Камерун

Камерун (фр. Cameroun, англ. Cameroon), расмий аталышы — Камерун Республикасы (фр. République du Cameroun, англ. Republic of Cameroon ) — Борбордук Африканын батышында жайгашкан мамлекет.

Камерун Республикасы фр. République du Cameroun англ. Republic of Cameroon
Туу Герб
Урааны: «фр. Paix, Travail, Patrie, англ. Peace - Work - Fatherland (Тынчтык, Эмгек, Мекен)»
Гимн: «Биримдик ыры»
Эгемендүүлүк күнү	1-август 1960-жыл ( Франциядан жана Британиядан)
Расмий тили	француз тили жана англис тили
Борбор шаары	Яунде
Ири шаарлар	Яунде, Дуале
Башкаруу формасы	Президенттик башкаруу системасы
Президент Премьер-министр	Поль Бийя Жозеф Нгют
Мам. дини	Динден тышкары мамлекет
Аянты • Жалпы • Суу бетинин %.	53-орун - дүйнөдө 475,442 км² 0,57
Калкы • Бааланган (2024) • Жыштыгы	30,966,105 адам (51-орун) 39,7 ад./км²
ИДӨ (САМ)   • Бардыгы (2024)   • Ар бир жанга	141,930 млрд $ (94-орун) 4,840 $ (155-орун)
ИДӨ (номинал)   • Бардыгы   • Ар бир жанга	53,210 млрд $ (91-орун) 1,810 $
АДӨИ	▲0,587 (жогору) (151-орун)
Акча бирдиги	Борбордук Африка КФА франкы
Домени	.cm
ISO коду	CM
ЭОК коду	CMR
Телефон коду	+237
Убакыт аралыгы	UTC +01:00

Түштүк-батышында Атлантика океанынын Гвинея булуңунун бир бөлүгү болгон Бонни булуңунун суулары менен чулганат.

Борбору — Яунде шаары.

1960-жылдан тартып БУУ, 1963-жылдан тартып Африка бирлигинин, 1963-жылдан тартып ЭВФ, 1963-жылдан тартып ЭРӨБ, 1995-жылдан тартып БСУ, 1995-жылдан тартып Улуттар Шериктештигинин мүчөсү.

Тарых

Камерундун байыркы калкы пигмийлер болгон. Кийин түштүк аймактарына бенуэ-конголук уруулары жана банту эли келип отурукташкан. XV кылымда чад элдерине таандык масла уруулары азыркы Камерундун аймагына келип жайгашышкан. Жергиликтүү калктын европалыктар менен биринчи жолушусу 1472-жылы болгон.

XVII кылымдын башында азыркы Камерундун түндүгүндө Мандара деп аталган алгачкы феодалдык мамлекет түзүлгөн. 1715-жылы Мандаранын башкаруучусу мусулман даватчыларды өз өлкөсүнө киргизип, Мандара султандыкка айланган.

XVII кылымда атлантика элдерине таандык фулани эли Камерундун түндүгүнө отурукташа баштаган. XIX кылымда фулани элинин жыхадынын аркасында дээрлик бардык түндүк Камерун мусулман мамлекетинин бир бөлүгү болуп калган, бул мамлекеттин борбору түндүк Нигериянын аймагында жайгашкан.

1884-жылга чейин Камерундун бүт аймагы көз карандысыз уруу башчыларынын бийлиги астында болгон, алардын ичинен дуала элинин уруу башчылары эң жогорку бийликти ээлешкен. Кийин үч немис фирмасы Дуала шаарынын аймагында жогорку бийликке ээ болуп, бийликти немис өкмөтүнө өткөрүп беришкен. 1884-жылдан 1916-жылга чейин Камерун Германиянын колониясы болгон. 1916-жылы Биринчи дүйнөлүк согуш учурунда бул аймакты англис жана француз аскерлери басып алган. 1922-жылы июлда Улуттар Лигасы Британияга, Францияга башкаруу мандатын берген жана Камерун Британия менен Франциянын ортосунда экиге бөлүнгөн.

Жергиликтүү калк колонизаторлорго каршы көтөрүлүштөрдү 1922-жылы, 1928-1929 жж., 1931-жылы уюштурушкан. Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин улуттук-боштондук кыймылы күчөгөн.

