Хмельницкий облусу
Хмельницкий облусу (укр. Хмельни́цька о́бласть; 1954-жылдын 4-февралына чейин — Каменец-Подольский облусу[2]) — Украинанын батышындагы облус. 1937-жылы 22-сентябрда КПСС Борбордук Комитетинин чечими менен борбору Каменец-Подольский шаарында түзүлгөн.
| Хмельницкий облусу укр. Хмельницька область | |||
| |||
|
| |||
|
| |||
| Өлкө: |
Украина | ||
|---|---|---|---|
| Абалы: |
Облус | ||
| Курамында: |
3 район | ||
| Акимий борбору: | |||
| Түзүлгөн убакыты: | |||
| Расмий тили: | |||
| Калкы (2022): |
↘ 1 227 474
[1] | ||
| Жыштыгы: |
63,57 адам/км² | ||
| Жер аянты: |
20 629 км² | ||
| Деңиз деңгээлинен бийиктиги: • Эң бийик чекити • Эң төмөн чекити | |||
| ISO 3166-2 коду: |
UA-68 | ||
| Телефон коду: |
+380 38 | ||
| Почта индекстери: |
29xxx, 30xxx, 31xxx, 32xxx | ||
| Интернет-домени: |
khmelnitskiy.ua; km.ua | ||
| Унаа коду: |
BX | ||
| Расмий сайты | |||
.svg)
Түндүк-батышта Ровно, түндүк-чыгышта Житомир, чыгышта Винница, түштүгүндө Черновцы, батышта Тернополь облустары менен чектешет.
Облустун аянты 20 629 км² (Украина аймагынын 3,42%). Калкы — 1 254 702 киши (2020-жылдын 1-январына карата)[3].
Акимий борбору жана ири шаары — Хмельницкий, башка ири шаарлары — Каменец-Подольский, Шепетовка, Нетишин, Славута, Староконстантинов.
Тарыхы түзөтүү
Каменец-Подольский 1434-1793-жылдары Польша таажысынын Кичи Польша провинциясынын курамындагы Подольский воеводствосунун борбору болгон.
Россия империясындагы Подольск губернаторлугу 1793-жылы түзүлгөн.
1796-жылы Подольск губернаторлугу Подольск губерниясына айландырылган.
Облус 1937-жылдын 22-сентябрында Винница облусунан бөлүнгөн. 1954-жылдын 26-апрелине чейин Каменец-Подольский облусу деп аталып келген[4]. Облустун административдик борбору алгач Каменец-Подольск шаары болгон (1944-жылдын 9-августунан Каменец-Подольский шаары). Бирок 1941-жылдын 12-майында облустун административдик борбору Проскуров шаарына которулуп, облус 1954-жылга чейин «Каменец-Подольск» бойдон калып, Проскуров Хмельницкий деп өзгөртүлгөн.
Калкы түзөтүү
2020-жылдын 1-январына карата облустун калкынын иш жүзүндөгү саны 1 254 702 адамды түзөт, анын ичинен шаар калкы 720 752 адам же 57,4%, айыл калкы 533 950 адам же 42,6%[5].
| Калкы, миңдеген адамдар менен, эсептөөлөр жана эл каттоо боюнча, азыркы чектерде: | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1897 | 1914 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 |
| 1 093 | ↗1 465 | ↗1 774 | ↘1 651 | ↘1 606 | ↗1 615 |
| 1979 | 1989 | 2001 | 2010 | 2014 | 2019 |
| ↘1 558 | ↘1 527 | ↘1 431 | ↘1 334 | ↘1 307 | ↘1 257 |
Улуттук курамы түзөтүү
2001-жылга карата Хмельницкий облусунун калкынын улуттук курамы[6]
| № | Улуту | Эл саны | % |
|---|---|---|---|
| 1 | Украиндер | 1 339 331 | 93,88 % |
| 2 | Орустар | 50 686 | 3,55 % |
| 3 | Поляктар | 23 005 | 1,61 % |
| 4 | Беларустар | 2 750 | 0,19 % |
| 5 | Жөөттөр | 1 410 | 0,10 % |
| 6 | Молдавандар | 1 353 | 0,09 % |
| 7 | Армяндар | 1 159 | 0,08 % |
| 8 | Цыгандар | 490 | 0,03 % |
| 9 | Татарлар | 464 | 0,03 % |
| 10 | Немистер | 365 | 0,03 % |
| 11 | Башкалар | 5 636 | 0,40 % |
| Бардыгы | 1 426 649 | 100 % |
Административдик-аймактык түзүлүшү түзөтүү
Хмельницкий облусунун административдик борбору — Хмельницкий шаары.
Райондору түзөтүү
2020-жылдын 17-июлунда облустун жаңы 3 районго бөлүнүшү кабыл алынган[7][8]:
| № | Району | Калкы
(миң адам) |
Аянты[9]
(км²) |
Акимий борбору |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Каменец-Подольский району | 291,1 | 4 521 | Каменец-Подольский ш. |
| 2 | Хмельницкий району | 687,0 | 10 756 | Хмельницкий ш. |
| 3 | Шепетовка району | 286,5 | 5 347 | Шепетовка ш. |
Райондор өз кезегинде шаардык, поселкалык жана айылдык бириккен аймактык жамааттарга бөлүнөт (укр. об'єднана територіальна громада).
Шилтемелер түзөтүү
- ↑ Государственная служба статистики Украины (укр.)
- ↑ Указ Президії ВР СРСР «Про перейменування міста Проскурова на місто Хмельницький і Кам'янець-Подільської області на Хмельницьку область»
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року // Державна служба статистики України. Київ, 2020. Стор. 73-75
- ↑ Переименована Указом Президиума Верховного Совета СССР от 4 февраля 1954 года. Переименование утверждено Законом СССР от 26 апреля 1954 года
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року // Державна служба статистики України. Київ, 2020. Стор. 73-75
- ↑ Всеукраїнський перепис населення 2001 року. Текшерилген күнү 21 -сентябрь (аяк оона) 2011. Түп булактан архивделген күнү 12 -май (бугу) 2013. (орусча)
- ↑ Постанова Верховної Ради України «Про утворення та ліквідацію районів»(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
- ↑ Нові райони: карти + склад(жеткиликсиз шилтеме — 'тарыхы).
- ↑ Хмельницька область - Райони. Текшерилген күнү 29 -январь (үчтүн айы) 2023. Түп булактан архивделген күнү 29 -январь (үчтүн айы) 2023.