Мамлекеттик дин

Мамлекеттик дин же расмий дин — мамлекет тарабынан официалдуу түрдө бекитилген диндин негизги эрежелеринин жыйындысы. Мамлекеттик дини жок өлкөлөрдү динден тышкаркы (орус.-светский), анын ичинде Кыргызстанды дагы.

Мамлекеттик диндин атрибуттары

Эгерде кандайдыр бир дин мамлекеттик болсо, сөзсүз турдө мамлекет ал уюмдун өнүгүшүнө финансылык жардам көрсөтөт, кадрдык маселелерге кийлигишет (диний лидерлерди дайындоо, ж.б.), уюмдун ички ишмердилигин көзөмөлдөө үчүн мыйзамдарды кабыл алат, диний лидерлерди мамллекеттик структураларга катыштырат. Мамлекет тарабынан официалдуу эмес колдоого ээ диндер мамлекеттик дин боло алышпайт.

Азыркы кездеги абал

Гарвард университетинин маалыматына ылайык, 2000-жылы 188 мамлекеттин ичинен 75и кайсы бир динди мамлекеттик дин деп тааныса, 113ү динден тышкаркы болуп эсептелген.

Мамлекеттик дини бар мамлекеттер

Католицизм

Аргентина
Ватикан
Доминика Республикасы
Коста-Рика
Лихтенштейн
Мальта
Мальтий ордени
Монако
Сальвадор
Сан-Марино
Швейцариянын кээ бир кантондору ( административдик-территориялык бирдик)

Лютеранчылык

Норвегияда формалдуу түрдө мамлекеттен 2012-жылдан бери бөлүнгөн чиркөө бар, бирок ал чиркөөнүн кызматкерлери (поптор) мамлекеттик кызматчылар статусун сакталган, чиркөөнүн имаратына мамлекет көз салат, ал эми король - чиркөөнүн башчысы бойдон калган.
Финляндияда чиркөө менен мамлекеттин ортосундагы мамилени атайын макулдашуулар менен жөнгө салынат, чиркөөнүн ишмердүүлүгүн атайын мыйзамдар менен көзөмөлгө алынат. Чиркөө атайын чиркөө салыгын чогултууга акысы бар (мамлекеттик структуралар тарабынан ыктыярдуу түрдө чогултулат). Бирок юридикалык жактан Финляндияда чиркөө мамлекеттик деп саналбайт.
Швецияда чиркөөнүн башчысы король болгонуна карабай, 2000-жылдан бери чиркөө формалдуу түрдө мамлекеттен көз каранды.
Шотландияда улуттук Чиркөө бар; анда Англияныкындай монарх чиркөөнүн башында эмес, жөн гана анын мүчөсү катары эсептелинет.

Англикандык

Англия Бириккен королдукта мамлекеттик Англис чиркөөсүнө ээ, анын башчысы британдык монарх Елизавета II.

Православдык

Иудаизм

Израилде иудаизм мамлекеттик дин катары эсептелинбейт, бирок:

Дин мамлекеттен ажыратылган эмес, башкы диний орган Раввинат жана диний окутуу институттары (ешивдер) дин боюнча министрлик тарабынан колдоого алынат.
Еврей-иудейлер гана Израилге имииграция кылууга укуктуу, мыйзам боюнча башка еврейлердин (башка диге өтүп кеткен) кайтып келүүгө болбойт.
Үй-бүлөөлүк укуктар жана маселелерди чечүү диндин колунда.
Көптөгөн шаарларда шаббат күнү (ишемби күнү, еврейлер үчүн ыйык күн) сатуу жана тейлөө ишканалары, коомдук транспорттор иштебейт.

Ислам

Сунниттер

Шииттер

Буддизм

Шри-Ланкада конституция буддизмге «алдыңкы орунду»берет, бирок мамлекеттик дин катары эсептелинбейт

Индуизм

XX кылымда индуизм мамлекеттик дин катары эсептеген дүйнөдө жалгыз гана өлкө бар болчу, ал Непал, бирок парламент 2006-жылы ал динден да баш тарткан.

Атеизм

Албания дүйнөдө жалгыз атеизм негизи менен өлкө болгон. 1991-жылы бул көрүнүш алынган.

Булактар

http://www.religionandstate.org/Бар-Илан атындагы университет.
http://orthodoxia.org/lib/1/1/5/20.aspx Archived 2008-05-12 at the Wayback Machine
http://www.archipelag.ru/ru_mir/religio/gko/questions/state-structure/