География

Румсикидеги некктер

Лагдо суу сактагычы

Санага дарыясы

Бенуэ дарыясы

Өлкөнүн аймагы экватордун түндүгүндө жайгашкан. Жээк тилкесинин узундугу болжол менен 320 км. Түндүк-батышынан Нигерия, түндүгүнөн жана түндүк-чыгышынан Чад, чыгышынан Борбордук Африка Республикасы, түштүгүнөн Габон, Конго Республикасы жана Экватордук Гвинея менен чектешет. Өлкөнүн эң бийик 4040 метрге жеткен чекити Фако тоосунда жайгашкан.

Геология

Камерундун рельефи кезектешип жайгашкан тоолор (Камерун тоолору), тайпак тоолор жана түздүктөр менен мүнөздөлөт. Атлантика жээгинин көпчүлүк бөлүгүн кең дарыялар агып өткөн саздактуу ойдуңдар ээлейт. Жээктен алыс эмес жерде активдүү трахибазальттык бийиктиги 4100 метрге жеткен Камерун страто жана тоосу жайгашкан. Лобе дарыясынын түштүгүндө океан жээги бийик жана жарлуу. Өлкөнүн борбордук бөлүгүндө бийиктиги 2460 метрге чейин жеткен Адамава тайпак тоолору жайгашкан. Бул тоолордун түштүгүндө Камерундун көпчүлүк бөлүгүн ээлеген денудациялык тайпак тоолор жайгашкан. Адамава тоолорунун түндүгүндө катмардуу түздүктөр жайгашкан жана батышына бул түздүктөр жапыз Мандарин тоолору менен чектелет. Өлкөнүн алыскы түндүгүн жамгырлуу мезгилде суу каптаган Чад көлүнүн ойдуңдары ээлейт. Камерундун түштүк-чыгыш тарабы Конго ойдуңунун чет жакасында жайгашкан.

Пайдалуу жаратылыш кендери: мунай, жаратылыш газы, боксит, алтын, никель, марганец, кобальт, темир, калай, титан, уран рудалары.

Климат

Камерундун климаттык шарттары өлкөнүн ар кайсы аймактарында ар башка. Түштүктө климат экватордук, туруктуу нымдуу, борбордук жана түндүк бөлүктөрүндө субэкватордук, жайы жаанчыл жана кышы кургакчыл. Камерун жанар тоосунун батыш жана түштүк-батыш капталдары Африканын эң нымдуу жери (жылына 9655 мм жаан-чачын жаайт) жана дүйнөдөгү эң нымдуу жерлердин бири болуп саналат.

	эң жылуу айындагы тем., °С	эң суук айындагы тем., °С	жаан-чачындын жылдык өлчөмү, мм
Океан жээги	24—28 (февраль-март)	22—24 (июль-август)	>3000
Борбордук бөлүгү	22—24 (апрель-май)	20—21 (декабрь-январь)	1500—2000
Түндүк бөлүгү	32—33 (апрель-май)	26—27 (декабрь-январь)	<500

Гидрология

Камерунда Атлантика океанынын бассейнине куйган жыш жана көп суулуу дарыя тармактары, Чад көлүнө куйган түндүк жана түндүк-чыгышында дагы бир нече дарыялар бар. Санага Камерунда жайгашкан ири дарыя болуп саналат. Адамава тоолорунун түндүк капталдарынан башталган дарыялар Нигердин негизги куймасы болгон Бенуэ дарыясына куят. Түштүк-чыгышты көздөй аккан дарыялар Конго бассейнине таандык Сангага куят. Дарыяларда Мбакау, Лагдо, Баменжинг ири суу сактагычтары гидроэнергетикалык муктаждыктар үчүн курулган.

