Испания футбол чемпионаты
Приме́ра Дивизио́н (исп. Primera División) Испания профессионалдык футбол лигасы (исп. Liga de Fútbol Profesional, LFP), жана да Примера же болбосо Ла Лига деген аталыштарга ээ (исп. La Liga), Испания футбол лигасында жогорку деңгээлдеги клубдар арасында өтүүчү турнир болуп эсептелет. Ла Лига дүйнөдөгү эң жогорку футбол лигаларынын бири экендиги талашсыз.
| Примера Дивизиону | |
| Primera División | |
 | |
| Өлкө | |
|---|---|
| Федерация | |
| Түптөлгөн |
1929 |
| Командалар саны |
20 |
| Лига системасындагы баскычы |
1 |
| Четтетилүү жолдонмосу | |
| Улуттук турнирлер | |
| Эл аралык турнирлер | |
| Учурдагы чемпион |
Барселона (26) |
| Көп титулдуу клуб |
Реал Мадрид (33) |
| Сайты | |
Испаниянын биринчи чемпиону «Барселона» футболдук клубу болгон. Учурдагы чемпион да Барселона клубу. Ла Лигада тогуз клуб чемпион аталган. 1950-жылдардан баштап үстөмдүк кылуучу клубдар булар: «Реал Мадрид» (32 чемпиондук титул) «Барселона» (23 чемпиондук титул). 1930- жана 1940-жылдарда «Реалга» жана «Барселонага» ийгиликтүү атаандаштар «Валенсия», «Атлетико Мадрид» жана «Атлетик Бильбао», а 1990- жана 2000-жылдары — ошол эле «Валенсия» жана «Депортиво Ла-Корунья».
2008—2009-жылдарда Еврокубок сезонунда Ла Лига, Еврокубоктордогу мамлекет өкүлдөрүн аныктоочу УЕФА нын улуттук футбол ассоциацияларынын рейтингинде экинчи орунду ээлеген. 2005/06 сезонунда Ла Лига клубдары еврокубоктордо«алтын дубльга» жетишкен — «Барселона» Чемпиондор лигасын, а «Севилья» — УЕФА кубогун жеңип алышкан. Буга чейин мындай учур 1996/97 сезонунда катталган.
Тарых
түзөтүүНегизделиши
түзөтүүИспанияда улуттук футбол лигасын түзүү жөнүндөгү биринчи идеяны 1927-жылы апрелде Хосе Мария Ача сунуштаган, Гечодогу «Аренас» клубунун директору. Узак талаш-тартыштан кийин Испаниянын королдук футбол федерациясы 1928-жылдын катышуучуларынын Примера лигадагы ондугун аныктады. «Барселона», «Реал Мадрид», «Атлетик Бильбао», «Реал Сосьедад», «Аренас Гечо» жана «Реал Унион» (Ирун) мурунку Корольдук кубоктун жеңүүчүлөрү болгондуктан катышуу укугуна ээ болушкан. «Атлетик Мадрид» («Атлетико Мадрид»), «Эспаньол» жана «Европа» (экөө тең— Барселона) кубоктун финалисттери катары, а «Расинг» Сантандерден өтүп жаткан турнирдеги жеңиши үчүн лигадан орун алган. Бул жылдагы сезонго чейин баштапкы негизделген лигадан үч гана клуб «Барселона», «Реал Мадрид» жана «Атлетик Бильбао», эч качан төмөнкү дивизиондорго четтетилген эмес.
1930-жылдар
түзөтүүБиринчи чемпиондук титулду «Барселона», а 1932 жана 1933-жылдары «Реал Мадрид» жеңгендигине карабастан, испан футболунун жылдын башындагы лидери «Атлетик Бильбао» болгон, 1930, 1931, 1934 жана 1936-жылдары биринчи жана 1932 жана 1933-жылдары экинчи орунду камсыз кылган. 1935-жылы «Реал Бетис» биринчи жолу (азырынча бир гана жолу) чемпиондукка жетишкен, ошондогу аталышы «Бетис Баломпие». Лига оюндары Испаниядагы жарандык согуш маалында токтотулган, бирок республикалык территориядагы клубдар (эки мадридтиктен башка), өз ара Жерортолукдеңиз лигасын ойношуп, 1937-жылы «Барселона» чемпион аталган.
