supervision of the Plebiscites in the Southern and Northern Parts of the Trust Territory of the Cameroons Under United Kingdom Administration (Английский) (1961).
  11. ↑ Lynn (editor), M. (2001). «Eastwood C.G. 1961. CO 554/2257, no 7 17 Feb 1961. [Plebiscites]: minutes by C.G. Eastwood on the Results of the Cameroons plebiscites». British Documents on the End of Empire Project Volumes Published and Forthcoming.
  12. ↑ Lynn (editor), M. (2001). «Faber R.S. 1962. CO 554/2259, no 261 7 Feb 1962. [Southern Cameroons]: letter from R.S. Faber (FO) to W.S. Ryrie (CO) on the Termination of the Trusteeship Agreement for the Cameroons. Enclosure: Letter from the UK Mission to the UNO to the Secretary General of UNO Reporting the Termination of the Trusteeship Agreement». British Documents on the End of Empire Project Volumes Published and Forthcoming.
  13. ↑ Adig, M.A. (2017). «The Question of British Southern Cameroons' Autonomy in the Evolution of Nigeria Federation, 1945—1961». IRA-International Journal of Management & Social Sciences.
  14. ↑ Percival, J. (2008). The 1961 Cameroon plebiscite: choice or betrayal. Bamenda: Langaa.
  15. ↑ Chem-Langhee, B. «The Kamerun plebiscites 1959—1961: perceptions and strategies». The University of British Columbia.
  16. ↑ Kale, P.M. (1963). Political Evolution of the Cameroons. Buea: Government Printer.
  17. ↑ Gardinier, D.E. (1963). Cameroon: United Nations Challenge to French Policy. Oxford: Oxford University Press.
  18. ↑ Anyangwe, Carlson. «What History Books Don’t Tell You About the British Southern Cameroons. A Trust Betrayed: The Transfer of British Southern Cameroons to a Successor Colonialist»
  19. ↑ Meyomesse, Enoh. «Ahidjo’s Forceful Takeover»
"https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=Амбазония&oldid=466157" булагынан алынды