Флора жана фауна

Ваза улуттук паркындагы пилдер

Токойлор жана сейрек токойлуу аймактар өлкөнүн аянтынын жарымына жакынын ээлейт. Камерун токойлорунда дээрлик бардык тропикалык дарак түрлөрү өсөт: фикус, нан дарагы, эвкалипт, пальма ж.б. Дүйнөлүк рынокто суроо-талап жогору болгон көптөгөн баалуу жыгачтар: акажу, сипо, сапел сыяктуу кызыл жыгачтуу дарактардын ар кандай түрлөрү; кол өнөрчүлүктө жана курулуш иштеринде колдонуулучу кара жыгачтуу, сары жыгачтуу дарактардын баалуу түрлөрү дагы кездешет. Өзгөчө сөңгөгү катуу дарактардын көптөгөн түрлөрү, алардын арасында белгилүү темир жыгачтын бир түрү — азобе дарагы дагы Камерундун аймагында кеңири кездешет. Өсүмдүктөрдүн тыгыздыгы түндүктөн түштүккө карай көбөйөт. Камерун жанар тоосунун боорунда 3000 метрден жогору тоолуу аймагы дайыма жашыл токойлор жана тоо шалбааларына бай. Жээкти бойлой мангр токойлору өсөт.

Камерун флорасынын курамында жогорку өсүмдүктөрдүн 9000 ашык түрүн, канаттуулардын 1000 ашык түрүн, сүт эмүүчүлөрдүн 300 ашык түрүн, сойлоп жүрүүчүлөрдүн 200 ашык түрүн кездештирүүгө болот. Токойлордо түрдүү приматтар (мартышка, галаго, потто, кооз маймыл, дрил, шимпанзе, горилла), пилдер, бегемоттор, бонго жана ситатунга антилопалары кездешет. Саванналарда акыралар, буйволдор, антилопа, кара керик, төө куштар, марабу, тоодактар, арстандар жана илбирстер кездешет.

Камерундун суу фаунасы дагы жаныбарлардын түрлөрүнө бай. Жээктеги сууларда балыктын 130дан ашык түрү, ошондой эле крабдар, креветкалар, лангустар кездешет. Жээк тилкесиндеги токойлордо баканын эң чоң түрү болгон голиаф бакасы байырлашат. Вури, Санага, Ньонг дарыяларынын бассейндеринде тузсуз сууда жашаган балыктардын көп түрлөрү бар.

Административдик-аймактык түзүлүшү

Камерун 10 аймакка (фр. régions) . Аймактар 58 департаменттен (фр. départements) турат. Департаменттер 327 коммунадан (фр. communes) турат.

Карта	№	Аймак	Аймак (французча)	Административдик борбору	Калкы 2005	Калкы 2022	Аянты(км2)	Калктын жыштышы (адам/км2)
	1.	Адамава	Adamaoua	Нгаундере	903,000	1,124,000	63,701	8
	2.	Борбордук аймагы	Centre	Яунде	3,105,000	3,905,000	68,953	24
	3.	Чыгышкы аймагы	Est	Бертуа	783,000	830,000	109,002	5
	4.	Алыскы Түндүк аймагы	Extrême-Nord	Маруа	3,119,000	3,796,000	34,263	54
	5.	Жээк аймагы	Littoral	Дуала	2,502,000	3,178,000	20,248	67
	6.	Түндүк аймагы	Nord	Гаруа	1,703,000	2,297,000	66,090	13
	7.	Түндүк-Батыш аймагы	Nord-Ouest	Баменда	1,735,000	1,906,000	17,300	69
	8.	Түштүк аймагы	Sud	Эболова	641,000	773,000	47,191	8
	9.	Түштүк--Батыш аймагы	Sud-Ouest	Буэа	1,325,000	1,503,000	25,410	34
	10.	Батыш аймагы	Ouest	Бафусам	1,712,000	1,875,000	13,892	97

Саясий түзүлүшү

Биримдик сарайы - президенттин резиденциясы

Камерунда бийликтин формасы республика болуп саналат. Өлкөнүн конституциясы 1972-жылдан бери иштеп келе жатат. Камерун Улуу Британия жетектеген мамлекеттердин шериктештигинин курамына кирет.

Камерундун президенти мамлекет башчысы жана куралдуу күчтөрүнүн жогорку командачы болуп саналат. Президент жалпы добуш берүү аркылуу 7 жылдык мөөнөткө шайланат (мөөнөттөрдүн саны чектелбейт). Азыркы президент Пол Бия 1982-жылдын 6-ноябрынан бери Камерундун Президентинин кызматынын ордун ээлеп келет.

Аткаруу бийлигин президент жана премьер-министр жетектеген өкмөт жүзөгө ашырат.

