Краков

Краков (пол. Kraków [ˈkrakuf]) ― бул Европада жайгашкан Польша мамлекетинин ири шаары. Ал Малопольский воеводцтво (провинция) шаарынын борбору болуп, Польшанын түштүгү, жогорку Висла дарыясынын эки жээгинде жайгашкан. Ал негизинен өзүнүн улуу тарыхый архитектурасы жана маданий лидерлиги менен белгилүү; ЮНЕСКО өзүнүн эски шаар аймагын 1978-жылы Дүйнөлүк мурас объектиси деп жарыялаган. ИПС базары, Рынек Гловный (Башкы Аянт), 13-кылымдан бери бар жана мурунку чептердин ордунда заманбап ландшафт аймагы жайгаштырылган.

Ири шаар Польша Краков Желек Герб Өлкө ПольшаПольша Координаттар 41°54′00″ с. ш. 12°30′00″ в. д. Мэр Александр Мизальски Тарыхы жана Географиясы Негизделген күнү 753-жыл б.з.ч. Калкы Расмий тили Поляк тили Калкы 804 237 адам Улуттук курамы 99% Диний курамы Католиктер Сандык идентификаторлор Телефон коду +48 Почта индекстери 30-024 - 31–963 Автоунаа коду KRW Расмий сайты https://www.krakow.pl/ Краков (Жер)

Этимология

"Краков" сөзүнүн келип чыгышы жөнүндө бир нече теориялар бар жана анын этимологиясы ар кандай маданий жана тарыхый аспектилерге байланыштуу.

Крак легендасы

Эң белгилүү уламыштардын бирине ылайык, Краковду кылымдар бою пост-сүрөтчүлүк доорунда VIII-X кылымдарда жашаган князь Крак негиздеген. Крак Вавел дөңсөөсүндөгү үңкүрдө жашаган ажыдаарды жеңгени менен атактуу болгон. Бул окуя көптөгөн элдик жомокторго негиз болуп, шаардын мифологиялык негиздөөчүсү менен байланышын бекемдеген.

Славян тамырлары

"Крак" аталышы эски славянча "гром" же "катуу үн" деген сөздөн келип чыгышы мүмкүн деген версия бар. Бул ысымды байыркы славяндардын суктануусун же коркуусун жараткан жаратылыш кубулуштары менен байланыштырат.

Провинциялык мааниси

Айрым лингвисттер бул ысым "жай" же "жер" деген башка славян сөздөрүнө байланыштуу болушу мүмкүн деп божомолдошот. Бул Краков ар кандай уруулар чогулган жер болушу мүмкүн деп болжолдойт, бул анын ысымынын калыптанышына да таасирин тийгизиши мүмкүн.

Географиялык байланыш

Шаардын аталышы жакынкы дарыяларга же географиялык өзгөчөлүктөргө байланыштуу болушу мүмкүн деген божомолдор бар. Кээ бир окумуштуулар жаратылышты же жергиликтүү пейзаждарды сүрөттөгөн сөздөрдөн келип чыккан Ысымдар менен байланышты белгилешет.

Тарых

Краков жөнүндө биринчи документтештирилген шилтеме кордобан соодагери Ибрагим ибн Якобдун 965-жылдагы отчету, анда ал соода жолдорунун кесилишинде жаткан токойлор менен курчалган бай тосмону эскерет. 876 жана 879 - жылдардын ортосунда Улуу Моравиянын князы Святополк кийинчерээк Малополь воеводствосун ээлеген, ал эми 955-жылдан кийин Ыйык Вацлавдын бир тууганы Князь болеслав жестокий Чех бийлигин киргизген. Краков өнүгүп келе жаткан Польша мамлекетине кошулган, бирок бул житийдин тушунда жана 990-жылы болгонбу же 999-жылы Болеслав Эр жүрөк болгонун так айтуу кыйын.