1940-жылдар
түзөтүүЛига кайра жандандырылгандан кийин 1940-жылдар башында күчтүүлүгүн көрсөткөн клубдар «Атлетико Авиасьон», «Валенсия» жана «Севилья» болду. «Атлетико Авиасьон» (азыркы аталышы «Атлетико Мадрид») 1939/40 сезондо «Реал Овьедо» клубунун ордуна катышкан, стадиондун согуш убагында талкаланышы себеп болгон. Мадридтик клуб биринчи сезондо эле жеңишке жетишкен, жана да 1941-жылы ал титулду коргогон. Башка клубдар өлтүрүлгөн жана согушта курман болгон оюнчуларын жоготушкан, бирок «Атлетико», тескерисинче, күчтөндү, «Атлетико Мадрид» жана Сарагосалык «Авиасьон Насьональ» биригишти. «Валенсиянын» курамы да сакталган, жана согуштан кийин ийгиликтерге жетишкен, 1942, 1944 жана 1947-жылдары чемпиондук титулду, 1948 жана 1949-жылдары 2-орунду ээлеген. «Севилья» дагы 1940 жана 1942-жылдары 2-орунду жана 1946-жылы 1-орунду (азырынча биринчиси) камсыздаган. Он жылдыктын аягында «Барселона» 1945, 1948 жана 1949-жылдары чемпион аталып, лидердикти колго ала баштаган.
Ди Стефано, Пушкаш, Кубала жана Суарес
түзөтүүБирок «Атлетико Мадрид» (аталышын өзгөртүп) 1950 жана 1951 жылдары катеначчонун мастери Эленио Эррера менен жеңишке жетишкен, 1950-жылдарда «Барселона» менен «Реалдын» үстөмдүгү башталган болчу. 1930- 1940- жана 1950-жылдарда Испанияда чет өлкөлүк футболчулардын санына чектөө бар болчу. Көбүнчө клубдар оюнга үч чет элдик оюнчуну киргизүүгө укуктуу эле. Бирок 1950-жылдарда «Реал» жана «Барселона» Альфредо Ди Стефанону, Ференц Пушкашты жана Ладислав Кубаланы натуралдаштыруу менен эрежелерден тоскоолдуксуз өтө алган. Кубаланын оюну 1952 жана 1953-жылдарда «Барсага» титул алып келген. Ди Стефано, Пушкаш жана Франциско Хенто «Реалдын» 1950-жылдардагы үстөмдүк көрсөтүүдөгү ядролук курамы болгон. «Реал» лиганы 1954, 1955, 1957 жана 1958-жылдары жеңип, 1956-жылы гана «Атлетикага» орун берген. «Барселона» чемпионатты Эленио Эрреранын башкаруусунда жана курамында Луис Суарес менен биргеликте 1959 жана 1960-жылдары гана жеңе алган.
Мадриддин үстөмдүгү
түзөтүү1961 жана 1980-жылдары Примерада «Реал Мадрид» үстөмдүк кыла баштаган. Он төрт жолу чемпион аталып, 1961 жана 1965-жылдары беш жолу катарынан, ал эми (1967—1969 жана 1978—1980 жж.да үч жолу катарынан жеңишке ээ болгон. Ал убактарда «Атлетико Мадрид» гана «Реалга» татыктуу атаандаш боло алган, төрт жолку жеңиши менен ( 1966, 1970, 1973 жана 1977-жылдарда). Калган эки титул «Валенсияга» 1971-жылы жана «Барселонага» Йохан Кройф менен 1974жылы ыйгарылган.
1980-жылдар
түзөтүүОшентип эки Мадриддик клубдун үстөмдүгү Басктар мамлекетинин эки клубу тарабынан убактынча токтотулган. «Реал Сосьедад» титулду 1981 жана 1982-жылдары, а «Атлетик Бильбао» — 1983 жана 1984-жылдары жеңген. Терри Венейблс «Барселонаны» 1985-жылы бир титулга жеткирген, кийин «Реал» кайрадан беш жолу катарынан (1986—1990 жж.) голланддык Лео Беенхаккердин башкаруусунда жеңишин майрамдаган. Мадриддиктердин курамында Уго Санчес, Эмилио Бутрагеньо, Мануэль Санчис, Мартин Васкес, Мичел жана Мигель Пардесалар ойношкон.