Мыйзам чыгаруу бийлигин бир палаталуу 180 депутаттан турган парламент — Улуттук Ассамблея жүзөгө ашырат. 1996-жылдагы Конституциялык түзөтүүлөргө ылайык, 100 депутаттан турган жогорку палата — Сенатты түзүү каралган (10 провинциянын ар биринен 10 адам, анын ичинен 70 сенатор шайлоочулар коллегиясы тарабынан шайланып, 30 депутат президент тарабынан дайындалышы керек). Бирок, азыркы учурда сенат али түзүлө элек.

1961-жылдан бери көп мандаттарга ээ болгон партия болуп «Камерун элинин демократиялык кыймылы» партиясы саналат. Азыр бул партияга парламенттеги 140 орун таандык.

Калкы

2000-жылга карата жыныстык жана курактык түзүм

Камерундагы эл аралык аялдар күнүн белгилөө

Салттуу турак-жайы

2021-жылы Камерундун калкынын саны 27,198,628 адам болгон. Жарандарынын жашоо узактыгы 62,3 жаш (эркектер 60,6 жаш, аялдар 64 жыл жаш).

Камерунда эркектерге (49,5%) караганда аялдардын (50,5%) саны бир аз көбүрөөк. Калктын 60% ашыгы 25 жашка чейинки жаштар. 65 жаштан жогору адамдар жалпы калктын 3,11% гана түзөт.

Камерундун калкынын шаардык жана айылдык тургундарынын саны дээрлик бирдей.

Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюмунун маалыматы боюнча 2013-жылы төрөттүн деңгээли 4,8 болгон жана калктын өсүү темпи 2,56% түзгөн.

Тили

Жергиликтүү тилдердин картасы

Алгачкы колонизаторлордун тили болгон немис тили саясий кырдаалга байланыштуу француз жана англис тилдерине алмаштырылган.

Камерундун жарандары 70% француз тилинде жана 30% англис тилинде сүйлөшөт.

Француз жана англич тилдеринен тышкары, 20 миллионго жакын Камерундуктар 250гө жакын башка жергиликтүү тилдерде сүйлөшөт. Камерунду дүйнөдөгү эң көп түрдүү тилдүү өлкөлөрдүн бири болуп саналып келет.

2017-жылы англис тилдүү калкка француз тилинде сүйлөгөндөр талабынан кысым көрсөтүлүшүнө каршы нааразылык акциялары болгон. Бул демонстранттарга каршы аскерлерлик күчтөр тартылып, курал колдонуунун негизинде бир нече адамдар каза болуп, жүздөгөндөр камакка алынып, миңдегендер өлкөдөн качып кетүүгө аргасыз болушкан. Бул окуя Амбазониянын көз карандысыз Республикасы аталышындагы таанылбаган мамлекеттин жарыяланышы менен аяктаган. 2020-жылдын июнь айына карата бул кризистин натыйжасында 740,000 адам жер которууга аргасыз болушкан.

Диний курамы

Яундедеги католиктердин чиркөөсү

Камерундун диний курамы
Католиктер			33.1%
Протестанттар			27.1%
Мусулмандар			30.6%
Атеисттер			1.2%
Африканын салттуу диндерин туткандар			1.3%
Башка диндерди кармангандар			6.7%

Камерундун Түндүк-Батыш жана Түштүк-Батыш провинцияларындагы протестанттардын саны көп. Түштүк жана батыш француз тилдүү аймактарында католиктерден саны көп.

Түштүктөгү этникалык топтор негизинен христиан же салттуу африкалык анимисттик ишенимдерди же эки диний агымдын синкретикалык айкалышын карманышат. Көп адамдар, өкмөт мыйзамсыз деп эсептегенине карабастан бакшыларга ишенишет. Түндүк Камерунда исламчыл «Ансар аль-Ислам» тобунун иш-аракеттери кеңири жайылган жана көп учурда бакшычылыкка шектелгендер кармалганда ар кандай зордук-зомбулукка дуушар болушат.

Түндүк аймактарда саны жагынан басымдуу кылган фулани эли дээрлик толугу менен мусулмандар. Негизинен түндүк аймактарынын калкы ислам динин тутушат. Камерундун батышын байырлаган бамум эли дагы мусулмандар.

