Каир

Каир (ар. القاهرة‎, al-Qāhira — «жеңиштүү») - Мысыр/Египеттин борбору жана Африка менен Араб дүйнөсүнүн эң ири шаары. Египеттегилер аны көбүнчө مصر Маср деп аташат.

Отурукташкан жай Каир Желек Герб Өлкө [[ Мисир]] Мисир Координаттар 30°03′22″ с. ш. 31°14′22″ в. д. Башчысы Абдул Азим Вазир Тарыхы жана Географиясы Аянты 214 км² Борборунун бийиктиги 68 м Убакыт аралыгы UTC+2 Калкы Калкы 8 026 454 адам (2009) Жыштыгы 36 143 адам/км² Агломерация 17 856 000 Диний курамы ислам Сандык идентификаторлор Телефон коду +202 Расмий сайты http://www.cairo.gov.eg  (ар.) Каир (Жер)

Калкы - 2009-жылдын маалыматы боюнча шаардын өзүндө 8 026 454 жана шаардык агломерациясында 17 856 000 киши.

Аль-Азхар мечити.

Ыйык Мария чиркөөсү.

Өз алдынча административдик бирдикти түзөт (мухафаза статусуна ээ). Өлкөнүн түндүк-чыгышында, Нил дарыясынын оң жээгинде жайгашып, Гезира жана Рода аралын ээлейт. Калкы 7,9 млн (2008; агломерациясында 16 млн; өлкөнүн калкынын ¹/₄и). Африкадагы эң ири шаар. Тогуз жолдун тоому. Эл аралык аэропорту бар. Метрополитен.

Каирди 969-ж. Фатимиддердин кол башчысы Жаухар ас-Сакали негиздеп, 973-ж. «Миср аль Кахира» («Жеңиштүү Мысыр», арабча Кахира) деп аталган. 973-1171-ж. Фатимид халифатынын, Айюбилердин (1171-1250), мамлюктардын (1250-1517) мезгилинде Каир ири соода кол өнөрчүлүктүн очогу. 1517-ж. шаарды осмон түрктөрү басып алып, бүлдүргөн. 1795-, 1804-05-ж. мамлюктар менен түрктөргө каршы көтөрүлүштөр чыккан. 1882-ж. англиялык аскерлер Египетти басып алганда Каирдин жаңы бөлүгү колониялык анклавга айланган. 1914-22-ж. Британия протектаратынын административдик, 1922-жылдан Египет Королдугунун, 1953-58-жылдары Египет Республикасынын, 1958-71-жылдары Бириккен Араб Республикасынын, 1971-жылдан Египет Араб Республикасынын борбору. Каирде Араб мамлекеттер лигасынын штаб-квартирасы (1945-жылдан), Азия жана Африка өлкөлөрүнүн тилектештик комитетинин туруктуу секретариатынын резиденциясы (1957-жылдан) жайгашкан. Шаардын экономикасынын негизин жеңил өнөр-жайменен туризм түзөт. Металл иштетүү, машина куруу, химиялык, текстиль өнөр-жай ишканалары иштейт. Кол өнөрчүлүк (металл, тери ж. б. материалдардан буюм жасоо) өнүккөн. Университеттер, Египет искусство академиясы, музейлер (анын ичинде Египет, Копт, ислам исквосу), консерватория (1959-ж. негизделген), театрлар (анын ичиндеопера, улуттук, эркин, куурчак ж. б.) бар. Ар кыл тарыхый доорлордогу 400дөн ашык архитектура эстеликтери, анын ичиндеРим (Вавилон чебинин Траян мунарасы, б. з. 100-ж. чен), Византия (копттордун чиркөөлөрү) мезгилинин эстеликтери, Ибн-Тулун (9-кылым), аль-Азхар (10-кылым; анын астында дүйнөдөгү эң мурдагы университет иштейт, ал куранды үйрөтүүнүн башкы борбору) мечиттери, дарбаза (11-кылым), цитадель (12-кылым), көптөгөн медреселер, мамлюктардын мавзолейлери (15-, 16-кылымдын башы) сакталган. Шаардын эски бөлүгү Бүткүл дүйнөлүк мурастын тизмегине киргизилген.

Колдонулган адабияттар

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 3-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2011. 784 бет, илл. ISBN 978 9967-14-074-5
• Н. А. Длин «Каир». М., 1957.
• Дж. Олдридж «Каир. Шаардын таржымалы» М., 1970.
• С. И. Ходжаш «Каир» М., 1967, 1975.
• Э. Битти «Каир. Шаардын тарыхы» М.: Эксмо, 2007.
• Калып:Книга:Густерин П.В.: Арабстан шаарлары
• Густерин П. В. Египет музейи // Мир музея. 2011, № 6.

Шилтемелер

• Каир WikiMAPIA
• Египет Музейинде Archived 2014-08-14 at the Wayback Machine Видео
• Каир туристер үчүн