Орто кылымдар

Вавел дөбөсүндө жыгач честохол жана коргонуу чеби менен бекемделген шаар Подгород менен иштеген. Биринчи кирпич имараттар - сепил жана романеск чиркөөлөрү: Романеск собору жана базиликасы, ошондой эле Ыйык Феликс жана адаукт чиркөөсү курулган. 1000-жылы Краковдо епископчулук түзүлгөн. 1150 − жылдан баштап сепил чиркөөсүнүн алдында кафедралык мектеп - университет негизделгенге чейин эң мыкты поляк университети болгон. Собор казынасында бийликтин белгилери сакталган: Болеслав эрдин таажысы жана таягы. 1100-жылы болгон китепканада. ал 28 аталыштагы, диний темадагы китептерден тышкары классикалык адабияттын бир нече чыгармалары сакталган; Теренстин комедиялары, овиддин элегиялары жана саллусттун тарыхый монографиялары.

1142-жылы епископ Роберт талкаланган романеск чиркөөсүнүн ордуна курулган экинчи Вавель соборун ыйыктаган. Өкүлчүлүк соборунда − тоголоктон которулгандан кийин Сент-Станиславдын денеси жана Сент-Флориандын сөөктөрү салтанаттуу түрдө тизилген.

Майрамдар

Краков, Польшанын калган бөлүгүндөй эле, төмөнкү расмий майрамдарды белгилейт:

• Жаңы Жыл
• Үч падышанын күнү (магилердин майрамы)
• Ыйык Бейшемби, Ыйык Жума жана Пасха күндөрү ар кандай болот, анткени алар ай календарына жараша болот
• Эмгек күнү
• Конституция күнү
• Ыйык Пабылдын күнү
• Бардык ыйыктар күнү
• Эгемендүүлүк күнү
• Рождествонун экинчи күнү

Ажайып жайлар

Ыйык Маринин Базиликасы

14-кылымда курулган кыш готикалык чиркөө Гранд скверде жайгашкан. Бул Краковдун эң белгилүү жерлеринин бири, негизинен вейт Стосстун курмандык чалынуучу жайынын аркасында. Күн сайын саат сайын сиз Хейнал мариацкийди уга аласыз – бул бийик мунаранын үстүнөн сурнайда ойнолуучу салттуу сурнайдын үнү. Ал ырдын обону монголдордун кол салуусунан мурун коңгуроо кагып жатканда мойнуна ок тийген атактуу сурнайчынын элесине арналган.

Краковдун Барбиканы

Европадагы ушул сыяктуу сакталып калган бир нече имараттардын бири 1498-жылы Европалык коргонуу архитектурасына эмес, араб архитектурасына негизделген. Ал ички короосу жана жети мунарасы бар цилиндр түрүндөгү кирпичтен курулган. Анын 3 метрлик дубалдарында 130 тешик бар. Алгач ал дубал менен жабык өтмөктөр аркылуу байланышкан. Анын чыгыш дубалында Краковдун тургуну Марцин Орачевичтин эрдигине арналган такта бар. Ал бар конфедерациясы учурунда шаарды орустардан коргоп, душмандын полковниги Панинди атып өлтүргөн.

Сент-Флориан дарбазасы жана Флрианска көчөсү

1300-жылдары жапайы таштан жасалган төрт бурчтуу готикалык мунара катары курулган брама Флорианска дарбазасынын бийиктиги 33,5 м. Орто кылымдарда Краковдун тери иштетүүчүлөрү аны коргоп турушкан. Анын азыркы барокко стилиндеги чатыры 1694-жылдан бери турат жана Түштүк дубалды 16-кылымдагы Ыйык Флориандын чоң барельефи кооздоп турат.

Ал эми 19-кылымда жашаган атактуу сүрөтчү Ян Матейко Дарбаза мунарасынын аркы бетине таш бүркүттүн сүрөтүн тарткан. Брама Флорианска дарбазасынан Краковдун Падышалык жолу башталат. Бул жерде Падышалар жана ханзаадалар, чет элдик элчилер жана атактуу коноктор, коронациялык жүрүштөр жана башка параддар болуп, Флорианска көчөсүнөн борбордук чоң аянтка (Райнек Глоуни) чейин, андан ары Гродска көчөсүнөн вавель Падышалык сепилине чейин барышкан.

Вавел Падышалык Сепили

Борбордук Краков сепилинин резиденциясы Улуу Казимир ІІІтүн буйругу менен курулган. Бул кереметтүү комплекс көптөгөн имараттардан турат, мисалы, поляк монархтары таажыга отурган жана көмүлгөн Вавель собору. Ошондой эле 1930-жылы негизделген искусство музейи бар, анда Польшанын өткөн мезгилиндеги эң маанилүү маданий жана тарыхый байлыктарды көрө аласыз.