Экономикасы

Мунай запастары жана айыл чарбасы үчүн жагымдуу шарттары менен Камерундун экономикасы Африкадагы өзүн-өзү камсыз кылган экономикалардын бири. 2009-жылы ИДӨ калктын жан башына 2,3 миң АКШ долларына барабар болгон. Бул Африкада 11-орун, дүйнөдө 108-орун дегенди билдирет. Бирок, калктын дээрлик жарымы жакырчылыктын чегинде жашашат. Жумушсуздуктун деңгээли болжол менен 30%. Айыл чарбасына ИДӨ 20% туура келет жана калктын дерлик 70% ушул багытта иштейт. Айыл чарбасынын негизги өнүмдөрү — кофе, какао, пахта, каучук, банан, май, дан эгиндери, шабдалы, нектарин, өрүк, помидор, бадыраң, апельсин, калемпир ж.б. Токойлордо жыгачтарды даярдоо жана мал чарбачылык дагы жакшы өнүккөн.

Өнөр жай багыты ИДӨ 30% жана калктын 13% жумуш менен камсыз кылат. Багыттары — мунай казып алуу жана кайра иштетүү, алюминий өндүрүү, тамак-ашты кайра иштетүү, керектөө товарлары, текстиль, жыгач материалдарын өндүрүү, кемелерди оңдоо.

Тейлөө чөйрөсү калктын 17% жумуш менен камсыз кылып, ИДӨ 50% берет.

• 
  Уйлардын үйүрү
• 
  Дуала шаары
• 
  Камерундун Лимбе шаарындагы туристтик аймак
• 
  Яунде спорт сарайы
• 
  Фула элинин өкүлү мал жайып жүргөн учуру
• 
  Дуала эл аралык аэропорту
• 
  Түнкү шаарлардын ортосунда каттаган автоубстар
• 
  Жүргүнчү ташыган поезд
• 
  Дуала деңиз порту
• 
  Сыра ташыган жүк ташуучу унаа
• 
  Дуала деңиз порту
• 
  Какао чогултуу учуру

Маданияты

Чыгыш аймагынын бийчилери конокторду тосупалуу учурунда

Осса көлүнөн алыс эмес жерже себет токуп жаткан айым

Лейпцигдеги борбордук стадиондо Камерун менен Германиянын футбол курама топторунун беттешүүсү. 2004-жылдын 17-ноябры

Камерун — макосса сыяктуу африкалык поп багытындагы музыка жанрынын мекени.

Музыка жана бий Камерундун салтанаттарынын, майрамдарынын, коомдук жолугушууларынын жана ырым-жырымдарынын ажырагыс бөлүгү болуп саналат. Салттуу бийлер хореографиялык жактан абдан татаал кыймылдарды камтыйт. Бийлердин түрлөрү эркектер үчүн же аялдар үчүн болуп бөлүнөт жана бир жыныстагылардын катышуусуна тыюу салынган бийлер дагы бар.

Музыкалык коштоо кол чаабу, буттар менен жерди тепкилеп үн чыгаруу сыяктуу эле жөнөкөй болушу мүмкүн. Салттуу музыкалык аспаптарга барабандар жана «сүйлөгөн» барабандар, флейталар, горн, коңгуроолор, кылдуу аспаптар, шырылдактар сыяктуу музыкалык аспаптар кирет. Аспаптардын айкалышы этникалык топторго жана аймактарга жараша өзгөрөт. Айрым аткаруучулар арфага окшогон аспаптын коштоосунда ырларды жалгыз ырдашат.

Ашкана

Тамак-аштын түрлөрү ар башка аймактарда ар кандай, бирок өлкө боюнча кечки тамактын кеңири түрлөрү таралган. Кокоям, жүгөрү, маниок, таруу, банан, картошка, күрүч же ямс сыяктуу азыктар тамак жасоодо колдонулат. Жашылча, жер жаңгак, пальма майы же башка ингредиенттерден жасалган туздук (соус), шорпо же бышырылган тамак менен чогуу желет. Эт, балык, кымбат кошумчалар кымбат болгондунуа байланыштуу өзгөчө учурларда колдонулат. Татымалдар катары туз, кызыл калемпир соусу жана магги соода маркасынын татымалдары колдонулуп, Камерундун улуттук тамактары ачуу тамактардын катарына кирет.

Тамак-ашты жасоодо бычактан башка ашкана куралдары деле колдонулбайт, салттарына ылайык тамак-аш адатта оң кол менен жасалышы керек. Эртең мененки тамак кофе же чай, нан, мөмө-жемиштерден, буудай унунан жасалган пуф-пуф (пончик), банан, буурчактан жасалган торттор сыяктуу жана башка тамактардан турат.

