Моравтар

Мора́втар, морава́ндар, моравиялыктар (чех. moravané, moraváci, moravci) — батыш славян эли. Чехиянын түштүк-чыгышындагы Моравия тарыхый аймагында жашайт.
Саны 560 миң адам (2021).

Мора́втар Moravané
Моравтар (сүрөтчү Вацлав Малый).
Мамлекеттер жана аймактар
Бардыгы: 560 миң (2021) Чехия 556,641 Словакия 2,049
Тили	чех (морав диалекти), словак, немис
Дини	католицизм протестантизм
Кирет	батыш славяндар
Тууган элдер	чехтер, словактар
Келип чыгышы	байыркы моравтар

Этимологиясы

Моравтар — байыркы морав уруусунун урпактары. Бул уруунун аты Морава дарыясынын атынан келип чыккан болушу мүмкүн.

Этнографиялык топтор

• Ганактар
  
• Горактар
  
• Загороктор
  

Тил

Чех тилинин морав диалектисинде сүйлөшөт.

Дин

Динге ишенгендердин көбү католиктер. Бир аз протестанттар бар.

Тарых

Байыркы славян урууларынын Моравияга отурукташуусу VI-кылымга туура келет. 623-658-жылдары Моравия славян Само княздыгынын курамында болгон.

IX-кылымдын тегерегинде моравиялыктар христиан динин кабыл алышкан. IX-кылымда моравиялыктар борбору Велеград шаары болгон Улуу Моравия мамлекетин негиздешкен. Кирилл менен Мефодийдин диний, маданий жана агартуу иштери Моравия менен байланышкан.

Чех мамлекеттүүлүгү тарыхый жактан Моравия мамлекети венгрлер тарабынан талкалангандан кийин (907-ж.) мураскер болуп саналат жана Улуу Моравиянын элеси элдин жандуу эсинен эч качан өчкөн эмес. Моравандар, негизинен, өздөрүн эч качан чех деп эсептешкен эмес.
XV-кылымда моравиялыктардын көпчүлүгү Чехияда жайылган Ян Густун диний жана саясий окууларына терс мамиле кылышкан. 1421-1448-жылдары Моравиядагы гуситтерге каршы кыймылды Оломоуц шаары жетектеген.

1526-жылы Моравия Чехия менен бирге австриялык габсбургдардын бийлигине өткөн. XIX-кылымдын аягында Прагада "Моравия клубу" ачылган.
1918-жылы Моравия Чехословакиянын курамына кирген. Чехословак идеологиясы Моравиянын улуттук өзгөчөлүгүн жана аны менен байланышкан баалуулуктарды (тили, тарыхы, маданияты, атрибуттары) четке кагып, моравиялыктарды чех элинин бир бөлүгү деп эсептеген. Чехословакиянын өкмөтү Моравияны бир катар административдик бирдиктерге бөлүп салды. 1949-жылы коммунисттик бийлик "Моравиялык клубун" жапкан 1990-1993-жылдары жалпы моравиялык улуттук кайра жаралуу башталган. 1993-жылы март айында Оломоуц шаарында Моравиянын мамлекеттүүлүгүн калыбына келтирүү үчүн (Чехиянын курамында же анын чегинен тышкары) чоң митинг өттү. 1991-жылдагы эл каттоодо Чехословакиянын 1 362 313 жараны моравиялыктар катары катталган. Чехиядагы моравиялыктардын саны 2001-жылдагы эл каттоо боюнча 380 474 адамды түзгөн. Моравиялыктардын санынын азайышы көптөрдүн чех этникалык идентификациясына кайтып келгендигине байланыштуу. 2011-жылдагы эл каттоого ылайык, Чехиядагы моравиялыктар 521 801 адамды түзгөн. Чехиядан тышкары моравиялыктар Словакия, Польша (Силезияда, Опол воеводдугунда), Германия өлкөлөрүндө жашашат.

Колдонулган адабияттар:

• Havlík L. E. Symboly moravské identity // Moravskoslezská orlice. — 1990. — № 14. — P. 12.

Тышкы шилтемелер

• «Omnes marahoni insimul mandaverunt» мораване как этнос и политическая единица