Эң популярдуу жерлердин бири - Вавель Ажыдаардын үңкүрү. Ал 12 миллион жыл мурун пайда болгон жана сепилдин батыш тарабында жайгашкан. Ал шаардын келип чыгышы жана анын легендарлуу негиздөөчүсү – Ханзаада крак жөнүндөгү элдик жомокко шилтеме берет.

Казимеж району

Краковду айланып жүрүп, шаардын башка бөлүктөрүнөн бир аз айырмаланган бир бөлүгү бар экендигин көрө аласыз. Анын еврей кварталы 15-кылымда негизделген жана мурда өзүнчө шаар болгон. Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин кайра калыбына келтирилген бул жер жөөттөрдүн туристтик жана зыярат кылуучу негизги жерлеринин бири болуп калган. Синагогаларга жана музейлерге баруу менен ал жактагы еврей маданияты жөнүндө маалымат биле аласыз, ошондой эле шаардын ушул бөлүгүн көптөгөн уникалдуу кафелер жана ресторандар толуктайт.

Планти парк

Эски шаардын айланасындагы Краков шаардык паркы ушундай аталат. Планти паркы эски шаардын айланасындагы чептердин ордуна курулган: коргонуу дубалдары, орлор жана дубалдар. Парктын аймагында же анын жакын аймагында көптөгөн тарыхый имараттар бар, мисалы, Барбикан, Флориан дарбазасы, Словацки театры жана Вавель.

Жылуу июнь күндөрү плантациялардын айланасында сейилдөөгө сонун мүмкүнчүлүк болуп саналат, анда сиз таза абанын демин алып, жаратылыштан ырахат алып, ошол эле учурда укмуштуудай Краков шаары жөнүндө көптөгөн маалыматтарды биле аласыз.

Ягеллон Университеттинин ботаникалык багы

1783-жылы негизделген Краковдогу Ягеллон университетинин ботаникалык багы Польшадагы эң эски ботаникалык бак болуп саналат. Анын 9,6 аянтында Арборетум (бакчанын Парк бөлүгү) жана тропикалык өсүмдүктөрдүн коллекциялары бар үч күнөскана бар: Виктория, Юбилейусова жана Холендерка. Учурда Ягеллон университетинин Ботаникалык багында дүйнө жүзү боюнча өсүмдүктөрдүн 5000дей түрү жана сорту бар.

Новум Колледжи

Диагон паркынын жанындагы эски шааргы жакын жерде жайгашкан. Имарат нео-готика стилинде курулган. Бичтеги эң сонун бөлмө - бул имараттын биринчи кабатында жайгашкан университет залы. Залдын жабдыктарынын арасында один астрономдун Коперниги Ян Матейконун. Бул жерде илимий сессиялар, доктордук промоушндар жана башка маанилүү иш-чаралар болуп турат.

Новодвор Колледжи

Ягеллон университетинин Медициналык колледжинин медициналык факультетинин деканынын кеңсесинин азыркы штаб-квартирасы. Алгач ал биринчи светтик орто мектеп катары колдонууга арналган жана аны Польшанын эң популярдуу меценаттарынын бири Бартломей Новодворский мураска калтырган. Новодворский коллегиясы архитектуралык жактан Май коллегиясына окшош, ал кеч готикалык агымда жасалган. Ал барокко стилиндеги короосу менен белгилүү.

Климат

Краков мелүүн континенттик климатта кездешет. Жай (июнь-август), адатта, жылуу, температурасы 20дан 25ке °C чейин, бирок ысык күндөр болушу да мүмкүн. Кыш (декабрь-февраль) суук, температурасы - 3төн 3кө°C чейин, кээде кар жаайт. Күз жана жаз жумшак, бирок өзгөрүлмө. Жаан-чачын жылдын каалаган убагында, айрыкча жаз жана жай мезгилдеринде болушу мүмкүн.

Булактар

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 4-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2012. 832 бет, илл. ISBN 978 9967-14-104-9

• Краков шаарынын официалдуу баракчасы
• CRACOW AND MALOPOLSKA REGION ( IMSC 2024 / Travel City Guide)
• https://www.krakow.pl/nasze_miasto(жеткиликсиз шилтеме) pl