1990-жылдар
түзөтүүЙохан Кройф 1988-жылы «Барселонага» тренер катары кайтып келип, Хосеп Гвардиола, Хосе Мари Бакеро, Чики Бегиристайн, Гойкоэчеа, Рональд Куман, Микаэль Лаудруп, Ромарио жана Христо Стоичковдор менен биргеликте «Дрим-тим» командасын түзгөн. Бул команда 1991 жана 1994-жылдар аралыгында төрт жолу катарынан титулдуу болгон жана УЕФА чемпиондор кубогуна 1992-жылы ээ болгон. Кройф менен болгон конфликттен кийин Лаудруп «Барсанын» негизги атаандашы — «Реалга» өтөт, жана «Барселона» 1995-жылы жеңишке жетишпейт. Кийин «Атлетико Мадрид» серб Радомир Античтин кол алдында 1996 жылы чемпион аталса, ал эми «Реал Мадрид» 1997-жылы дагы жеңет. Кройфдун ийгилигинен кийин дагы бир голландиялык Луи ван Галь Камп Ноуго келип, Луиш Фигу, Луис Энрике жана Ривалдо деген оюнчулар менен биргеликте «Барселонаны» 1998 жана 1999-жылдарда дагы титулга ээ болушат.
Жаңы миңжылдык
түзөтүүЖаңы миңжылдыкта «Реал» жана «Барселона» жаңы каршылаштарга туш келди. 1993 жана 2004-жылдар аралыгында «Депортиво Ла-Корунья» сезонду тогуз жолу биринчи үчтүктө бүтүргөн, мындайча айтканда «Реал» жана «Барселонадан» көбүрөөк, а 2000-жылы Хавьер Ируретанын кол астында «Депортиво» тарыхта лиганын тогузунчу чемпиону аталган. «Реал Мадрид» 2001 жана 2003-жылдары титулга ээ болгон, бирок мадриддиктерге чоң конкуренцияны «Валенсия» жараткан, ал Эктор Купердин башкаруусунда кайра курулуп, 2000 жана 2001-жылы Чемпиондор лигасынын финалында ойногон. Анын ордуна келген Рафаэль Бенитес башталган ишти улантып, клубду 2002-жылы чемпиондукка жана 2004-жылы Лигада жана УЕФА Кубогун жеңүү менен клубду «дубльга» жеткирген. «Барселона» Роналдиньонун ойноосуна канааттануу менен, 2004/05 жана 2005/06 (экинчи сезондо Чемпиондор Лигасын кошо) жеңип алган. Күтүүсүздөн «Севильянын» жылдызы жанып, лиганы жеңбесе да, эки жолу катары менен УЕФА Кубогун (2005/06 жана 2006/07 — экинчисинде дагы бир испандык клуб «Эспаньолду») жеңген. Бирок акыркы онжылдыкта «Реал» 2006/07 жана 2007/08 жылдардагы сезондо чемпион болуу менен, жоготкон абалын кайтарып алган. А 2009/10 жылкы сезондо «Реал» жана «Барсанын» атаандаштыгы күчөгөн, «Реалдын» алган 96 упайы чемпиондук титулга жеткен эмес, себеби «Барселона» 99 упай топтогон болучу, ал мадриддик «Атлетикого» 1-2 эсебинде жеңүлүүсүнүн тоскоолдугу эле.
2011/12 жылкы сезондо «Реал Мадрид» Жозе Моуриньюнун башкаруусунда Испанияда 32-жолу чемпион болгон, ошондой эле упай чогултуу жана гол киргизүү боюнча рекорд жасаган, «корольдук клуб» 100 упай топтоо менен бирге 121 гол киргизген. 2012/13 жылдагы сезондо «Барселона» мадриддиктердин мурунку сезондогу рекордун кайталаган (100 упай топтоо менен), бирок киргизилген топтордун жалпы саны (115 гол) боюнча аныктала турган рекордду кайталай алган эмес.
Испания футбол чемпионаты
түзөтүүМадриддик «Реал» жана «Барселона» Испаниянын эң ийгиликтүү командалары — 2012-жылга алар 53 титул утушкан: 32 жолу «Реал» жана 21 жолу «Барселона». «Атлетик Бильбао» жана «Барселона» беш жолудан «Алтын дубль» жасашкан ( чемпионат жана Испания кубогу менен бирге). «Барселона» — «Алтын хет-трик» жасаган жалгыз испандык клуб (чемпиондук титул, Испания кубогу жана УЕФА чемпиондор лигасы.