Банан жана «боболо» менен коздолгон эт жана креветкадан жасалган тамак

Кийим

Кийимдер ар түрдүү жана көбүнчө заманбап жана салттуу элементтерди камтыйт

Камерундун калкынын саны салыштырмалуу көп жана ар түрдүү улуттардан турат. Камерундун азыркы кийимдерине климат, диний, этникалык жана маданий ишенимдер, колониализм, империализм жана глобалдашуунун таасири чон. Камерундуктардын кийимдеринин арасында пагне, саронг, чечия, салттуу шляпа, ква, гандура, эркектердин күнүмдүк кийимдери сыяктуу түрлөрү бар. Аялдар да, эркектер да атаыйн белдемчилерди кеңири колдонушат Бирок алардын колдонулушу ар кайсы аймактарда ар кандай болушу мүмкүн, түндүктө фулани стилдеринин, түштүктө жана батышта игбо жана йоруба стилдеринин таасири көбүрөөк. Имане Айисси эл аралык деңгээлде таанылган Камерундун эң көрүнүктүү дизайнерлеринин бири.

Адабият

Камерун адабияты Европа жана Африка темаларына басым жасайт. Колониялык доордогу Луи-Мари Пука жана Санки Маймо сыяктуу жазуучулар европалык диний миссионердик коомдор тарабынан билим алышкан жана Камерунду дүйнөгө танытуу үчүн Европалык маданият менен айкалыштыктарды түзүүнү жакташкан. Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин Монго Бети жана Фердинанд Ойоно сыяктуу жазуучулар колониализмди талдап, анализдеп, ассимиляцияны сынга алышкан.

Спорт

Улуттук саясат спорттун бардык түрлөрүн катуу колдоо көрсөтөт. Салттуу спорттун түрлөрү болуп каноэ жарыштары жана күрөш болуп саналат, ал эми бир нече жүз жөө күлүктөр жыл сайын 40 км аралыкка созулган, Камерун тоосундагы жарышка катышышат. Камерун Кышкы Олимпиада оюндарына катышкан тропикалык өлкөлөрдүн бири.

Азыркы учурдагы популярдуу спорттун түрлөрүнүн ичинен Камерунда футбол басымдуулук кылат. Этникалык негизде же корпоративдик демөөрчүлөрдүн астында уюштурулган футбол сүйүүчүлөрүнүн клубдарынын саны көп, ала. Футбол боюнча улуттук курама команда 1982 жана 1990-жылдардагы ФИФА Дүйнөлүк Кубокторуна катышып, бийик көрсөткүчтөргө жетишкенден бери Африкадагы эң ийгиликтүү командалардын бири болуп саналып келет. Камерун беш жолу Африка Улуттар Кубогунун чемпиону жана 2000-жылы Олимпиада оюндарында алтын медаль уткан.

Камерундун крикет Федерациясы эл аралык мелдештерге катышып, Камерундагы жаңы спорттун түрү катары өнүгүп жаткан учуру.

Салттуу искусство жана кол өнөрчүлүк

Салттуу искусство жана кол өнөрчүлүк бүтүндөй өлкө боюнча коммерциялык, декоративдик жана диний максаттарда колдонулат. Өзгөчө жыгачтарга оюлган сүрөттөр жана скульптуралар көп кездешет.[204] Батыш тоолуу аймагындагы жогорку сапаттагы чоподон керамика буюмдары жасалат.[184] Себет токуу, жез жана коло иштетүү, калабаска (лагенария) ою түшүрү жана боео, сайма жана булгаары иштетүү сыяктуу кол өнөрчүлүк менен дагы алектенишет. Акыркы мезгилдерде заманбап искусствосу дагы абдан популярдуу багыт болуп калыптанып жатат.

Майрамдар

Дата	Аталышы	Французча аталышы
1-январь	Жаңы жыл	Jour de l’an
1-январь	Эгемендүүлүк күнү	Jour de l’indépendance
11-февраль	Жаштар күнү	Fête de la Jeunesse
1-май	Эмгекчилер күнү
20-май	Камерундун улуттук майрамы	Fête nationale du Cameroun
1-октябрь	Камерундун биригүү күнү	Réunification du Cameroun
25-декабрь	Рождество	Noël
Ай календары менен аныкталат	Курман Айт	Aïd al-Adha
Ай календары менен аныкталат	Орозо Айт	Aïd el-Fitr
Ай календары менен аныкталат	Мавлид (Мухаммед пайгамбардын туулган күнү)	Mawlid
Өткөөл майрам	Улуу жума	Vendredi saint
Өткөөл майрам	Пасха	Pâques
Өткөөл майрам	Исанын асманга көтөрүлүшү	Ascension

Социалдык тармагы

Камерундун Банким шаарындагы мектеп

Мектеп окуучулары

Лакинтини ооруканасы

Билим берүү

2013-жылы Камерундун жалпы эрезеге жеткендердин сабаттуулугу 71,3% деп бааланган. 15-24 жаштагы жаштардын сабаттуулугу эркектер арасында 85,4% жана аялдар арасында 76,4% түзгөн. Билим берүү тармагы британиялык жана француз системаларынын негизинде түзүлгөн жана англис же француз тилдеринде жүргүзүлөт.

Кыздар мамлекеттин маданиятына, үй жумуштарына, эрте турмушка чыгуусуна, кош бойлуулукка жана сексуалдык ыдык көрсөтүүгө байланыштуу эркектерге караганда мектепке азыраак барышат. Өлкөнүн түштүгүндө окуучулардын да, мугалимдердин да саны өтө көп, ал эми түндүгүндө мектептерде кызматкерлердин саны аз. 2013-жылы башталгыч класстарга баргандардын сандык көрсөткүчү, мектеп жашындагы балдардын 93,5% түзгөн.

Америка Кошмо Штаттарынын Эмгек министрлигинин балдарды эмгекке тартуунун эң начар түрлөрү тууралуу изилдөөлөрү көрсөткөндөй, 5-14 жаштагы балдардын 56%, 7-14 жаштагы балдардын дээрлик 53% мектепте окушат жана окудан бош учурда иштешет. 2014-жылдын декабрында эл аралык эмгек иштери боюнча бюро тарабынан чыгарылган балдар эмгеги же мажбурлап иштетүү менен өндүрүлгөн товарлардын тизмесине Камерунда өндүрүлгөн какао жаш балдардын эмгеги колдонуулгандыгы үчүн киргизилген.

Саламаттыкты сактоо

Саламаттыкты сактоонун сапаты жалпысынан төмөн. 2012-жылы жашоо узактыгы 56 жаш болгон. Камерунда төрөттүн деңгээли жогору бойдон калууда, бир аялга орто эсеп менен 4,8 бала төрөлөт жана биринчи баласын төрөгөндөрдүн орточо курагы 19,7 жаш. Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюмунун билдирүүсүнө ылайык, Камерунда ар бир 5 000 кишиге бир эле дарыгер туура келет. 2014-жылы мамлекеттин жалпы чыгымдарынын 4,1% гана саламаттыкты сактоо тармагына бөлүнгөн. Саламаттыкты сактоо системасындагы каржылоонун кыскартууларынан улам, адистердин дагы саны аз. Камерунда айлык акы аз жана жумушу оор болгондугуна байланыштуу медициналык кесиптерде окуган дарыгерлер жана медайымдар эмиграцияга кетишет. Чоң шаарлардан сырткары аймактарда ооруканалар начар жабдылган жана санитариялык абалдары өтө эле начар.

2012-жылы эң көп сандагы өлүмгө алып келген үч оору — ВИЧ/СПИД, аба аркылуу жугуучу инфекциялар жана ич өткөк болгон. Эндемикалык ооруларга денге калтыратмасы, филяритоз, лейшманиоздор, безгек, менингит, шистосомоз, трипаносомоз жана уйку оорусу кирет. 2016-жылы ВИЧ/СПИД таралышынын көрсөткүчү 15-49 жаштагылар үчүн 3,8% деп бааланган. 2016-жылы 14 жашка чейинки 46 000 бала ВИЧке чалдыкканы болжолдонууда. Камерунда ВИЧке чалдыккандардын 58% өз статусун билишет, ал эми 37% гана дарыланышат. 2016-жылы СПИД оорусунан 29 000 адам каза болгон.

Тышкы шилтемелер

• Президентинин расмий сайты