Чемпиондор
түзөтүүЖылдар боюнча
түзөтүүКлубдар боюнча
түзөтүү| Клуб | Чемпион | Вице-чемпион | |
|---|---|---|---|
| Реал Мадрид | 1931/32, 1932/33, 1953/54, 1954/55, 1956/57, 1957/58, 1960/61, 1961/62, 1962/63, 1963/64, 1964/65, 1966/67, 1967/68, 1968/69, 1971/72, 1974/75, 1975/76, 1977/78, 1978/79, 1979/80, 1985/86, 1986/87, 1987/88, 1988/89, 1989/90, 1994/95, 1996/97, 2000/01, 2002/03, 2006/07, 2007/08, 2011/12 | ||
| Барселона | 1929, 1944/45, 1947/48, 1948/49, 1951/52, 1952/53, 1958/59, 1959/60, 1973/74, 1984/85, 1990/91, 1991/92, 1992/93, 1993/94, 1997/98, 1998/99, 2004/05, 2005/06, 2008/09, 2009/10, 2010/11, 2012/13, 2014/15 | ||
| Атлетико Мадрид | 1939/40, 1940/41, 1949/50, 1950/51, 1965/66, 1969/70, 1972/73, 1976/77, 1995/96, 2013/14 | ||
| Атлетик Бильбао | 1929/30, 1930/31, 1933/34, 1935/36, 1942/43, 1955/56, 1982/83, 1983/84 | ||
| Валенсия | 1941/42, 1943/44, 1946/47, 1970/71, 2001/02, 2003/04 | ||
| Реал Сосьедад | 1980/81, 1981/82 | ||
| Депортиво | 1999/00 | ||
| Севилья | 1945/46 | ||
| Реал Бетис | 1934/35 |
Индивидуалдык сыйлыктар
түзөтүүПримерадагы фотболчуларга ыйгарылуучу индивидуалдык сыйлыктардын саны көп, алардын негизгилери болуп «Пичичи трофейи» (же Пичичи) лиганын эң мыкты бомбардирине жана «Самора трофейи» — мыкты дарбазачыга (оюнда эң аз санда гол өткөргөн дарбазачы сыйланат). Эки сыйлык тең Испаниянын эң чоң спорт гезити — Marca тарабынан ыйгарылат. 2008-жылы жаңы сыйлык — «Трофео Ди Стефано», Примерада эң мыкты футболчуга арналган. Бул сыйлык Marca гезитинин сурамжылоосунун негизинде аныкталат.
Испания чемпионатынын тарыхындагы мыкты бомбардирлер
түзөтүү2013-жылдын 1-июнуна карата ; көк түс менен чемпионатта ойноону улантып жаткандар белгиленди
| № | Футболчу | Мамлекет | Голдор | Матчтар | Орточо |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Месси Лионель |  Аргентина |
258 | 293 | 0,88 |
| 2 | Тельмо Сарра |  Испания |
251 | 273 | 0,91 |
| 3 | Уго Санчес |  Мексика |
234 | 347 | 0,67 |
| 4 | Рауль | Испания |
228 | 550 | 0,41 |
| 5 | Альфредо Ди Стефано | Аргентина , Испания |
227 | 329 | 0,69 |
| 6 | Сесар Родригес | Испания |
223 | 353 | 0,64 |
| 7 | Кини | Испания |
219 | 448 | 0,49 |
| 8 | Паиньо | Испания |
210 | 278 | 0,76 |
| 9 | Криштиану Роналду |  Португалия |
202 | 179 | 1,13 |
| 10 | Эдмундо Суарес | Испания |
195 | 231 | 0,84 |
| 11 | Карлос Сантильяна | Испания |
186 | 461 | 0,40 |
| 12 | Давид Вилья | Испания |
185 | 351 | 0,53 |
| 13 | Хуан Арса | Испания |
182 | 349 | 0,52 |
| 14 | Гильермо Горостиса | Испания |
178 | 256 | 0,70 |
| 15 | Исидро Лангара | Испания
|
165 | 142 | 1,16 |
| 16 | Самюэль Это’о |  Камерун |
162 | 280 | 0.58 |
| 17 | Луис Арагонес | Испания |
160 | 360 | 0,44 |
| 18 | Ференц Пушкаш |  Мажарстан |
156 | 180 | 0,87 |
| 19 | Хулио Салинас | Испания |
152 | 417 | 0,36 |
| 20 | Адриан Эскудеро | Испания |
150 | 287 | 0,52 |
| 21 | Даниэль Руис | Испания |
147 | 303 | 0.49 |
| 22 | Рауль Тамудо | Испания |
146 | 405 | 0.36 |
Шилтемелер
түзөтүү- Федерациянын официалдуу сайты (исп.)
- Официалдуу сайт (исп.)
- Официалдуу сайт Facebook
- Статистика Archived 2012-12-20 at the Wayback Machine (англ.)